The Wonder: het eeuwige debat tussen wetenschap en religie

In de film 'The Wonder' krijgen we een levensecht fenomeen te zien. De 'vastende meisjes' waren jonge vrouwen uit het Victoriaanse tijdperk die roem en bekendheid verwierven omdat ze (zogenaamd) maanden en zelfs jaren doorbrachten zonder te eten.

Geschreven en geverifieerd door de psycholoog Valeria Sabater.

Laatste update: 22 maart, 2023

Wie gelooft dat de Netflix-film, The Wonder, als enige doel heeft om eenvoudigweg een verhaal te vertellen van een gebeurtenis die in 1862 plaatsvond, heeft het mis.

In feite is het het vertellen van een van die cyclische verhalen die het soort boodschappen en concepten bevatten die verankerd zijn in de essentie van de mensheid. In dit geval is het de eeuwige confrontatie tussen fanatisme en wetenschap, tussen geloof en rede.

Deze productie is geregisseerd door Sebastián Lelio en Florence Pugh speelt de hoofdrol. Het vertelt het verhaal van een verpleegster, Lib Wright, wiens missie het is om naar een klein stadje in Ierland te gaan om een meisje te observeren dat, zogenaamd, al vier maanden niet heeft gegeten. Ondanks dit permanente vasten blijkt het pubermeisje in goede gezondheid te verkeren.

The Wonder is gebaseerd op de roman geschreven door Emma Donoghue (The Wonder, 2016). Hoewel het klopt dat noch het verhaal noch de personages van Lib Wright en Anna O’Donnell echt hebben bestaan, was het fenomeen van de ‘vastende meisjes’ een echt feit en is het goed gedocumenteerd.

Deze film is een metafoor voor vurig fanatisme en bevat een belangrijke boodschap. Het is het feit dat we in een wereld leven waarin de waarheid soms niet relevant is of in aanmerking wordt genomen. Het enige dat telt is wat ieder van ons wil geloven, zelfs als dat leidt tot samenzwering, fanatisme en leugens.

The Wonder en de geschiedenis van de vastende vrouwen

The Wonder begint met een uitnodiging. De kijker wordt vanuit het heden naar een scenario uit het verleden geleid, waarbij de stem van de regisseur zelf beweert dat “Wij niets zijn zonder verhalen.” Hij legt de essentie vast van de film die, zoals we al aangaven, niet alleen probeert ons een unieke ervaring te brengen die zich afspeelde in het Ierland van de 19e eeuw.

Elk verhaal is bedoeld om uit te nodigen tot nadenken. Daarom is het nodig om deze film te zien vanuit een breder, gevoeliger en kritischer perspectief. De kijker moet meelopen, hand in hand, met verpleegster Lib Wright. Samen met een non heeft zij de verantwoordelijkheid om te begrijpen hoe een meisje erin slaagt te overleven zonder te eten.

Het is ook belangrijk om het psychosociale scenario rond de jonge Anna O’Donnell te belichten. Haar familie, de stedelingen, de kerk en zelfs de artsen zelf bekijken dit fenomeen met bewondering en toewijding. Ze geloven dat het meisje heilig is en zich voedt met manna uit de hemel.

Daarom kan er geen andere verklaring zijn dan het goddelijke. Te midden van deze situatie is verpleegster Wright getuige van de langzame maar onvermijdelijke lichamelijke achteruitgang van het kleine meisje.

Het verhaal van de vastende meisjes

Er bestonden vastende meisjes. In feite was het in deze context dat de term anorexia voor het eerst opdook. Tussen 1810 en 1870 zeiden meisjes als Ann Moore en Sarah Jacob, gedreven door religieus fanatisme, dat ze geen voedsel nodig hadden omdat ze door God waren uitverkoren.

Deze meisjes werden vrij beroemd. Mensen bezochten hen vaak en lieten geschenken (soms grote financiële donaties) voor hen achter. Het was echter duidelijk dat families sommigen van hen te eten gaven als er geen getuigen in de buurt waren. Toch waren er nog meer dramatische gevallen. Zo stierf de kleine Sarah Jacob uiteindelijk van de honger terwijl een verpleegster toekeek en haar bestudeerde.

De laatste gevallen werden beschreven aan het eind van de 19e eeuw. Dit was toen het wetenschappelijke perspectief begon te prevaleren boven religie en geloof. Niettemin bleven de vastende vrouwen in bepaalde streken van het meer landelijke Verenigd Koninkrijk acolieten en blinde toegewijden aantrekken.

Die herbevestigden hun waarheid. Ze bleven geloven in het idee van heilige meisjes die dankzij de kracht van het goddelijke jarenlang zonder eten konden. Ze bleven denken dat ze leefden op manna uit de hemel.

Fraude, fanatisme en de broosheid van de waarheid

We willen de interessante laatste fijne kneepjes van The Wonder niet verklappen. Dat gezegd hebbende, kunnen we erop wijzen dat de productie vertelt over psychologische trauma’s (Engelse link) en hoe religie fungeert als een straf om te zuiveren wat als zonde wordt opgevat. De verpleegster, Lib Wright, is de figuur die deze dogma’s ter discussie stelt en licht brengt in de onredelijkheid.

Maar wanneer de hoofdpersoon uiteindelijk de waarheid aan het licht brengt, wil niemand die horen. Dat komt omdat het geloof meer gewicht in de schaal legt en het fanatisme regeert.

Niemand wil inderdaad breken met het magische en wonderbaarlijke dat al jaren vaststaat. Het is een plek vol mensen die degenen die de wetenschap verdedigen als ketters bestempelen. Ze verschansen zich zelfs zodanig in hun dogma dat ze een onschuldig meisje laten sterven.

In het Ierland van de 19e eeuw bestonden er geen sociale media. Toch verspreidde verkeerde informatie zich nog steeds als een virus. Als een mistmantel die alles verduisterde door absurde en samenzweerderige argumenten.

De waarheid wordt, ongeacht de tijd of de omstandigheid, meestal eeuwig geschonden en in twijfel getrokken onder de meest uiteenlopende gedaanten. Soms komt dat door religie, op andere momenten door subtiele belangen, maar bijna altijd door onwetendheid.