Suïcidaal gedrag bij adolescenten: hoop door actie
Het beeld is somber. Duizenden tieners plegen zelfmoord en de cijfers worden eerder slechter dan beter. Suïcidaal gedrag bij adolescenten is een zeer ernstig probleem geworden en er wordt steeds meer geld uitgetrokken om de trend te keren.
Aan de ene kant is zelfmoord een epidemie aan het worden. Het wordt zelfs beschouwd als een van de belangrijkste doodsoorzaken in deze vitale periode. Een fase die gekenmerkt wordt door biologische, sociale en psychologische veranderingen (Fonseca-Pedrero et al., 2022).
“De preventie van suïcidaal gedrag bij minderjarigen is nog steeds een onopgeloste kwestie.
-Eduardo Fonseca-Pedrero-
Suïcidaal gedrag bij adolescenten: een ernstige epidemie
“Het kan worden voorkomen”. We kunnen stappen ondernemen om dit wanhopige gedrag te voorkomen. Dat is de centrale boodschap van dit artikel. Er zijn nu effectieve interventies beschikbaar.
Het is de moeite waard om te vermelden dat, afgezien van hun effectiviteit (Spaanse link), onderzoek erop wijst dat de juiste investering in deze richting, naast het menselijke aspect, ook loont op maatschappelijk niveau.
Hoewel we nog ver verwijderd zijn van een geïndividualiseerde beschrijving van suïcidaal gedrag en al zijn mogelijke triggers, hebben we een veel beter begrip dan een paar jaar geleden.
Wat we weten is dat mensen die zelfmoord plegen meestal een aantal gemeenschappelijke fasen doorlopen: ze denken er eerst over na, communiceren erover (door verbale en non-verbale dreigementen of uitingen), plannen het en voeren het uiteindelijk uit (Fonseca-Pedrero et al., 2020).
“Suïcidaal gedrag maakt deel uit van de menselijke diversiteit. Het is een complex, veelzijdig, multidimensionaal en multicausaal fenomeen.”
-Eduardo Fonseca-Pedrero-
Evaluatie: een belangrijk uitgangspunt
Een grondige beoordeling zou de korte maar nauwkeurige opmaat moeten zijn voor effectieve interventie. Om professionals te helpen bij deze missie zijn er verschillende vragenlijsten beschikbaar, maar het beste hulpmiddel blijft het interview met het kind, dat empathisch en warm moet zijn.
Als aanvulling kan de SENTIA-schaal (Spaanse link) worden gebruikt, die vragen bevat zoals de volgende (Díez et al., 2021):
- Heb je ooit het plan gemaakt om jezelf van het leven te beroven?
- Heb je ooit het idee gehad om jezelf van het leven te beroven?
- Heb je ooit iemand verteld dat je jezelf van het leven wilt beroven?
We wilden trouw blijven aan de items van de SENTIA-schaal, omdat we als psychologen weten dat als we het over zelfmoord hebben, het beter is om dat resoluut, duidelijk en bot te doen, in plaats van met onduidelijke en verwarrende vragen (bijvoorbeeld “Heb je er ooit aan gedacht om ermee te stoppen?”).
De SENTIA-schaal (Spaanse link) is van goede kwaliteit bij het beoordelen van dit complexe probleem (Díez et al., 2021).
“Met deze schaal kan suïcidaal gedrag (ideatie, planning, intentie, communicatie en gedrag) bij adolescenten worden beoordeeld.”
-Eduardo Fonseca-Pedrero-
Misschien vind je dit artikel ook interessant: Omgaan met zelfmoordgedachten
Welke interventies bestaan er om suïcidaal gedrag bij adolescenten te voorkomen?
In dit verband promoot de Wereldgezondheidsorganisatie onder het acroniem “LIVE LIFE” (Engelse link) een reeks aanbevelingen om zelfmoord te voorkomen. Dit zijn strategieën met een empirische basis. Dat wil zeggen: ondersteund door wetenschappelijk bewijs (Fonseca-Pedrero et al., 2022):
- Beperken. Specifiek wordt voorgesteld om de toegang af te snijden tot de elementen die kunnen helpen om deze trieste onderneming te ondernemen. Bijvoorbeeld het beperken van de toegang tot medicijnen.
- Interactie. Het doel is om over deze kwestie te praten op maatschappelijk niveau, in de pers, op televisie en andere massamedia, om de bevolking op een verantwoorde manier te informeren.
- Aanmoedigen. Leer adolescenten strategieën aan die hen in staat stellen om zichzelf beter te reguleren op sociaal en emotioneel gebied.
- Evalueren. Zoals we al hebben gezegd, is dit het uitgangspunt voor elke interventie.
Hoe te voorkomen?
Het antwoord op deze vraag is complex, want er is een aanzienlijk aantal interventies (Engelse link) gericht op het voorkomen van suïcidaal gedrag bij adolescenten (Reifels et al., 2022). Bovendien kan preventie in een veelheid van contexten worden uitgevoerd. Van het gezin, via de school of gemeenschap, tot het individu.
“Educatieve centra zijn de ‘natuurlijke’ en ideale plek om acties te ontwikkelen en uit te voeren voor de bevordering van emotioneel welzijn en de preventie van suïcidaal gedrag.”
-Eduardo Fonseca-Pedrero-
Lees ook dit artikel: Het verband tussen problematisch internetgebruik, depressie en zelfmoord
Het AIM-SP model: een effectieve strategie om suïcidaal gedrag bij adolescenten te voorkomen
Dit model integreert verschillende interventies. Het begint met een assessment waarin de clinicus duidelijk en expliciet aan de adolescent vraagt of hij/zij “gedachten heeft die draaien om zelfmoord, zowel in het heden als in het verleden”.
Het doel van de vragen is om factoren en elementen te identificeren die als een risico kunnen worden beschouwd. Vervolgens wordt een interventie op basis van het Veiligheidsplan uitgevoerd (Stanley et al., 2012).
“Suïcidaal gedrag bij adolescenten is een probleem voor de volksgezondheid, zowel vanwege de prevalentie als vanwege de persoonlijke, familiale, educatieve en gezondheidsgerelateerde gevolgen die het met zich meebrengt.
-Eduardo Fonseca-Pedrero-
Andere psychotherapeutische interventies kunnen ook worden geïntegreerd, zoals dialectische gedragstherapie (Fonseca e.a., 2022). Gedurende het proces en na afloop ervan wordt monitoring uitgevoerd voor verschillende doeleinden. Enerzijds om de aandacht van de clinicus voor de adolescent in risicovolle situaties te vergroten.
Anderzijds is het doel om familie en vrienden te betrekken bij preventie. Naast het AIM-SP Model zijn er andere interventiemodaliteiten. We kunnen het Youth Aware of Mental Health noemen (Carli et al., 2021).
Het doel blijft, onverbiddelijk, om suïcide in de adolescentenpopulatie te voorkomen. Het onderwerp dat we in dit artikel behandelen, bevindt zich in de publieke arena; het lijden van jongeren, evenals de aantallen sterfgevallen, maakt het werk van preventie essentieel.
In die zin is het essentieel dat volksgezondheidsinstellingen plannen aannemen met als doel de cijfers terug te dringen tot nul.
Alle siterte kilder ble grundig gjennomgått av teamet vårt for å sikre deres kvalitet, pålitelighet, aktualitet og validitet. Bibliografien i denne artikkelen ble betraktet som pålitelig og av akademisk eller vitenskapelig nøyaktighet.
- Carli, V., Iosue, M., y Wasserman, D. (2021). Universal suicide prevention in schools. En D. Wasserman (Ed.), Oxford Textbook of Suicidology and Suicide Prevention (2 ed.) (pp. 653–664). Oxford University Press.
-
Del Casal, A. D. G., Enesco, C. S., de Albéniz Iturriaga, A. P., & Pedrero, E. F. (2021). Evaluación de la conducta suicida en adolescentes: Validación de la escala SENTIA-Breve. Actas españolas de psiquiatría, 49(1), 24-34.
- Díez, A., Enesco, C., Pérez de Albéniz, A., y Fonseca-Pedrero, E. (2021). Evaluación de la conducta suicida en adolescentes: Validación de la escala SENTIA-Breve. Actas Españolas de Psiquiatría, 49(1), 24-34.
- Fonseca-Pedrero, E., y Pérez de Albéniz, A. (2020). Evaluación de la conducta suicida en adolescentes: A propósito de la escala Paykel de Suicidio. Papeles del Psicólogo, 41(2),106-115. https://doi.org/10.23923/pap.psicol2020.2928
- Fonseca-Pedrero, E., Pérez-Albéniz, A., Al-Halabí., Susana. Conducta suicida en adolescentes: creando esperanza a través de la acción. Papeles del Psicólogo (2022). https://doi.org/10.23923/pap.psicol.3000
- Gillies, D., Christou, M. A., Dixon, A. C., Featherston, O. J., Rapti, I., Garcia-Anguita, A., Villasis-Keever, M., Reebye, P., Christou, E., Al Kabir, N., y Christou, P. A. (2018). Prevalence and Characteristics of Self-Harm in Adolescents: Meta-Analyses of Community-Based Studies 1990-2015. Journal of the American Academy of Child and Adolescent Psychiatry, 57(10), 733–741. https://doi.org/10.1016/j.jaac.2018.06.018
- Organización Mundial de la Salud (2021b). LIVE LIFE: An implementation guide for suicide prevention in countries. Organización Mundial de la Salud.
- Reifels, L., Krishnamoorthy, S., Kõlves, K., y Francis, J. (2022). Implementation science in suicide prevention. Crisis, 43(1), 1–7. https://doi.org/10.1027/0227-5910/a000846
