Taalbarrières: uitdagingen en strategieën om ze aan te pakken

Aankomen in een land en de taal niet spreken, een artikel lezen vol vakjargon, een gesprek voeren in ingewikkelde zinnen... Alles wat effectieve communicatie in de weg staat, is een barrière. Ontdek welke andere problemen er zijn en hoe je deze kunt overwinnen.

In een geglobaliseerde wereld, waarin de migratie tussen landen toeneemt en waarin op de hoogte blijven van wetenschap en gezondheid vaak betekent dat je met technische termen moet omgaan, is het noodzakelijk om taalbarrières te overwinnen die effectieve communicatie in de weg staan.

Stel je voor dat er een vacature vrijkomt bij het multinationale bedrijf waar je altijd al hebt willen werken. Je beschikt over een uitstekende academische achtergrond en ruime ervaring in het vakgebied. Maar je moet naar de Verenigde Staten verhuizen en je spreekt geen Engels, dus je durft niet te solliciteren.

In dit scenario loop je het risico een concurrerend salaris te verliezen, een andere cultuur te leren kennen en te groeien als professional, omdat taal je zwakke plek wordt.

Zo zijn er moeilijkheden die uiteenlopen van het niet begrijpen van een e-mail tot het verdwalen in de stad omdat we de weg niet begrijpen. Lees met ons mee en ontdek meer over deze uitdagingen en wat je kunt doen om ze te overwinnen.

Wat zijn taalbarrières?

Volgens een definitie van het tijdschrift RIDE (Engelse link) zijn taalbarrières “obstakels die het leren, de deelname en het samenleven op voet van gelijkheid belemmeren of belemmeren.” Zij wijzen er met name op dat aspecten zoals taal deel uitmaken van de culturele belemmeringen waarmee de samenleving kampt.

Deze beperkingen veroorzaken verwarring en verhinderen effectieve communicatie. Hieronder vallen talen of dialecten, spraakstoornissen (stotteren, gehoorverlies, dysfonie, etc.) en vakterminologie (in het geval van jargon uit de industrie, wetenschap of techniek).

Uitdagingen door taalbarrières

We voelen ons niet alleen verloren als we naar een land reizen waar een andere taal wordt gesproken. Deze desoriëntatie kun je ook ervaren op het werk, in een dokterspraktijk, in de klas en zelfs als je bijvoorbeeld de basisbeginselen van gebarentaal niet kent. Wij leggen het je uit.

Op het werk

Hoeveel communicatiefouten en misverstanden komen er voor op kantoor? Er zijn vele redenen: het niet begrijpen van de boodschap, het verkeerd interpreteren van gebruiken, mislukte zakelijke transacties, het niet kennen van de interne bedrijfstaal…

In gezondheid

Medische interpretatie (Engelse link) moet accuraat zijn en er mogen geen weglatingen of aannames zijn over wat een arts bedoelde met betrekking tot de diagnose en behandeling. Taalbarrières hebben echter een grote invloed op de communicatie tussen arts en patiënt.

Dit komt doordat de termen niet altijd begrepen worden, men slechts een deel van de informatie begrijpt, sommige woorden een andere betekenis kunnen hebben afhankelijk van de cultuur of er is simpelweg een algemeen gebrek aan kennis over gezondheidskwesties (gezondheidsvaardigheden volgens het WHO Engelse link ).

In het onderwijs

Zowel docenten als studenten hebben te maken met taalbarrières vanwege het multiculturele karakter van de samenleving. Het komt vaak voor dat leerlingen van verschillende nationaliteiten in één klaslokaal samenkomen.

Veel leerlingen integreren later in het schooljaar. Hierbij is het essentieel om een beroep te doen op diverse intelligenties om kwalitatief en gelijkwaardig onderwijs te bevorderen.

In de wetenschap

Taalbarrières leiden op wetenschappelijk gebied tot ongelijkheid. Dit wordt beargumenteerd in een artikel gepubliceerd in het tijdschrift Nature Human Behaviour. Hierin wordt beweerd dat de bevolkingsgroepen die een andere taal dan Engels spreken het zwaarst getroffen worden.

Voor hen is het namelijk lastig om toegang te krijgen tot kennis en ze vinden het ook lastig om over wetenschap te praten in een andere taal dan hun eigen taal.

Bij verhuizing naar een ander land

Mensen die te maken krijgen met migratierouw, zijn vaak bang. Hierdoor isoleren ze zich omdat ze niet weten hoe ze zichzelf verbaal moeten ‘verdedigen’ in een omgeving waarvan ze zich vervreemd voelen.

Uit een onderzoek van de Universiteit van Salamanca blijkt dat de kennis van een of meerdere talen in uiterst gevoelige situaties voor immigranten of ontheemden een groot verschil maakt.

Strategieën om taalbarrières in verschillende contexten te overwinnen

Er zijn veel manieren om taalbarrières te doorbreken. Je kunt bijvoorbeeld alvast de taal leren van het land waar je naartoe verhuist, de procedurehandleidingen van je bedrijf doornemen of een huisdier adopteren dat je gezelschap houdt in je nieuwe huis en dat kan dienen als ‘excuus’ om met andere mensen om te gaan.

Het helpt ook om de hulp in te schakelen van een psycholoog (dit kan online) die jouw taal spreekt en je hulpmiddelen biedt om met de situatie om te gaan. Afhankelijk van het geval zijn de volgende methoden mogelijk.

1. Gebruik eenvoudige taal

Eenvoudige taal is duidelijk en begrijpelijk. Stel je voor dat je net een buitenlander hebt ontmoet of dat je een storing in een machine op je nieuwe baan wilt uitleggen. Dan kun je het beste eenvoudige woorden gebruiken die iedereen kan begrijpen.

En als technische terminologie belangrijk is, probeer deze dan rechtstreeks aan te kaarten. Gebruik hiervoor bijvoorbeeld handleidingen of andere bronnen om je presentatie te vereenvoudigen.

In deze gevallen is het beter om de zinnen kort te houden, zodat de ander niet in de war raakt. Als je je ideeën ordent en jezelf rustig uitdrukt, is de kans groter dat de ontvanger je begrijpt.

Door vanaf het begin duidelijk te maken dat je de taal niet beheerst of de terminologie niet kent, bespaar je jezelf een hoop hoofdpijn. Je gesprekspartner spreekt misschien je taal of werkt met je samen, zodat je beiden elkaar kunt begrijpen.

2. Ondersteun uzelf met visuele hulpmiddelen

Als de woorden er niet uitkomen, probeer dan eens wat je wilt zeggen met behulp van een visueel hulpmiddel. We hebben het hier over foto’s, borden, diagrammen en alle grafische elementen die zaken verduidelijken.

Hoewel uitdrukkingen per regio kunnen verschillen, bestaan er universele beelden en symbolen die ons helpen ideeën over te brengen en tegelijkertijd onze communicatievaardigheden in een andere taal te verbeteren.

Het Electronic Journal of Applied Methodology suggereert visuele strategieën voor mensen die niet over een ontwikkeld taalkundig of communicatief niveau beschikken. Ze hebben het specifiek over ‘kinderen, mensen van buitenlandse afkomst met een beperkte beheersing van de taal van de gastsamenleving, of sommige mensen met een verstandelijke beperking’.

3. Oefen met gespreide herhaling

Dit is essentieel om communicatiebarrières die taal oplegt, te doorbreken. Als je het je niet kunt veroorloven om een cursus te betalen of als het gratis lesrooster je niet uitkomt, kun je tv-programma’s en films kijken en naar muziek in een andere taal luisteren. Je zult niet alleen vermaakt worden, je zult ook geleidelijk aan meer leren.

Oefen voortdurend wat je hoort. Pas in feite de techniek van gespreide herhaling toe, waarbij je de woorden op de kaarten die je elke dag herhaalt opschrijft en herhaalt, zodat de informatie in je geheugen wordt opgeslagen.

4. Maak gebruik van kunstmatige intelligentie (AI)

Om communicatiekloven te verkleinen, maken wetenschappelijke onderzoekscentra, scholen, universiteiten en andere maatschappelijke sectoren steeds vaker gebruik van applicaties als ChatGPT en Gemini (van Google). Daarmee kunnen ze bijvoorbeeld vertalen en met hun stem weergeven (zelfs op hun telefoon) wat ze niet begrijpen of wat ze willen zeggen.

In dit verband wijst het Center for African, American, and Caribbean Knowledge op het commerciële potentieel van AI die is aangepast aan Afrikaanse talen. Dit model heeft de economische groei van kleine en grote bedrijven een impuls gegeven.

5. Beheers de basiszinnen

Leer hoe je iemand begroet, afscheid neemt, om een gunst vraagt of een andere basisuitdrukking gebruikt in de taal die je moet beheersen. Wij geven je er hier een aantal:

• “Hallo”.
• “Sorry”.
• “Bedankt”.
• “Alsjeblieft”.
• “Goedemorgen”.
• “Doei”.
• “Ik ben een buitenlander”.
• “Hoeveel kost het?”
• “Welterusten”.
• “Mijn naam is…”.
• “Aangenaam kennis te maken.”
• “Kun je dat nog eens herhalen?”

6. Zorg voor vertaaldiensten

Vertaalapps en -diensten zijn een grote hulp bij het oplossen van taalproblemen. Sommige bedrijven bieden tolken aan. Er zijn mogelijkheden om vertalers te vinden op internet, via de sociale diensten van sommige overheden of via reisbureaus, afhankelijk van de situatie, of je je nu in een land wilt vestigen of er slechts op bezoek bent.

In het geval van gebarentaal is het de moeite waard om gebarentaalwoordenboeken te raadplegen, aangezien de betekenis van elke code over de hele wereld verschilt.

7. Volg lessen

Als het bedrijf waarvoor je werkt uitblinkt in een zeer technisch vakgebied, biedt het bedrijf waarschijnlijk trainingen aan om de werknemers te trainen in de terminologie die zij gebruiken. Zo niet, dan kun je samen met je collega’s de noodzaak en het belang van deelname benadrukken, in ieder geval aan de gesprekken waarin het onderwerp aan bod komt.

Op dezelfde manier is het volgen van extra lessen om een nieuwe taal te leren een waardevolle hulpbron als je van plan bent om nieuwe landen te bezoeken of als je vanwege een belangrijke beslissing buiten je landsgrenzen moet verhuizen. Het is ook een kans om je kennis te verrijken.

Empathie en respect, een paar sleutels tot taalkundige integratie

Zowel de persoon die in een andere cultuur dan die van hem of haar aankomt, als de persoon die de bezoeker ontvangt, hebben empathie en respect nodig om taalbarrières te doorbreken.

Alleen als we ons in de schoenen van iemand anders verplaatsen, kunnen we de moeilijke omstandigheden van die persoon en de moeite die hij of zij doet om ons dat te laten begrijpen, begrijpen.

Als je deze uitdagingen niet vanuit dit perspectief aanpakt, eindigen ze in frustratie en soms ook in gevoelens van eenzaamheid en spijt over genomen beslissingen.

Geduld is ook belangrijk. Als je elkaar in het begin niet begrijpt, kan dat mentaal belastend zijn, maar met doorzettingsvermogen, interesse, creativiteit en veel oefening kun je de weg vrijmaken voor effectieve communicatie.