Acting out: een interessant verdedigingsmechanisme

Wat is het doel van het afweermechanisme van acting out? Hoe doen we het? Wat zit er achter? Ontdek het hier.
Acting out: een interessant verdedigingsmechanisme
Elena Sanz

Geschreven en geverifieerd door de psycholoog Elena Sanz.

Laatste update: 27 december, 2022

Hoewel je graag denkt dat je een volkomen rationeel en bewust wezen bent en dat je, als je handelt, dat doet vanuit de ware wil om dat te doen, is dat in werkelijkheid niet het geval. In feite drukken je handelingen vaak mentale inhoud uit die je niet kunt of wilt zien en beheersen. Hoewel het een natuurlijk verschijnsel is, is het interessant om te leren over het soort afweermechanismen die dit soort gedrag uitlokken. Hier gaan we het hebben over één zo’n mechanisme: acting out.

Allereerst moeten we uitleggen dat afweermechanismen onbewuste psychologische strategieën zijn die je in gang zet om je ego te beschermen of te verdedigen. Je gebruikt ze om elk innerlijk conflict te beheersen dat je kwelt, een conflict dat je misschien ontkent of toedekt.

Je acties kunnen op korte termijn effectief zijn in de zin van het verminderen van je angst. Ze zijn echter niet de juiste manier om conflicten op te lossen en kunnen ze je in de problemen brengen.

Stel maakt ruzie

De rol van afweermechanismen

Volgens de freudiaanse psychoanalytische theorie bemiddelt het ego tussen de impulsen van het id en de eisen van het superego. Daarvoor gebruikt het bepaalde procedures om het psychologisch evenwicht te bewaren. Dit zijn afweermechanismen.

Ze ontstaan omdat er bepaalde onbewuste inhouden zijn (gedachten, herinneringen, verlangens, impulsen, enz.) die je niet zomaar tot bewustzijn kunt brengen. Dat komt omdat ze storend, gênant of onverdraaglijk zijn. Dus druk je ze op een afgezwakte of vervormde manier uit, zodat ze je niet te veel raken.

Door dit te doen, vind je een uitweg waarmee je je gevoel van eigenwaarde en geestelijke stabiliteit kunt beschermen. Diep van binnen is het echter niet de meest geschikte of juiste oplossing.

Acting out

Acting out ontstaat voor een verlangen, impuls of behoefte die als verboden of bedreigend wordt beschouwd. Het genereert angst waar je vanaf wilt, wat je alleen zou bereiken door dat verlangen te vervullen. Maar omdat dit niet mogelijk is (vanwege de onverdraaglijke aard ervan), kies je ervoor om het in een andere context te doen.

Je kunt die emotie of behoefte niet tot bewustzijn brengen, zodat je het werkelijke aspect van je verlangen niet herkent. Daarom kies je ervoor om het op een symbolische en vervormde manier uit te drukken. Daardoor kun je de zeurende innerlijke spanning die het veroorzaakt verminderen en voel je je opgelucht, althans voor een moment.

Hoe manifesteert acting out?

Omdat het een wat dubbelzinnig begrip is, geven we enkele voorbeelden die de expressie van acting out in alledaagse situaties illustreren.

Stel bijvoorbeeld dat je veel problemen hebt in je relatie en je beschadigd en ontevreden voelt. Onbewust wil je de relatie beëindigen, maar je overtuigingen (religieuze idealen, een sterk gevoel van loyaliteit of moraliteit) weerhouden je ervan.

Omdat je het onaanvaardbaar vindt om je ware verlangen te vervullen (of zelfs maar bewust te overwegen), kies je ervoor om een andere, minder betekenisvolle relatie te beëindigen. Je stopt bijvoorbeeld met het bezoeken van therapiesessies, beëindigt een langdurige vriendschap, of neemt ontslag.

Een andere mogelijkheid is dat je je partner beledigt, uitscheldt, of hem verwijten maakt over zijn egoïstische houding, terwijl je deze verwijten in werkelijkheid aan het adres van je moeder zou willen maken. Nogmaals, omdat dit idee je misschien onverdraaglijk lijkt, druk je die impuls uit in een andere en voor jou meer verdraagbare context.

Een ander voorbeeld kan zich voordoen wanneer je overreageert op een betrekkelijk onbelangrijke gebeurtenis. In werkelijkheid druk je echter een gevoel uit dat verband houdt met een andere situatie.

Laten we bijvoorbeeld zeggen dat je je extreem geïrriteerd en woedend voelt omdat je je bril kwijt bent. Maar in werkelijkheid komen deze emoties overeen met de ontevredenheid die je voelt omdat iemand jouw waarde niet erkent.

In sommige gevallen ontstaat acting out, niet omdat het idee van echt verlangen een morele overtreding is, maar omdat het een reëel risico vormt. Stel je een tiener voor die leeft in een huis met een mishandelende en misbruikende ouder.

Hun werkelijke impuls of behoefte kan zijn om hun ouder aan te vallen. Dit zou echter een groot extern risico vormen. Dus verplaatsen ze de uitdrukking van die impuls naar het aanvallen van hun schoolgenoten.

Vriendinnen maken ruzie

Het onbewuste bewust maken

Zoals je in de vorige voorbeelden kunt zien, bereikt acting out een kortstondige vermindering van de innerlijke spanning. Het vormt echter geen bruikbare oplossing zolang het echte verlangen er nog steeds is en zal blijven. In feite houdt de juiste weg in dat je je bewust wordt van die impulsen, emoties of behoeften. Dit is echter niet gemakkelijk.

Afweermechanismen bestaan immers niet voor niets. Dat is om die pijnlijke en ondraaglijke emoties en verlangens te verdoezelen. Daarom zal het niet gemakkelijk zijn om de strategieën om ermee om te gaan alleen te identificeren.

De hulp van een therapeut zal het proces aanzienlijk vergemakkelijken. Zij zullen je helpen begrijpen of de reden achter je acties of beslissingen echt is wat je denkt, of dat er misschien iets anders achter zit.


Alle siterte kilder ble grundig gjennomgått av teamet vårt for å sikre deres kvalitet, pålitelighet, aktualitet og validitet. Bibliografien i denne artikkelen ble betraktet som pålitelig og av akademisk eller vitenskapelig nøyaktighet.


  • Freud, A., & Carcamo, C. E. (1961). El yo y los mecanismos de defensa (Vol. 3). Barcelona: Paidós.
  • LaPlanche & Pontalis, Diccionario de Psicoanálisis, Ediciones Paidós Ibérica, 1993. Título original: Vocabulaire de la psychanalyse, Presses Universitaires de France, Paris, 1967.

Deze tekst wordt alleen voor informatieve doeleinden aangeboden en vervangt niet het consult bij een professional. Bij twijfel, raadpleeg uw specialist.