Wat kun je doen om tieners te helpen?

Soms denk je terug aan je adolescentie en denk je, ‘had ik dit toen maar geweten…’ Maar dit artikel gaat niet over wat je had kunnen doen in je tienerjaren als je toen de kennis had die je nu bezit. Er bestaan nou eenmaal lessen die je enkel kunt leren met dank aan het voorbij strijken van de tijd en door fouten te maken. Dit artikel gaat — in plaats van over je eigen fouten — over wat je kunt doen om tieners te helpen.

Het gaat om het soort dingen dat je graag zelf had geweten toen je een tiener was. Het gaat om het soort dingen dat je je kinderen zult vertellen wanneer de tijd rijp is, ook al doet het nog zo’n pijn, ook al klinkt het nog zo hard.

Er is geen twijfel mogelijk dat adolescentie een ingewikkelde levensfase is vanwege alle veranderingen die men op deze leeftijd meemaakt. Het is moeilijk voor zowel de tieners zelf als hun families. Maar laten we eerlijk zijn: schuilt er achter elke onuitstaanbare tiener niet meestal ook een stel verwarde ouders?

In veel gevallen zijn de dingen die we niet kunnen uitstaan bij adolescenten, precies dezelfde dingen die tieners bij ons verachten. Binnen deze moeizame dynamiek vergeten ouders nog wel eens bepaalde (belangrijke) dingen uit te leggen. Hier is dus de formule voor een adolescentie met hoog risico op problematiek en een paar passende strategieën om tieners te helpen.

Je kunt de reis niet voor hen maken, maar je kunt hen er wel op voorbereiden

Ondanks de moeilijkheden die ouderlijke verplichtingen met zich meebrengen, zijn er nou eenmaal plichten die je niet kunt negeren. In elk geval niet zonder je kind schade te berokkenen. Als er dus communicatieproblemen zijn, zul jij degene moeten zijn die de eerste stap onderneemt om ze op te lossen. Dat is zelfs zo wanneer jij niet eens degene bent die de problemen heeft veroorzaakt. Je zult waarschijnlijk de eerste stap moeten zetten…en de tweede, en de derde.

Dit kan alleen wanneer je het bestaan van het probleem accepteert. Het is wellicht moeilijk om je dit voor te stellen. Misschien ben je bang dat als je het accepteert, er geen instructieboekje bestaat om het vervolgens op te lossen. Onthoud echter dat het nooit te laat is om tieners te helpen. Het is nooit te laat om veranderingen door te voeren. Elk moment is een goed moment om te je te herinneren dat liefde voor onze kinderen belangrijker is dan al het andere, zelfs de liefde die je voor jezelf voelt.

Hoe meer je tiener weet over de uitdagingen die hem te wachten staan gedurende zijn adolescentie, hoe meer de ervaring hem zal verrijken. Het zal hem helpen de toekomst tegemoet te gaan en de kans op fouten kleiner maken. Het is hartstikke gezond om in elke levensfase te experimenteren, maar we mogen nooit vergeten dat al onze acties consequenties kennen.

Je hoeft de reis niet voor je kind af te leggen. Je hoeft zelfs zijn hand niet vast te houden. Het is alleen je verantwoordelijkheid om advies te geven en hem aan te moedigen gesprekken met je aan te gaan. Probeer te focussen op het standpunt van je kind zodat je het kunt begrijpen.

Kennis die de kijk van een tiener verandert

Het is belangrijk om de mening van je tiener te erkennen en serieus te nemen. Natuurlijk is het helpen van tieners een geleidelijk proces. Als je dit proces probeert te versnellen, kan dit desastreuze gevolgen hebben. Dit kan ook het geval zijn als je juist te bang wordt voor wat er allemaal kan gebeuren in deze levensfase van je kind.

Tieners zijn vaak net als Roodkapje. Ze doen wat ze willen — of proberen dat in elk geval. Het ‘omdat ik het zeg’ weerwoord zal de hieruit volgende spanningen alleen maar verder laten oplopen. Vanaf het moment dat je dat argument gebruikt, zullen ze ons niet meer om onze meningen vragen wanneer ze voor belangrijke keuzes staan. Als ze wél om onze mening vragen, zullen ze die wellicht niet serieus nemen. Dat is waarom het zo belangrijk is om ze te leren hoe ze keuzes moeten maken en hoe ze zeker van zichzelf kunnen zijn.

Tieners hebben toegang tot een heleboel informatie. Toch moeten wij met ze blijven praten over belangrijke onderwerpen. Dit dient vooral het doel om te leren hoe zij tegen bepaalde zaken aankijken. Ook kunnen we hierna hun vragen en denkfouten identificeren en bespreken.

Toch zijn er dingen die wij hen ook nog kunnen leren. Om tieners te helpen een boel leed te vermijden, kun je bepaalde lessen aan ze doorgeven. Misschien vermindert het ook de gedachte — die wij ook hebben ervaren — dat we tieners helemaal niet begrijpen.

Hoe werkt het brein van adolescenten?

Het onderwerp over de werking van het brein van adolescenten is complex en verstrekkend. Hierdoor is het niet direct een aantrekkelijk onderwerp om meer over te leren. Dat gezegd hebbende, om tieners te helpen tijdens deze moeilijke fase, is het belangrijk om te begrijpen hoe ze denken en hoe dat hen soms in de problemen brengt.

Met tieners praten over hyper-rationaliteit is ook belangrijk. Dit is misschien een onbekend concept, maar het is cruciaal dat je het snapt om de werking van een tienerbrein te begrijpen. Hyper-rationaliteit omvat de balans tussen een waargenomen risico en de consequenties hiervan.

Volgens neurowetenschappers heeft het adolescenten brein moeilijkheden met het berekenen van risico’s ten gevolge van bepaald gedrag. Dat is omdat tieners niet genoeg ervaring hebben en hun prefrontale cortex nog niet genoeg ontwikkeld is.

Wanneer een adolescent begrijpt hoe hun hersenontwikkeling hun keuzes beïnvloedt, is de kans hoger dat ze met meer voorzichtigheid hun keuzes maken. Adolescenten aanleren hoe hun hersenen werken kan ook een positief effect op hun intelligentie hebben. Het moedigt ze aan om met meer bewustzijn te handelen en vermindert risico’s die bij deze levensfase horen.

Het belang van jezelf zijn

Tijdens de adolescentie hebben tieners vrijheid nodig om zichzelf te zijn. Jonge mensen willen dat wij, als ouders, van hun houden en ze accepteren. Ze willen dat anderen hen zien, erkennen en serieus nemen. Ze willen al deze dingen, maar zijn tegelijkertijd bang.

Het probleem is dat velen van hen denken dat ze nooit aan de eisen van andere mensen kunnen voldoen als ze ooit zelfstandig willen worden. Dat betreft vooral de eisen van ouders.

Aan de andere kant zijn jonge mensen doodsbang voor afwijzing als ze hun ware identiteit laten zien. Ze gedragen zich dus op een manier waarvan ze geloven dat die het beste bij hun omgeving past. Hun handelingen worden ingegeven door hun aannames over hoe ze anderen tevreden kunnen stellen.

Het is een moeilijke paradox voor tieners. Ze willen zichzelf losmaken van invloeden van buitenaf zodat ze autonoom kunnen handelen. Tegelijkertijd willen ze ook geaccepteerd worden. Die behoefte aan acceptatie kan ervoor zorgen dat ze onderdanig worden aan de wensen van anderen. Dit alles om er maar “bij te horen.”

De eerste stap om tieners te helpen hun ware zelf te zijn, is om ze toe te staan zichzelf te zijn rondom hun familie. Dit is van groot belang als je wilt dat ze in staat zijn om voor zichzelf en hun belangen op te komen.

Je zult je kind nooit echt kennen als je hem of haar geen ruimte geeft om zichzelf uit te drukken en zijn of haar eigen keuzes te maken. Laat tieners zelf besluiten wat ze willen dragen. Ze kunnen zelf kiezen hoe ze hun kamer decoreren en naar welke muziek ze graag naar luisteren.

Het is mogelijk tieners te helpen hun boosheid en verdriet te hanteren

Ten eerste is het een goed idee om aan te kaarten dat boosheid en verdriet emoties zijn. Daarom zijn het ook totaal acceptabele fenomenen. Er is niks slechts aan verdrietig of boos zijn. Er bestaat een wereld aan redenen om te proberen je emotionele uitingen onder controle te houden, maar er bestaat geen enkele goede reden om je e moties te  onderdrukken.

Het probleem is dat veel tieners (en volwassenen) niet weten hoe ze hun negatieve emoties kunnen hanteren. Dat is echter geen excuus. Sterker nog, ouders kunnen beoordelen hoe goed zij in staat zijn om hun eigen emoties te hanteren door het gedrag van hun tiener te observeren.

Het slechte nieuws — in dit geval — is namelijk dat ze van ons leren. Tieners hebben de neiging om negatieve patronen over te nemen. Dit is gedrag dat we niet graag in anderen zien maar niet snel in onszelf herkennen. Het goede nieuws is dat we dit gedrag vroeg bij onze kinderen kunnen herkennen. Dat geeft ons genoeg tijd om er iets aan te doen en zo onze tieners te helpen.

En we hebben nog meer goed nieuws: het is nooit te laat om te veranderen. Je kunt zelfs drie belangrijke lessen opstellen om tieners te helpen:

• De eerste is om te leren hoe je emoties kunt hanteren.
• De tweede is dat je zoveel van ze houdt, dat je bereid bent om moeite te steken in verandering.
• De derde les is dat het nooit te laat is om het juiste pad (alsnog) te kiezen.

Hun emotionele bereik accepteren

Veel tieners proberen hun emoties op te kroppen wanneer ze zien hoeveel problemen deze emoties veroorzaken. Sommigen doen dat door toe te geven aan een ongeorganiseerd, passief, saai leven. Anderen zoeken hun heil in het gebruik (of misbruik) van drugs en alcohol.

Seks is een andere vermijdingstactiek die veel tieners toepassen. Ze nemen hieraan deel met een zekere nonchalance, zonder gevoelens of romantische toewijding. Het draait hier om de “nuttiging.” Anderen geven de voorkeur aan sociale isolatie zodat ze zichzelf niet hoeven bloot te stellen aan de pijn.

Wat tieners dus moeten leren, is om hun volledige emotionele bereik te leren herkennen, accepteren en uiten. Tijdens de adolescentie kunnen tieners nieuwe emoties en gevoelens ervaren. Soms zijn ze zo intens, dat ze als angstaanjagend beschouwd worden. Als wij dan hun vertrouwen weten te winnen, kunnen we proberen om onze tieners te helpen in deze moeilijke tijden.

Het heden is nog belangrijker dan de toekomst

Mensen vragen tieners constant over de toekomst. Mensen zetten tieners hiermee ook enorm onder druk. Veel adolescenten gaan hiermee om door de romantische spreuk ‘carpe diem‘ op een foute manier te interpreteren. Anderen gaan hiermee om door hun jeugd op te offeren. Ze proberen doelen te bereiken die door anderen gesteld zijn, en dat gaat ten koste van hun beste levensjaren. Ze focussen op de toekomst waar anderen hen constant aan herinneren.

Het is goed om stil te staan bij de toekomst, maar het leven draait niet alleen om werken en studeren. Je kunt niet alles wat ook maar enige waarde heeft, vinden in een boek (al zijn ze soms nog zo geweldig). Om een tiener te helpen moet je hem informeren over de offers die bepaalde doelen eisen. Laat ze leren van jouw ervaringen. Op die manier zullen ze een beter idee krijgen over wat belangrijk is in het heden.

Het is belangrijk voor tieners om tijd voor alles te hebben. Ze hebben tijd nodig voor school, vrienden, lichamelijke beweging en hun persoonlijke ontwikkeling. Tieners zouden “aanwezig” moeten zijn in hun eigen leven.

Zo kunnen ze zichzelf leren kennen en hun eigen keuzes maken. Het betekent dat ze zich kunnen gedragen op een manier die in overeenstemming is met de persoonlijkheid, aspiraties en waarden die ze langzaamaan ontwikkelen.

Adolescentie is geen ziekte, het is een kans

Het merendeel van de ouders is bang voor de tienerjaren van hun kind. Ze behandelen het als een ongeneesbare ziekte. Adolescentie vanuit een ander perspectief bekijken is echter goed voor zowel ouder als kind. We zouden adolescentie als een kans moeten zien voor iedereen die ermee te maken krijgt.

Het is een kans om een hele nieuwe levensfase te verkennen en nieuwe uitdagingen aan te gaan. Deze nieuwe uitdagingen kunnen eigenlijk positief uitpakken voor iedereen die hierbij betrokken is. Een uitdagende fase hoeft niet pijnlijk, verdrietig of tragisch te zijn. Het kan juist een prachtige gebeurtenis zijn.

Ouders kunnen aanleiding tot een heleboel dingen geven. Ze hebben nog veel te zeggen en te geven aan hun tieners. Natuurlijk zal hun advies niet altijd even welkom zijn, maar dat is niks nieuws. Het is wel degelijk mogelijk om een tiener te helpen tijdens de moeilijke levensfase van adolescentie!