Metathesiofobie: angst voor verandering

Als verandering je angst bezorgt, onzekerheid je verlamt en je niet in staat bent om te reageren, dan ervaar je waarschijnlijk een vrij wijdverbreide angst. Sterker nog, het geeft vaak aanleiding tot een specifieke fobie.

Geschreven en geverifieerd door de psycholoog Valeria Sabater.

Laatste update: 15 augustus, 2023

Elke variatie in een routine veroorzaakt stress, net als onverwachte veranderingen die de fundamenten van onze veiligheid in gevaar brengen en onze comfortzones bedreigen. De meesten van ons hebben deze verontrustende situaties wel eens meegemaakt. Soms ontwikkelt deze angst voor verandering zich echter tot een specifieke fobie die bekend staat als metathesiofobie.

Deze stoornis bestaat uit ervaringen die gepaard gaan met irrationele gedachten en veranderingen in levensstijl. In feite is lijden aan een specifieke fobie een slopende ervaring die invloed heeft op alle psychosociale gebieden. Gelukkig zijn er effectieve behandelingen die de lijder aan een fobie kunnen helpen om de controle over zijn bestaan terug te krijgen. Lees verder voor meer informatie.

Metathesiofobie of angst voor verandering

Metathesiofobie is een soort specifieke fobie waarbij het gaat om de irrationele angst voor het veranderen van persoonlijke omstandigheden. Het gaat om een diepe en schrijnende angst voor het onzekere en niet weten wat er zou kunnen gebeuren als het lot of het toeval ingrijpt. Deze klinische stoornis gaat ook vaak gepaard met andere fobieën.

Momenteel zijn er ongeveer 470 specifieke fobieën. Ze komen steeds vaker voor in de geestelijke gezondheidszorg. In een artikel (Engelse link) in het tijdschrift Psychological Medicine staat dat specifieke fobieën een incidentie hebben van 5,5 procent, waarbij vrouwen het meest getroffen zijn.

Hoewel het waar is dat velen van ons last hebben van angst voor verandering en dit vaak de angstdemon oproept, zijn er bepaalde kenmerken die de aanwezigheid van een fobie definiëren. Bekijk hieronder hoe metathesiofobie zich manifesteert.

Nuttige informatie

De meeste mensen die last hebben van deze irrationele angst voor verandering hebben eerder een negatieve ervaring gehad. Dit zijn meestal situaties waar ze geen controle over hadden. Bijvoorbeeld het verlies van een dierbare of ontslag op het werk.

Deze ervaring nestelt zich in hun hersenen, conditioneert ze volledig en vormt de psychologische structuur van een specifieke fobie. Het uit zich meestal als volgt:

• De lijder kan niet ontsnappen aan zijn routine.
• Ze kunnen paniekaanvallen krijgen.
• Elke tegenslag benauwt hen.
• Hun sociale leven is slecht.
• Ze gaan niet in op uitnodigingen voor uitjes of feesten.
• Ze vrezen de nabije toekomst en voorzien altijd het ergste.
• Ze ervaren veel irrationele en verontrustende gedachten.
• Ze blijven in schadelijke relaties omdat ze dan hun dagelijkse routine niet hoeven te veranderen.
• Zelfs als ze zich ongelukkig voelen in een situatie, doen ze niets om die te veranderen.
• Ze veranderen hun levensstijl om geen enkele reden, zelfs niet als dat dringend nodig is.
• Naast de angst voor verandering hebben ze vaak last van meer fobieën. Bijvoorbeeld tropofobie of de angst om te verhuizen.
• Een onderzoek(Engelse link) uitgevoerd door de Universiteit van Bazel (Zwitserland) stelt dat specifieke fobieën gepaard gaan met veranderingen in de gezondheid. Zo komt het bijvoorbeeld vaak voor dat iemand last heeft van migraine, spijsverteringsproblemen en tachycardie.

Fobieën worden geassocieerd met destructieve en maladaptieve angsten. Het leven van de lijders verslechtert aanzienlijk.

Hoe onderscheid je metathesiofobie van een normale angst voor verandering

Om de angst die we allemaal kunnen voelen te onderscheiden van de angst die we ervaren bij specifieke fobieën, moeten we de volgende aspecten in overweging nemen:

• Fobieën leiden tot sociale isolatie.
• De maladaptieve angst voor metathesiofobie leidt de lijder tot vermijdingsgedrag. Plotseling wordt elke situatie als een bedreiging gezien.
• Metathesiofobie bestaat, net als elke andere specifieke fobie, uit een maladaptieve en beperkende angst. Het betekent dat de levensstijl van de lijder volledig beperkt en verstoord is.
• Fobieën zijn een soort angststoornissen die beschreven staan in de Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders (DSM-V). Dit zijn klinische ervaringen die gepaard gaan met paniekaanvallen. Als ze onbehandeld blijven, kunnen ze bovendien leiden tot depressie.

De oorzaken van metathesiofobie

Fobieën zijn vaak het gevolg van omgevingstriggers en aangeleerd gedrag. Zo kan metathesiofobie worden uitgelokt door een traumatische ervaring. Zoals we al eerder zeiden, veroorzaakt het meemaken van een ongunstige gebeurtenis die iemands leven verandert, deze irrationele angst.

Plotseling begint de lijder elke mogelijke variatie in zijn routine op een bedreigende en verontrustende manier te verwerken. Onderzoek (Engelse link) gepubliceerd in het tijdschrift Learning & Memory stelt dat de neurologische mechanismen bij specifieke fobieën bijzonder opvallend zijn.

In de regel vertonen fobiepatiënten een grotere activatie in de amygdala van de hersenen. Dit leidt ertoe dat de lijder een constante staat van alertheid ervaart en elke stimulus als een gevaar verwerkt. Fobieën zijn uiterst slopende klinische aandoeningen die gespecialiseerde psychologische aandacht verdienen.

Behandelingen voor metathesiofobie

Metathesiofobie kan behandeld worden. Er zijn inderdaad verschillende effectieve psychologische benaderingen. Het belangrijkste is echter dat de lijder eerst een adequate diagnose krijgt. Zoals we al eerder zeiden, gaan deze aandoeningen vaak gepaard met andere klinische stoornissen, zoals depressie.

Het komt ook vaak voor dat farmacologische therapie wordt voorgeschreven. Dit kan zijn in de vorm van benzodiazepines voor angst of antidepressiva als de professional dit nodig acht. Hier zijn de meest voorkomende psychologische therapieën voor de behandeling van specifieke fobieën.

Korte strategische therapie

De korte strategische therapie van Giorgio Nardone is zeer effectief bij de behandeling van fobieën. De doelstellingen zijn:

• Analyseren welke strategieën de patiënt toepast en wat de situatie intensiveert.
• Begrijpen hoe het probleem werkt en hoe het angstmechanisme wordt versterkt.
• De lijder oplossingen/hulpmiddelen aanreiken om het fobische patroon te deactiveren.

Cognitieve gedragstherapie

Cognitieve gedragstherapie is de meest gebruikte psychologische behandeling voor veel psychische stoornissen. Het is ook geschikt voor de behandeling van fobieën. Het werkt als volgt:

• Detecteert irrationele gedachten en rationaliseert ze.
• Vormt een positievere en functionelere mentale benadering.
• Transformeert negatieve houdingen en angsten in gezondere benaderingen.
• Brengt gedragsveranderingen teweeg die de lijder in staat stellen om de controle over zijn leven terug te krijgen.

Exposure therapie

Fobieën worden ook aangepakt met exposure therapie. Dit is een middel dat de patiënt in de exacte scenario’s plaatst die zijn irrationele angst en het daaruit voortvloeiende vermijdingsgedrag veroorzaken. De therapie maakt gebruik van het volgende:

• Ontspanning.
• Geleid kijken.
• Geleidelijke blootstelling aan fobische stimuli.
• Cognitieve therapietechnieken om gedachten en emoties te rationaliseren.

Metathesiofobie vereist altijd gespecialiseerde zorg

Tot slot moeten we benadrukken dat metathesiofobie, net als alle specifieke fobieën, behandelbaar is en dat de lijder zijn levenskwaliteit volledig kan herstellen.

Als deze fobie opduikt, mag ze niet genegeerd worden en moet de lijder hulp vragen zodra de irrationele angst voor verandering opduikt. Anders zal hun geestelijke en sociale gezondheid sterk verslechteren.