Waar gaat op mentaliseren gebaseerde behandeling over?

Op mentaliseren gebaseerde behandeling is een vrij nieuwe therapeutische benadering. Het doel is hetzelfde als bij vele andere strategieën.

Geschreven en geverifieerd door de psycholoog Valeria Sabater.

Laatste update: 30 november, 2022

Op mentaliseren gebaseerde behandeling is een vrij nieuwe therapeutische benadering. Het doel is hetzelfde als veel andere soorten klinische strategieën: om je te helpen gedachten en emoties beter te begrijpen om ze te koppelen aan je eigen gedrag. In wezen is het om de aandacht te vestigen op mentale processen, ze in je voordeel te gebruiken en zo een groter gevoel van controle te krijgen over alles wat je doet.

Deze integratieve stromingen zijn altijd even interessant als nuttig in de klinische psychologie. Deze specifieke therapie, die aan het begin van het tweede millennium opkwam, is zo’n voorbeeld.

Het integreert alles, van de cognitieve gedragsschool tot de psychodynamische, inclusief de systemische en ecologische scholen. Dit alles omvat een even valide als interessante bron, ontworpen door psychologen Peter Fonagy en Anthony Bateman.

Ze creëerden deze therapie aanvankelijk om een effectievere reactie te bieden op patiënten met een borderline-persoonlijkheidsstoornis. Tegenwoordig is het echter een even waardevol hulpmiddel voor de behandeling van verschillende aandoeningen zoals depressie, angst, eetstoornissen en trauma. Patiënten met verslavingen ondergaan het meestal ook.

De kenmerken van op mentaliseren gebaseerde behandeling

Je moet begrijpen wat mentaliseren is voordat je in dit soort therapie gaat duiken. Wat betekent het in de context van deze specifieke dimensie? Kort gezegd verwijst het naar iemands vermogen om zichzelf diepgaand te begrijpen en de interne processen te ontrafelen die ertoe leiden dat mensen soms impulsief handelen.

Anthony Bateman, de bedenker van deze therapie, definieerde mentaliseren als het proces waardoor men anderen kan begrijpen, maar vooral zichzelf, door volledig bewust te worden van wat er in de geest omgaat. Hier is een eenvoudig voorbeeld om het beter te begrijpen.

Zoals je kunt zien, kan dit soort hulpbron goed zijn voor het reguleren van emoties en je helpen je relaties te verbeteren. Lees verder om meer te weten te komen over op mentaliseren gebaseerde behandeling.

Mentalisatie en de gehechtheidstheorie van Bowlby

Op mentaliseren gebaseerde behandeling is grotendeels gebaseerd op de psychodynamische benadering die voortkomt uit de gehechtheidstheorie van John Bowlby. Volgens deze benadering kunnen mensen goed mentaliseren. Dat wil zeggen, goede controle en begrip van hun gedachten, emoties en mentale representaties dankzij een veilige gehechtheid.

Opgroeien dus in een omgeving waarin je ouders zorgen voor een liefdevolle omgeving. Een waarin ze je emoties valideren. Een waarin ze je behoeften dekken en het je gemakkelijker maken om je identiteit op te bouwen, je gevoelens, verlangens en gedachten te labelen, alles zal gezond verlopen.

Dit komt omdat je beetje bij beetje die samenhang en zelfbeheersing tussen je acties en gedachten zult ontwikkelen. Ook tussen je gedrag en emoties.

De makers van op mentaliseren gebaseerde behandeling wijzen er dus op dat er een gedesintegreerd zelfgevoel is bij borderline-persoonlijkheidsstoornis.

Impulsief gedrag is het belangrijkste kenmerk van deze mensen en ze hebben duidelijk moeite om hun emoties te reguleren. Ook is het moeilijk voor hen om hun interpersoonlijke relaties te beheren. Dit komt omdat mentaliseren bij hen faalt.

Daardoor begrijpen ze niet wat er in hun hoofd omgaat. Dit is hoogstwaarschijnlijk te wijten aan het feit dat ze zijn opgegroeid in een omgeving die gebaseerd is op een gedesorganiseerde en onveilige gehechtheid (Bateman en Fonagy, 2006).

De doelen van een op mentaliseren gebaseerde behandeling

Dit soort therapie is gebaseerd op het volgende idee: het niet adequaat ontwikkelen van het mentalisatieproces leidt tot een reeks nogal concrete realiteiten:

• Interpersoonlijke en sociale problemen.
• Emotionele instabiliteit.
• Impulsiviteit.
• Stressstoornissen zoals angst en depressie, onder andere.
• Zelfvernietigend en gewelddadig gedrag.

De doelen van een op mentaliseren gebaseerde behandeling vereisen dus in de eerste plaats een goed opgeleide professional in de volgende dimensies:

• Ervoor zorgen dat de patiënt een beter begrip heeft van zijn mentale toestanden.
• Het bevorderen van emotionele en gedragsregulatie.
• Impulscontrole.
• Het verbeteren van sociale vaardigheden, zodat relaties meer lonend zijn.
• Het verduidelijken en vaststellen van vitale doelen.
• Het bevorderen van een rijke, veilige en gemotiveerde interne realiteit waarin de persoon de controle heeft en ook een illusie heeft om een evenwichtig en gelukkig leven op te bouwen.
• Continuïteit bouwen in hun leven. Vaak veroorzaakt het doormaken van bepaalde trauma’s, problemen of verslavend gedrag een blokkade in een persoon. Het doel van deze therapie is om de blokkades op te heffen en nieuwe perspectieven voor de toekomst te creëren.

Is op mentaliseren gebaseerde therapie effectief?

Zoals u kunt zien, is deze aanpak zeker interessant. Wat zegt het bewijs over de effectiviteit ervan?

Studies (Engelse link), zoals die van de afdeling Psychologie en Gedragswetenschappen van de Universiteit van Aarhus in Denemarken, tonen aan dat therapie op basis van mentaliseren een hoog slagingspercentage heeft bij patiënten met een borderline-persoonlijkheidsstoornis. Daarom wordt het het meest aanbevolen in de geestelijke gezondheidszorg.

Kortom, er is nog een hulpmiddel dat de moeite waard is om rekening mee te houden voor een bepaald type klinische behoefte.