Theodor Reik en niet-medische psychoanalyse
Theodor Reik markeerde een ‘voor’ en een ‘na’ in de psychoanalyse en schreef opmerkelijke boeken waarin hij zijn reflecties openbaarde. Zijn werk maakte de weg vrij voor leken om net als artsen mensen te psychoanalyseren.
Hij leverde grote bijdragen aan de psychoanalytische theorie. Hij dook hartstochtelijk in de wereld van Das Unheimliche, een van de meest opmerkelijke boeken van Freud. Bovendien werkte hij aan het concept van ‘defecte criminelen’ om uit te leggen hoe sommige mensen de wet overtreden met het onbewuste doel om te worden gestraft.
Theodor Reik schreef meer dan honderd teksten, waaronder essays en boeken. Enkele van zijn bekendste werken zijn The Compulsion to Confess, The Unknown Murderer en Masochism in Modern Man. Helaas voor hem kwam zijn faam vooral na zijn dood.
De vroege jaren van Theodor Reik
Net zoals de meeste psychoanalytici van zijn tijd, kwam Theodor Reik uit een joods gezin met een Oostenrijkse achtergrond. Reik werd op 12 mei 1888 in Wenen geboren. Tijdens zijn jeugd was hij getuige van vele ruzies tussen zijn vader en zijn grootvader. De ene was een vrijdenker, terwijl de andere bijna fanatiek religieus was.
Reiks moeder was emotioneel instabiel. Ze leed aan een ernstige depressie, die de kinderjaren van de toekomstige psychoanalyticus beschadigde. Bovendien stierf zijn vader toen hij nog maar 18 jaar oud was.
Hij moest dan ook gaan werken om het gezin te onderhouden. Deze hele situatie bracht hem tot een acute crisis die gekenmerkt werd door zelfbeschuldiging en zelfmedelijden.
“De romance schiet tekort en hetzelfde geldt voor vriendschappen, maar de relatie tussen ouder en kind, minder luidruchtig dan alle andere, blijft onuitwisbaar en onverwoestbaar, de sterkste relatie op aarde.”
-Theodor Reik-
Ondanks zijn vele beperkingen slaagde hij erin om filosofie af te maken. Hij baseerde zijn proefschrift op Gustave Flauberts De verzoeking van de heilige Antonius. Enige tijd later ontmoette hij Sigmund Freud in het echt en bouwde hij een langdurige band met hem op.
Theodor Reik: Freuds geestelijke zoon
Freud weigerde de analist van Theodor Reik te zijn. In plaats daarvan besloot hij hem door te verwijzen naar psychoanalyticus Karl Abraham, die ook hecht met Freud was. Freud heeft zelf voor de psychoanalyse van Reik betaald.
En dat niet alleen, hij nam hem ook onder zijn hoede en stuurde hem maandelijkse toelagen om zijn uitgaven te dekken. Reik begon kort daarna als psychoanalyticus op te treden. Omdat hij echter geen arts was, mocht hij niemand analyseren.
Reik werd Freuds protegé en werkte mee aan zijn werk. Ze hadden zo’n hechte relatie dat zelfs de Wiener Kreis hem schertsend “kleine Freud” noemde. Reik kleedde zich net als Freud, droeg zijn baard hetzelfde, praatte hetzelfde, en rookte zelfs dezelfde sigaren. Freud erkende daarom de ‘vaderlijke wens’ van Theodor Reik en noemde hem zijn geestelijke zoon.
Niet-medische psychoanalyse
In 1925 vond een beroemde rechtszaak tegen Theodor Reik plaats. Het werd hem verboden om psychoanalyse te doen omdat hij geen medische licentie had. Deze zaak leidde tot een enorme controverse in de psychoanalytische beweging.
Bijna alle Amerikaanse psychoanalytici waren tegen het idee om leken toe te staan psychoanalyse uit te voeren, terwijl Europese psychoanalytici voorstanders waren.
Deze controverse leidde ertoe dat Sigmund Freud een werk publiceerde waarin hij reflecteerde op de vraag of leken psychoanalyse konden toepassen. Reik besloot ook om zich in Berlijn te vestigen, ervan overtuigd dat hij daar wel psychoanalyse kon uitoefenen.
De nazi’s die aan de macht kwamen, dwongen hem echter eerst in 1934 naar Nederland te emigreren en vervolgens in 1938 naar de Verenigde Staten.
“Het geheim van menselijk geluk is niet dat je jezelf zoekt, maar dat je jezelf vergeet.”
-Theodor Reik-
De Amerikaanse psychoanalytici accepteerden hem nooit als een van hen. Dit maakte dat Theodor Reik zijn ‘derde oor’-theorie ontwikkelde. Volgens deze theorie werken psychoanalytici in principe met hun intuïtie, die de as is van de overdracht van de therapeut op de patiënt. Reik overleed op 31 december 1969 in New York aan een hartziekte.
Alle siterte kilder ble grundig gjennomgått av teamet vårt for å sikre deres kvalitet, pålitelighet, aktualitet og validitet. Bibliografien i denne artikkelen ble betraktet som pålitelig og av akademisk eller vitenskapelig nøyaktighet.
Reik, T., & Wencelblat, S. (1943). Treinta años con Freud.