Maak kennis met de acht beste boeken over de psychoanalyse
De psychoanalyse is een fascinerend veld. De theorieën en de hypothesen van de psychoanalyse zijn immers echt boeiend. Het is waar dat sommige boeken over de psychoanalyse in het begin wat ingewikkeld kunnen zijn. Dat geldt vooral voor iedereen die niet vertrouwd is met dit onderwerp.
De meeste belangrijke boeken over de psychoanalyse zal je op een zorgvuldige manier moeten lezen. Ze nemen namelijk wat tijd in beslag om te verteren. We kunnen het ook op een andere manier formuleren. Het zijn niet het soort boeken die je zullen wakker houden als je slaperig bent.
Bovendien zal je sommige paragrafen waarschijnlijk meerdere keren opnieuw moeten lezen. Dit zal nodig zijn om te ontdekken wat ze betekenen. Op andere momenten moet je gewoon verder lezen en hopen dat iets anders het later zal verklaren. De kans is groot dat je dan een openbaring zal ervaren. In de psychologie noemen ze dat een inzicht.
Sommige boeken over de psychoanalyse zijn echter echt de inspanning waard. Het maakt niet uit hoeveel schetsen of samenvattingen je wellicht online vindt over een bepaald boek.
Je moet onthouden dat de oorspronkelijke versie altijd iets speciaal zal hebben. We geven je dus in dit artikel een lijst van aanbevolen boeken over de psychoanalyse. Deze boeken hebben immers de grootste invloed gehad.
Boeken over de psychoanalyse: de beginperiode
Studies over hysterie (1895)
Dit is een kort boek geschreven door Josef Breuer en Sigmund Freud. In dit boek hebben ze het over de behandeling van vijf jonge hysterische vrouwen met een vernieuwende vorm van therapie. Wat ze deden, was vergeten of onderdrukte traumatische herinneringen door middel van hypnose terugbrengen.
Eén van deze gevallen was het beroemde geval van Anna O. Zij was één van de patiënten van Breuer. Zij was de eerste patiënt die ze behandelden met de ‘catharsismethode’. Deze stap kwam voor de psychoanalytische basistechniek die vrije associatie heet (een uitvinding van Freud). Anna O. werd uiteindelijk een iconisch geval in de vroege psychoanalyse.
Dit boek toont twee verschillende standpunten over wat de oorzaak is van hysterie. Het ene standpunt zegt dat het neurofysiologisch is en het andere psychologisch. Het eerste idee was van Breuer en het tweede van Freud. Europese artsen hebben het boek toen niet echt goed ontvangen. Dat kwam omdat het brak met de traditionele theorieën.
De interpretatie van Dromen (1900)
De Interpretatie van Dromen is één van de bekendste boeken van Sigmund Freud. Dit is het boek waarin hij het voor het eerst had over de analyse van dromen. Hij zag dromen als de ‘hallucinerende’ vervulling van verlangens.
Dat is ook de reden waarom Freud het volgende zei over dromen interpreteren. Volgens hem was het “de koninklijke weg naar de kennis van de onbewuste activiteiten van de geest.”
Hier zal je een methode zien om dromen te ontleden. Er wordt gebruik gemaakt van de vrije associatie tussen de belangrijkste symbolen in elke droom. Je vindt ook een stap voor stap uitleg over het psychologische systeem dat het voornaamste onderwerp van Freud werd.
Vreemd aan dit boek is dat het in de beginjaren niet heel succesvol was. Pas na een nieuwe en uitgebreide uitgave over universele symbolen begonnen mensen dit boek op te merken.
Deze uitgebreide versie liet echter ook wat controverse ontstaan. Andere psychoanalisten hadden kritiek op het boek. Zij dachten dat dromen uitermate subjectief waren en dat je ze niet kon ontleden vanuit een algemeen standpunt.
Het meeste materiaal in dit boek is afkomstig van de droomanalyse die Freud bij zichzelf uitgevoerd heeft. Hij gebruikte dit onderzoek als basis voor zijn theorie. Om hem hierbij te helpen ontwierp hij een instrument. Dat was de vrije associatie. Vrije associatie is denken aan de belangrijkste symbolen in een droom.
Drie essay’s over de Theorie van de Seksualiteit (1905)
Samen met het vorige boek is dit boek één van de belangrijkste werken van Freud. In dit boek heeft Freud het over zijn theorie van de menselijke seksualiteit. Die theorie richt zich vooral op de kindertijd. Dit is het boek waarin je zijn beroemde en omstreden uitspraak vindt: “kinderen kunnen op vele manieren pervers worden.”
Met dit boek wou Freud zijn idee uitleggen dat perversie zelfs bij gezonde mensen bestaat. Hij stelde dat de weg naar een volwassen en normale seksuele houding eigenlijk in de kindertijd begint en niet in de puberteit.
Hij ging dieper in op de menselijke psychoseksuele ontwikkeling. Hierbij had hij het over penisnijd, castratie-angst en het Oedipuscomplex. Dit boek moet je dus echt lezen als je de evolutie van de psychoanalyse wil begrijpen.
Humanistische boeken over de psychoanalyse
In het gebied van de humanistische psychoanalyse zijn er vele verschillende auteurs. Erich Fromm was echter de persoon die het begrip uitvond. Hij haalde het uit zijn opleiding als freudiaans psychoanalist. Hij voegde ook ideeën uit het boeddhisme en het marxisme toe. We zullen het nu over enkele van zijn belangrijkste boeken hebben.
De Angst voor Vrijheid (1941)
Dit boek probeerde enkele delen van een crisis te verklaren die typisch was voor de moderne tijd. Die crisis was vooral groot in de westerse beschaving. Het had te maken met vrijheid. Fromm verwijst naar twee verschillende fenomenen.
- Eén fenomeen was het fascisme als een vorm van politieke uitdrukking.
- Het andere fenomeen was de groeiende gelijkenis van individuen in hoogontwikkelde samenlevingen als een vorm van socioculturele uitdrukking.
Hij gebruikte twee begrippen om de verschillende manieren te verklaren waarop de crisis tot uiting kwam. Volgens Fromm waren deze twee verschillende uitingsvormen alleen maar collectieve manieren om de werkelijkheid te ontlopen.
Het had echter enorme gevolgen voor de mensen in de moderne industriële maatschappij. Het betekende immers dat ze hun eigen onbelangrijkheid beseften. Ze voelden zich moreel leeg. Bovendien hadden het gevoel dat ze geen andere keuze hadden dan hun lichaam in het belang van externe, onzichtbare krachten op te offeren.
De Kunst van het Liefhebben (1947)
Dit is nog een ander boek van Erich Fromm dat je zeker niet mag missen. Het behoort inderdaad tot de categorie van boeken over de psychoanalyse. Toch is het eigenlijk licht leesvoer.
Dat betekent echter niet dat het niet nog steeds een diepgaande inkijk verschaft in de menselijke aard. Het biedt ook inzicht in de theoretische ideeën die Fromm in het boek De Angst voor Vrijheid begonnen was met ontwikkelen.
In dit boek zegt Fromm dat de liefde afkomstig kan zijn van een theoretische visie op iets. Waarom is dat? De reden is dat het de liefde dan verheft tot het niveau van kunst. En kunst bevat theorieën en praktijken die je onder de knie moet krijgen.
Eén van de belangrijkste ideeën van dit boek is dus dat liefde een antwoord is op het probleem van het menselijke bestaan. Dat komt omdat hoe meer de liefde zich ontwikkelt, hoe minder scheiding er is tussen twee mensen. Het is bovendien ook een liefde waarbij geen van beiden zijn individualiteit verliest.
Lacaniaanse boeken over de psychoanalyse
Jacques Lacan was een Franse freudiaanse psychoanalist. Hij is bekend voor zijn theorieën die de voetstappen van Freud volgden. Zijn boeken zijn echter in het begin heel moeilijk te begrijpen. Bij een eerste poging zal je hem niet gemakkelijk kunnen volgen. Het kan zelfs onaangenaam of zinloos lijken.
Meestal zal je echter de logica achter zijn ideeën ontdekken. Laat wat hij schrijft, een tijdje in je hoofd rondtollen. Na een tijdje zullen de dingen logischer klinken. Als je de boeken van Lacan op een heel zorgvuldige manier leest, zal je absoluut enkele verrassende ideeën ontdekken.
Seminarie 3: Psychose (1955 – 1956)
Dit is een fascinerend boek. Wat Lacan met dit boek doet, is zijn theorie over de psychose ontwikkelen. Zijn ideeën zijn revolutionair en vernieuwend. We bedoelen hiermee da hij een andere visie geeft van ons gebruikelijke idee over de psychose. Het boek gaat over wat psychose veroorzaakt tot helemaal over de manier waarop we het kunnen behandelen.
Hij voert ook een studie uit van het boek Memoirs of my Nervous Illness, een autobiografie van Daniel Paul Schreber. Schreber was de voorzitter van het Duitse hof van beroep en ontwikkelde later in zijn leven paranoïde schizofrenie.
Freud was enorm geïnteresseerd in dit boek. Lacan ontwikkelde een volledig theoretisch inzicht in het boek. Het is een absoluut fascinerende kijk op het geval Schreber.
La Cause des Enfants (1986)
Dit boek (Nederlandse versie: “Kinderen aan het woord”) is van de Franse schrijfster Françoise Dolto. Niettegenstaande het op onze lijst van boeken over de psychoanalyse staat, is het heel gemakkelijk om te lezen en ongelooflijk realistisch.
Die beide kenmerken zijn de voornaamste kwaliteiten van haar manier van schrijven. Dit boek doorbreekt ook de norm door de orde om te gooien. Dolto bekijkt de wereld vanuit het standpunt van de kinderen. Zij concentreert zich op wat kinderen willen.
Françoise Dolto praat ook niet alleen over luisteren naar kinderen en hen begrijpen door middel van hun eigen taal. Zij zegt dat het ook belangrijk is dat we in onze eigen taal met hen praten zonder hen te dwingen. Het is een waardevol, nuchter boek dat niet zal teleurstellen. Het zal je echt ontroeren als je haar pas nu begint te ontdekken.
De Taal van de Psychoanalyse van Laplanche en Pontalis (1967)
Het laatste item op onze lijst van boeken over de psychoanalyse zal je helpen om de terminologie te begrijpen die in dit veld gebruikt wordt. Het is een uitermate handig boek voor iedereen die pas begonnen is met boeken lezen over dit onderwerp.
Het bevat heldere verklaringen en maakt vergelijkingen tussen auteurs. Dat is ook de reden dat het een geweldig boek is om bij de hand te hebben als je enkele basiskwesties wil begrijpen. Je zal dan uitgerust zijn om echt in de psychoanalyse te duiken.
Elk begrip in het boek heeft een definitie en een relevante commentaar. Die gegevens zijn altijd heel duidelijk. Bij het begin van elk artikel zie je alle synoniemen voor de term in het Duits, Frans, Engels, Italiaans en Portugees.
Het is dus een heel handig onderzoeksinstrument. We gaan zelfs zover te zeggen dat het absoluut noodzakelijk is in de vooruitgang van de psychoanalyse. Het brengt ook de belangrijkste termen en begrippen uit de psychoanalyse bij de nieuwe lezers.
Dit boek is echter niet alleen maar een alfabetisch woordenboek van begrippen. Het bevat ook een prachtige structuur waarin je referenties vindt tussen artikels. Dit zal je helpen om verbanden te leggen tussen begrippen. Het zal je ook de weg wijzen in het enorme web van associaties in het psychoanalytische taalgebruik.