Vijf takken van filosofie om je te helpen in je dagelijks leven

Heb je je ooit afgevraagd hoe je voordeel kunt halen uit de filosofie? We gaan vijf van zijn takken en hun praktische toepassingen verkennen. Variërend van ethiek tot politiek, kunt u ontdekken hoe deze kennisgebieden u kunnen helpen betere beslissingen te nemen, uw redeneervermogen te verbeteren en na te denken over de samenleving waarin u leeft.

Geschreven en geverifieerd door de psycholoog Sergio De Dios González.

Laatste update: 06 juni, 2023

Filosofie is een breed en divers vakgebied. Het wordt inderdaad niet voor niets de moeder van alle wetenschappen genoemd. In feite omvat het een breed scala aan onderwerpen en aandachtspunten. In dit artikel onderzoeken we vijf takken van de filosofie en hun voordelen.

Er zijn vijf specialismen in de filosofie die nadenken over zaken als moraal, redeneren, de maatschappij en haar organisatievormen, wetenschap en kunst. Allemaal hebben ze betrekking op het soort situaties waar je dagelijks mee te maken kunt krijgen. Daarom gaan we enkele van de voordelen verkennen die filosofie in je leven kan brengen.

Takken van filosofie

Er zijn veel verschillende takken van filosofie. In dit artikel gaan we ons richten op vijf die nuttig kunnen zijn bij het nadenken over je werkelijkheid en de relaties die je met anderen hebt.

1. Ethiek

In je dagelijks leven kom je soms voor ethische dilemma’s te staan waarbij je beslissingen moet nemen en bepaalde standpunten moet innemen. Bijvoorbeeld het soort probleem waarmee je te maken kunt krijgen als je iemands autonomie wilt respecteren om zijn eigen beslissingen in het leven te nemen, maar ook vindt dat je de plicht hebt om zijn welzijn te beschermen, vooral als het duidelijk is dat zijn keuzes schadelijk zullen zijn voor hemzelf of anderen. Met andere woorden, de kwestie van het beschermen van individuele vrijheid versus de noodzaak om collectieve veiligheid te garanderen.

Geconfronteerd met dit soort ethische dilemma’s kan je handelen neigen naar de ene of de andere beslissing. Ethiek kan je helpen nadenken en analyseren en je leiden naar wat het beste en handigste is voor jou en je omgeving. Het woord ethiek komt van het Griekse ethos dat karakter of gedrag betekent. Daarom is deze tak van de filosofie verantwoordelijk voor het nadenken over de vorming van het karakter van mensen, instellingen en de samenleving.

Ethiek is een tak van de filosofie die menselijk gedrag en zijn handelingen bestudeert. Het stelt voor wat goed of slecht is in vastgestelde normen of regels. Een van haar fundamentele vragen bestaat inderdaad uit het maken van onderscheid tussen goed en kwaad.

Wat achter dit onderscheid schuilgaat is de samenleving en daarmee onze sociale instellingen. Omdat we in een gemeenschap leven, moeten we gemeenschappelijke regels hebben die ons in staat stellen goede relaties met anderen te onderhouden en een zo succesvol mogelijk leven te leiden. In die zin streeft de ethiek naar de vorming van goede burgers.

2. Logica

Deze tak van de filosofische discipline is belast met de studie van redeneringen en argumentaties. Als zodanig bestudeert het de methoden en principes die helpen om een goed en juist argument te onderscheiden van een slecht of onjuist argument.

Logica stelt je in staat om je ideeën en meningen effectief te evalueren en te communiceren. Immers, weten hoe je moet argumenteren of redenen geven die je oordelen ondersteunen is uiterst belangrijk als je ze overtuigend wilt overbrengen. In feite vergroot logica je vermogen om te argumenteren.

Een argument bestaat uit een of meer zinnen die bestaan uit premissen en conclusies. Deze tak van de filosofie bepaalt of een redenering geldig is of niet. Om de geldigheid van een argument te bepalen is het voldoende dat de premissen allemaal waar zijn. Daarom moet de conclusie ook waar zijn.

Logica is een tak van de filosofie die je hulpmiddelen geeft om argumenten te analyseren en hun geldigheid te bepalen. Daarnaast helpt het om logisch denken te ontwikkelen en effectief te argumenteren.

3. Politiek

Politieke filosofie omvat de studie en analyse van de regeringsvormen van een samenleving, haar organisatie en oorsprong. Eeuwenlang heeft de filosofische reflectie zich namelijk beziggehouden met vraagstukken die ons als leden van een onder verschillende politieke vormen georganiseerde gemeenschap aangaan.

Concepten als gelijkheid, vrijheid, sociale rechtvaardigheid, gezag, legitimering en wetten zijn de objecten van het denken voor deze tak van filosofie.

De studie en analyse van politieke verschijnselen kan je ten goede komen. Dat komt omdat het je in staat stelt na te denken over de verschillende bestaande regeringsvormen. Daardoor ben je niet alleen in staat ze te bekritiseren, maar ook hun zwakheden te zoeken en andere alternatieven te bedenken die je kunnen helpen een beter leven na te streven.

Politieke en maatschappelijke organisaties hebben trouwens een grote invloed op je dagelijks leven, dus ze vanuit een filosofisch standpunt bekijken kan nuttig zijn.

4. Epistemologie

Wetenschap en filosofie zijn nauw met elkaar verbonden. Zozeer zelfs dat er de laatste jaren een nieuwe tak van filosofie is ontstaan die te maken heeft met kunstmatige intelligentie. Dit komt omdat wetenschappelijke ontdekkingen uiterst belangrijk zijn voor de verbetering van onze levenskwaliteit als soort. Variërend van genezing van ziekten tot methoden voor het vervangen van niet-hernieuwbare hulpbronnen die dreigen uit te sterven, ze zijn allemaal door de wetenschap bereikt.

Deze versnelde vooruitgang geeft echter aanleiding tot nadenken. En dat is precies waar de epistemologie om de hoek komt kijken, omdat die zich bezighoudt met het probleem van wetenschappelijke kennis. Het is een kritische activiteit die vraagtekens zet bij de beweringen, de productievoorwaarden en de validatie van de wetenschap.

Deze tak van de filosofie is echt belangrijk. Dat komt omdat ze ons waarschuwt voor de b-kant van de wetenschappelijke vooruitgang, de kant die niet iedereen opmerkt. Want hoewel de wetenschap ons veel heeft gegeven en nog steeds geeft, maakt ze zich ook schuldig aan inbreuk op de natuur, met ernstige gevolgen. Als we de wetenschap en haar bijdragen aan ons leven willen heroverwegen, moeten we daarom nadenken over haar methoden, voorwaarden en praktijken.

5. Esthetiek

Esthetiek is de filosofische beschouwing over kunst, haar werken en de schoonheid zelf. Het houdt zich bezig met zaken als artistieke perceptie, menselijke creativiteit en esthetisch genot. Dat laatste is belangrijk als je wilt nadenken over de manier waarop je voorwerpen waarneemt en hoe ze je laten voelen.

Maar, hoe kun je van deze laatste der takken van de filosofie profiteren? In het dagelijks leven consumeer je artistieke producten in hun verschillende verschijningsvormen. Bijvoorbeeld muziek, dans, film, literatuur, fotografie en architectuur.

Door filosofisch na te denken over de verschillende kunstvormen kun je analyseren en debatteren over wat je consumeert. Esthetiek houdt niet alleen de emoties in die ze bij je oproepen. Het betekent ook dat je de intellectuele dimensie van kunst in ogenschouw neemt. Met andere woorden, nadenken over de sociale betekenis ervan of over wat het artistieke werk je probeert te vertellen.

Bovendien kun je deze gedachten van esthetiek overbrengen naar je dagelijks leven. Je kunt je bijvoorbeeld afvragen waarom je een bepaald voorwerp of persoon mooi vindt. En, wat dicteert jouw individuele smaak? Of, waarom vind je bepaalde series of films of kunstwerken mooi en anderen niet?

Tenslotte proberen de verschillende takken van filosofie de wereld en onszelf te begrijpen door middel van redenering en kritische analyse. Zoals je ziet strekt haar invloed zich uit tot vele gebieden van menselijke kennis. In feite helpt het je om na te denken en te heroverwegen wat je geneigd bent te normaliseren en gewoonlijk niet in twijfel trekt.