Thelma and Louise: feministische roep in een mannenwereld

Thelma and Louise is een van die films die, ondanks de verstreken jaren, op ons netvlies is geëtst en die ons gedenkwaardige en onsterfelijke scènes biedt. Waarom houden we zo van Thelma and Louise? Laten we het over de commerciële filmwereld hebben, over meer ‘Hollywood’, vooral de filmwereld van de vorige eeuw…

Hoeveel vrouwelijke hoofdrolspelers hebben we? Hoeveel verhalen waarin een vrouw de hoofdrol speelt, komen in je op? En vooral, hoeveel van deze vrouwen zijn niet gerelateerd aan een man of een sterke romantische plot?

Er komen maar heel weinig films in me op die passen bij dit profiel.  En midden in deze wereld van dominante alfamannetjes en van onderdanige vrouwen wiens plot diep verweven is met iets romantisch of maternalistisch, schittert een titel: Thelma and Louise. Het weerklinkt als een oorlogskreet, waar het deze sterke en dominante mannen schokt en de mannelijkheid van de filmwereld afhaalt.

En nee, het is natuurlijk niet de meest feministische film in de geschiedenis en ook niet de meest ontroerende, maar het is een schreeuw, een lofzang naar vrouwelijke vrijheid, naar gelijkheid. Het is een eerste hamerslag op de fundamenten van het patriarchaat.

En de filmwereld, die vooral meer commercieel is, is altijd een mannenwereld geweest. Vrouwen hebben in deze wereld veel vertraging opgelopen, zelfs in die zin dat vrouwen nog steeds een minderheid vormen op het gebied van regisseren.

Een nieuw soort film

Thelma and Louise werd, hoewel geregisseerd door een man (Ridley Scott), geschreven door een vrouw (Callie Khouri) en werd gespeeld door twee andere vrouwen (Susan Sarandon en Geena Davis). Hij is gemaakt in 1991 toen de Noord-Amerikaanse cinema is op zijn hoogtepunt was, maar er zijn nauwelijks vrouwelijke hoofdrollen te vinden.

Thelma and Louise heeft met deze traditie gebroken, de regels overtreden en ons uitgenodigd om uit te schreeuwen, de zeepbel van onderwerping te vernietigen en de controle te nemen, om meesters te worden van onze eigen beslissingen en onze eigen bestemming. Een echte vrouwelijke roadmovie die zich onderscheidde van de rest.

De hoofdrolspelers in het verhaal

Ik denk dat de meeste mensen de film hebben gezien, maar als je hem nog niet hebt gezien, is het mogelijk dat wat er gaat komen een spoiler bevat.  Een van de meest verrassende dingen over de film is de evolutie van de hoofdpersonen, van de protagonisten.

Beiden komen uit het diepe zuiden van Amerika, uit een volledig patriarchale wereld waar hun rollen naar de huiselijke sfeer zijn gedegradeerd. Hun vriendschap zal de motor zijn die hen samenbrengt op dit merkwaardige avontuur. 

Ze zijn heel verschillend van elkaar, komen zeer goed overeen, en ze ontwikkelen ieders een mentaliteitsverandering terwijl ze zich voortbewegen langs de eindeloze snelwegen van Midden- en Zuid-Amerika.

• Thelma is een vrouw van dertig jaar oud, helemaal moe van Darryl, een macho die gelooft dat hij zijn vrouw, haar kleding, haar geld enzovoort kan beheersen. Hij is de man des huizes die het geld in het laatje brengt terwijl Thelma moet zorgen voor het huishouden en alles moet doen wat hij zegt. Ze heeft het op deze manier geleerd. Ze is opgegroeid met het idee dat haar doel in het leven het huwelijk is, en hoewel ze Darryl beu is, spreekt ze zich nooit tegen hem uit.
• Louise werkt in tegenstelling tot Thelma als serveerster en heeft hij een onstabiele relatie met een muzikant, Jimmy, een man die nooit thuis is en zich nooit lijkt te binden. Louise is veel besluitvaardiger dan Thelma, die onschuldiger is.

Op de vlucht

Samen besluiten ze hun routine een weekend te ontvluchten door naar een huis ver van de stad te gaan en zich daarmee los te maken van de wereld waaraan ze zijn onderworpen. Louise is zich veel meer bewust van de realiteit die hen omringt, maar Thelma is nog steeds vrij onderdanig en onschuldig, en vertrouwt anderen snel.

De reis neemt plotseling een radicale wending wanneer ze beiden worden geconfronteerd met de wreedste vorm van hun situatie als vrouw, de meest bittere vorm van mannelijke overheersing: verkrachting. Louise heeft dit al eerder meegemaakt en het brengt haar ertoe om op de meest onverwachte manier te handelen.

Vanaf dit moment zal de reis heel anders zijn. Wat begon als een weekend om te ontspannen en los te komen, wordt een route naar ontwaken, terwijl ze de oorlog voeren van   vrouwen die onder druk leven in de mannenwereld. Het landschap zal niet langer idyllisch zijn, noch hun kleren, noch zijzelf.

Thelma and Louise: geconfronteerd met het patriarchaat, rebellie

Welke garanties heeft een vrouw als ze een verkrachting heeft meegemaakt? Wat wacht er op Thelma en Louise die een man uit zelfverdediging hebben vermoord? Waarom zou je kiezen om te leven als je niet vrij zult zijn? 

Beiden weten dat als de politie hen zoekt en zij zeggen wat er gebeurd is, niemand hen zal geloven en ze in de gevangenis zullen belanden.

Maar ze willen ook geen slachtoffers zijn. Nee, ze willen vrij zijn, ze willen hun toekomst kiezen buiten de patriarchale samenleving die hen omringt.  En dus worden ze, in plaats van onderdanige vrouwen, twee voortvluchtigen, twee rebellen, maar vooral twee vriendinnen.

De loyaliteit en zorg tussen hen gaat verder dan het scherm. Het laat ons een ander verhaal zien dan Hollywood ons vertelt. Vrouwen zijn niet langer rivalen die strijden om een man.

Ze zijn handlangers, protagonisten. Tegelijkertijd zijn ze de ‘schurken’ van een verhaal die, als mannen in de hoofdrollen hadden gezeten, hen nog meer op de lange lijst van ‘slechteriken’ zou hebben gezet.

Strijdbaar

Moe van de samenleving, moe van worden gedegradeerd naar de tweede plaats en bovenal, verlangend naar vrijheid, lanceren Thelma en Louise hun specifieke strijd tegen een onrechtvaardig systeem. Een systeem dat hen veroordeelt, of als het hen niet veroordeelt, ze bestempelt als slachtoffers of erger.

Dit is GEEN slachtoffer zijn. Dit is centraal staan in machoblikken en recensies, niet alleen in de film zelf, maar ook in termen van de impact die de film had binnen de industrie. Deze “nee” weerspiegelt het antwoord dat scenarioschrijver Callie Khouri keer op keer moest horen (telkens wanneer ze probeerde het project naar productie te brengen).

We hebben allemaal ooit de macht van het patriarchaat gevoeld, we waren allemaal bang om alleen naar huis te gaan, we hebben allemaal onplezierige situaties moeten doormaken... Thelma and Louise vertelt dit vanuit het perspectief van een vrouw.

Iedereen dacht dat, na Thelma and Louise, er iets zou veranderen. Dat we meer films zouden zien waarin vrouwen de controle overnamen en taken op zich namen die meestal uitsluitend voor mannen waren voorbehouden.  Ondanks al het publieke succes is deze verandering echter nooit gebeurd.

Duurzame inspiratie

Deze snelwegreis, de vervolging en bovenal de onvergetelijke sprong in de duisternis, nodigt ons uit om naar vrijheid te zoeken, de gevestigde orde te trotseren, om zo onze toekomst te bepalen. De filmwereld heeft al te vaak gezondigd met het machismo. En wat gevaarlijk is, is dat cinema ons inspireert, motiveert en vaak probeert om een ​​beeld te vormen van de realiteit.

Thelma and Louise was een wake-up call, een daad van rebellie in een wereld waar het onmogelijk leek. Vriendschap, ongehoorzaamheid, vrijheid of sterven, dit is wat Thelma and Louise voorstelt. De essentie ervan is iets dat nooit zou moeten verdwijnen.