Verlies van zelfbewustzijn door PTSS
Trauma heeft de potentie om de hersenen te kapen. In feite, in de nasleep van de verschrikkingen van de situaties die traumapatiënten meemaken, houdt hun lichaam op bij hen te horen. In feite ervaren ze een verlies van lichamelijk zelfbewustzijn. Bijgevolg activeert hun lichaam bij de geringste zweem van gevaar. Het verhindert hen “zichzelf te zijn” omdat hun lichamelijke symptomen het overnemen.
Veel hersengebieden nemen deel aan deze “lichamelijke kaping”. De belangrijkste is echter waarschijnlijk de amygdala. Deze structuur komt bij alle zoogdieren voor. Het is het gebied dat ons in staat stelt te voelen en vooral te overleven.
“Trauma maakt dat we ons afgesloten voelen van ons lichaam, van anderen en van de wereld, en genezing houdt in dat we die delen weer met elkaar verbinden.”
Verlies van zelfbewustzijn: de ontvoering van het lichaam
Als een individu gevaar waarneemt dat zijn overleving kan bedreigen, duurt het maar een paar seconden voordat zijn hersenen (Spaanse link) de vecht-, vlucht- of bevriesreactie aannemen. In feite missen ze het vermogen om te beoordelen en te interpreteren of de situatie werkelijk gevaarlijk of ongevaarlijk is.
Dit komt voor bij de posttraumatische stressstoornis (PTSS). Als gevolg van de pijn, woede, hulpeloosheid en terreur die het individu ervaart, worden de stimuli die optraden terwijl de traumatische gebeurtenis duurde, geassocieerd met de emotie angst.
Dit verklaart hoe overlevenden van traumatische gebeurtenissen doodsbang zijn voor veel verschillende stimuli die bij de algemene bevolking geen angst veroorzaken.
Mark bijvoorbeeld, een overlevende van de oorlog in Iran, raakt in paniek telkens als hij de bladen van een luchtventilator hoort, omdat ze hem doen denken aan de beweging van de bladen van zijn gevechtshelikopter waarin al zijn metgezellen stierven.
Dit betekent dat de meest triviale en ongevaarlijke stimulus in staat kan zijn om een individu te vangen en te “ontvoeren.” Ze ervaren symptomen als tachycardie en paniekaanvallen. Ze voelen ook angst, vrees en bezorgdheid. In feite wordt het een cocktail die hen uiteindelijk verlamt. Het gebied dat verantwoordelijk is voor deze kaping is de amygdala.
“Het lichaam is de basis van het Zelf en heeft de ervaring, en alles wat de ervaring van het lichaam negeert heeft verschrikkelijke therapeutische gevolgen.”
-Bessel Van der Kolk-
Zelfbewustzijn: sleutel tot herstel van PTSS
Terwijl de amygdala (Spaanse link) verantwoordelijk is voor het vangen van het individu en het meesleuren in een chaotisch en somber emotioneel universum, draagt de mediale prefrontale cortex bij aan de rede. Het is in feite de zetel van het zelfbewustzijn (Van der Kolk, 2020).
Zelfbewust zijn betekent weten wat er in je lichaam gebeurt. Het is een gevoel van interoceptie. Van der Kolk is een van de beroemdste psychiaters ter wereld met betrekking tot psychologisch trauma. Hij beweert dat binnen de behandeling van PTSS twee vragen gesteld moeten worden:
- Wat ervaar je?
- Wat gebeurt er daarna?
Personen die lijden aan een trauma gaan door hun leven met brandende emoties. Bovendien ervaren ze vaak frustratie, woede, terreur of angst op lichamelijke manieren. Ze ervaren deze gevoelens vaak in hun borst en buik.
“Lichaamszelfbewustzijn brengt ons in contact met onze innerlijke wereld; het landschap van ons organisme.”
-Bessel Van der Kolk-
Verlies van zelfbewustzijn en de angst voor emoties
Het vermijden van contact met deze gevoelens werkt averechts, omdat het ze vergroot. Maar met de twee vragen die Van der Kolk voorstelt, verbindt het individu zich met zijn emoties. Als gevolg daarvan bevordert dit het zelfbewustzijn, in plaats van het te verminderen.
PTSS wordt gezien als een “vijandige tegenstander en rivaal”. Dat gezegd hebbende, is het op zichzelf niet de agressor. De lichamelijke sensaties en emoties die het individu ervaart zijn dat wel. Van der Kolk stelt: “De angst om gekaapt te worden door onaangename gewaarwordingen zorgt ervoor dat het lichaam bevriest en de geest zich afsluit.”
Daarom is het essentieel dat de patiënt de manier verandert waarop hij zich tot zichzelf en zijn lichaam verhoudt.
Wie therapie volgt, moet zich ervan bewust zijn dat zowel zijn emoties als zijn lichamelijke gewaarwordingen een vast begin, maar ook een einde hebben. In feite kan dit besef van “vergankelijkheid” een nuttige strategie zijn om de negatieve gevolgen van angst en schrik te verdragen.
Emoties benoemen
De volgende stap is het labelen, benoemen en toekennen van een beschrijving aan iemands gevoelens. Als zodanig moet de patiënt narratieve betekenis geven aan zijn emoties. Dit activeert hun mediale prefrontale cortex, in tegenstelling tot het hyperactiveren van de amygdala. Het maakt gebruik van de rede om emotie in evenwicht te brengen.
Na een traumatische gebeurtenis kan er een veelheid aan stimuli zijn die geassocieerd blijven met de ‘gevaar’-boodschap. In de komende maanden hebben deze prikkels het potentieel om golven van emoties los te maken die de traumapatiënt verlammen. Dit gebeurt omdat de amygdala het emotionele centrum van de hersenen is dat ons ‘ontvoert’ om ons te laten overleven.
“Richt je op dat gevoel en kijk hoe het verandert als je diep ademhaalt, of als je je borst net onder het sleutelbeen slaat, of als je jezelf toestaat om te huilen.”
-Bessel Van der Kolk-
De prikkels die destijds met het trauma werden geassocieerd zijn nu echter ongevaarlijk. Toch blijven ze de patiënt “ontvoeren.” Daarom moet de patiënt zijn zelfbewustzijn vergroten. Het doel is om minder aversieve en meer vriendelijke reacties op stimuli te bevorderen.
Alle siterte kilder ble grundig gjennomgått av teamet vårt for å sikre deres kvalitet, pålitelighet, aktualitet og validitet. Bibliografien i denne artikkelen ble betraktet som pålitelig og av akademisk eller vitenskapelig nøyaktighet.
-
Van der Kolk, B. A., & Van der Kolk, B. A. (2020). El Cuerpo Lleva la Cuenta: Cerebro, Mente Y Cuerpo en la Superación Del Trauma. Alianza Editorial.
-
Belloch, A. (2020). Manual de psicopatología, vol II.
-
American Psychiatric Association. (2014). DSM-5. Guía de consulta de los criterios diagnósticos del DSM-5: DSM-5®. Spanish Edition of the Desk Reference to the Diagnostic Criteria From DSM-5® (1.a ed.). Editorial Médica Panamericana.
-
Seijas Gómez, R. (2019). Aspectos neurobiológicos y neuropsicológicos del trastorno por estrés postraumático. Cuadernos de Medicina Psicosomática y Psiquiatría de Enlace, 2013, num. 104, p. 19-28.
-
Seijas Gómez, R. (2013). Trastorno por estrés postraumático y cerebro. Revista de la Asociación Española de Neuropsiquiatría, 33(119), 511-523.