Rijangst overwinnen

Hoe kun je de angst voor autorijden bestrijden? In dit artikel bespreken we de twee meestgebruikte therapieën en algemene richtlijnen om deze angst te overwinnen. Lees verder!

Rijangst, of amaxofobie, treft 28% van de bestuurders volgens een onderzoek van de CEA Foundation (Spaanse link). In dit artikel zullen we het hebben over hoe je rijangst kunt overwinnen, maar allereerst moeten we weten dat fobieën angststoornissen zijn, die als zodanig zijn geclassificeerd in de DSM-5 (Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders), gepubliceerd in 2014.

Soms is er echter sprake van een logische en gezonde angst voor autorijden. Wanneer iemand weinig ervaring heeft, na een klein ongeluk, in periodes van hoge angst in het leven, zijn er veel voorbeelden. In deze gevallen is de aanpak anders dan bij een fobie, of je nu professionele hulp krijgt of niet.

Daarom gaan we in deze ruimte dieper in op zowel de meest gebruikte therapieën voor amaxofobie als een reeks algemene tips om te voorkomen dat de angst erger wordt. Mis niets, want autorijden is een nuttige vaardigheid die je veel autonomie geeft, dus je mag de gewoonte niet verliezen.

Wat is amaxofobie?

Specifieke rijfobie wordt gekenmerkt door een intense, irrationele, aanhoudende en onevenredige angst voor autorijden. Het verschijnt meestal als gevolg van specifieke gebeurtenissen, zoals een verkeersongeval.

Zoals bij alle specifieke fobieën (Spaanse link) wordt het object van de angst vermeden vanwege dit gevoel, waardoor de patiënt klinisch significant ongemak of beperkingen ondervindt op vitale gebieden die belangrijk zijn voor gezond functioneren.

Als algemene regel, en zoals aangegeven in de Gids voor effectieve psychologische behandelingen effectieve psychologisch e behandelingen I (Spaanse link) van Pérez, Fernández en Amigo (2010), zijn de meest gebruikte (en effectieve) behandelingen voor specifieke fobieën: exposure therapie en cognitieve therapie (specifiek cognitieve herstructurering). Laten we dit eens in meer detail bekijken.

Rijangst overwinnen

Zoals gezegd zijn de twee meest gebruikte behandelingen in psychotherapie om rijangst te overwinnen: exposuretherapie en cognitieve therapie. Laten we ze afzonderlijk behandelen.

1. Exposure therapie

Exposure therapie is de techniek die bij uitstek gebruikt wordt om specifieke fobieën te behandelen. Het bestaat uit het geleidelijk blootstellen van de persoon aan het fobische object of de fobische situatie (via een hiërarchie van items, van minder naar meer angstwekkend). Deze lijst wordt opgesteld door de therapeut samen met de patiënt.

In het geval van amaxofobie zullen de items bestaan uit situaties die te maken hebben met autorijden.

De eerste situaties die overwonnen moeten worden, zijn die situaties die minder angst opwekken bij de patiënt (bijvoorbeeld de auto naderen, gaan zitten en het stuur pakken, in de eerste versnelling schakelen…), om hem/haar vervolgens geleidelijk bloot te stellen aan meer angstige situaties (rijden in steeds moeilijkere gebieden, eerst met een passagier, dan alleen, enz.).

Om de angst voor autorijden te overwinnen, moeten we in gedachten houden dat het uiteindelijke doel is dat de persoon hem/haar kan blootstellen aan de rijsituatie zonder dat die angst opwekt.

Om dit te bereiken is het belangrijk dat hij/zij zich leert verzetten tegen de angst die de situatie opwekt. Het doel is dat deze weerstand uiteindelijk wordt omgezet in een gevoel van controle en beheersing, totdat de angst verdwijnt.

Als de therapie werkt, verdwijnt de associatie tussen de psychofysiologische symptomen en de fobische stimulus. In veel gevallen is de beste strategie om met de angst voor autorijden om te gaan dus niet om te stoppen met autorijden. Als het een fobie is die je niet meer aankan, kun je het beste naar een professional gaan voor hulp.

2. Technieken om angst te verminderen

Omdat het de bedoeling is dat de persoon de situatie ervaart zonder die hoge niveaus van angst te voelen, zullen we hem aanvullende strategieën aanreiken om te leren zijn angst te verminderen. De meest voorkomende zijn ademhalingstechnieken, ontspanningstechnieken en visualisatie van positieve beelden.

Angst is onverenigbaar met een staat van ontspanning, omdat de systemen die in de ene en de andere staat geactiveerd worden verschillend zijn.

Het doel van deze technieken is dan ook om ervoor te zorgen dat dezelfde stimuli (het omdoen van de veiligheidsgordel, het starten van de auto, autorijden in het algemeen) een reactie opwekken die onverenigbaar is met angst. Dit proces staat bekend als systematische desensibilisatie en werd in de jaren 1950 voorgesteld door Wolpe.

3. Cognitieve therapie

Een ander hulpmiddel dat in de psychologie wordt gebruikt om rijangst te overwinnen is cognitieve therapie. Er kan gezegd worden dat exposuretherapie de meest effectieve therapie is, maar het is ook aan te raden om het te combineren met cognitieve therapie. Deze laatste is effectief gebleken bij de behandeling van amaxofobie (Spaanse link) in combinatie met andere stoornissen zoals depressie.

Wat daarbinnen het meest wordt gebruikt is de techniek van cognitieve herstructurering. Dit werkt op de maladaptieve gedachten die worden gegenereerd door angst en vrees, die over het algemeen catastrofaal en irrationeel zijn. Sommige mensen hebben bijvoorbeeld de neiging om te denken dat ze een ongeluk zullen krijgen als ze de weg op gaan, waardoor ze nog angstiger worden en geblokkeerd raken.

Daarom is het doel van cognitieve herstructurering dat de patiënt leert om zulke catastrofale gedachten te vervangen door meer realistische, adaptieve en functionele gedachten. Bijvoorbeeld gedachten als:

• “Ik zal in staat zijn om te rijden zonder nerveus te worden”
• “Ik hoef geen ongeluk te krijgen tijdens het rijden”
• “Ik kan de GPS gebruiken in het geval dat ik verdwaal”
• Enzovoorts.

Het is heel belangrijk om de persoon met amaxofobie te helpen, maar ook om ervoor te zorgen dat hij/zij een actieve houding behoudt tijdens het hele therapeutische proces. Alleen op die manier zal iemand vooruitgang boeken.

Verder dan psychologische therapie: rijangst

Soms wordt de angst geen fobie, maar blijft deze beperkt tot bepaalde situaties (zoals de angst voor beginnende bestuurders, bijvoorbeeld). Als dit bij jou het geval is, volgen hier enkele algemene richtlijnen die nuttig kunnen zijn bij het bestrijden van rijangst.

1. Erken je probleem

Zoals ze zeggen: “de eerste stap naar het oplossen van een probleem is het herkennen ervan“. Dus, zie je angst onder ogen, accepteer dat je het hebt en probeer er niet voor weg te lopen. Je moet je niet schuldig of minder dan iemand anders voelen, ook al zegt het stigma van psychische aandoeningen je iets anders.

2. Rationaliseer je angst

Angsten (en meer nog fobieën) worden altijd geassocieerd met irrationele en catastrofale gedachten. Daarom is het belangrijk dat je probeert vast te stellen waar je echt bang voor bent tijdens het autorijden. Het kan een ongeluk zijn, verdwalen, vast komen te zitten, wat dan ook.

Als je het eenmaal hebt geïdentificeerd, probeer dan de irrationele gedachten te vervangen door meer realistische gedachten. Denk er ook na over het ergste wat er zou kunnen gebeuren. Is het echt waarschijnlijk dat het gebeurt? Welke mogelijke oplossingen zou je kunnen toepassen? Reflecteer en probeer deze gedachten te internaliseren.

3. Neem de auto

Dit is de basis van exposuretherapie. Jezelf blootstellen aan je irrationele angst is het enige dat zal bewijzen dat je het mis hebt over je angsten. Doe het beetje bij beetje en laat de situaties alleen escaleren als je angst is verminderd of verdwenen.

Het feit is dat het vermijden van autorijden in veel gevallen werkt als een versterking van je angst. Daarom zal elke keer dat je de auto wilt nemen, de angst intenser zijn. Op deze manier kom je in een zichzelf versterkende cyclus terecht. Daarin wordt autorijden steeds enger naarmate je het steeds weer vermijdt.

Vertrouw op je capaciteiten om je rijangst te overwinnen

De kracht om een fobie te overwinnen is in iedereen aanwezig. Hoewel je het misschien niet weet of niet weet hoe je het moet gebruiken, zijn die krachten er wel. Sommige mensen kunnen het op eigen kracht aan en anderen hebben de begeleiding van een professional nodig.

Dus, zoals hierboven vermeld, wees niet bang om psychologische hulp te vragen, vooral als je angst invaliderend is of voortkomt uit een traumatische gebeurtenis (zoals een ongeluk). Niemand zou het pad van angst alleen moeten bewandelen, dus schaam je niet om een helpende hand te bieden.