Psychologische oorlogsvoering: een machtsinstrument
Psychologische oorlogsvoering is de naam die men gebruikt voor een reeks acties die gericht zijn op het moreel, emotioneel of symbolisch vernietigen van een tegenstander in de context van een confrontatie. Het is een oude praktijk, die is gebruikt sinds de oorlog voor het eerst bestond. Grote krijgers en strijders weten inderdaad dat het subjectief ondermijnen van de vijand strategische voordelen oplevert.
De Chinese strateeg, Sun Tzu, kwam op het idee om de vijand in oorlog te verslaan zonder een wapen af te vuren. Dat deed hij in zijn beroemde werk The Art of War, dat sindsdien een klassiek handboek voor krijgslieden is geworden. Dzjengis Khan gebruikte ook tal van psychologische oorlogsvoeringstactieken die zeer effectief bleken.
Later nam psychologische oorlogsvoering de vorm aan van propaganda. Momenteel wordt dit constant gebruikt en niet altijd alleen in formele oorlogssituaties. In feite gebruikt men dit principe ook op het gebied van politiek, religie, familie en interpersoonlijke relaties.
“De ultieme kunst van oorlog is om de vijand te onderwerpen zonder te vechten.”
–Sun Tzu–
De basis van psychologische oorlogsvoering
Hitler, een krijgsman, was een voorbeeld van iemand die systematisch zijn toevlucht nam tot psychologische oorlogsvoering. Hij profeteerde dat de oorlogen van de toekomst zouden worden uitgevochten voordat de militaire actie begon. Hij beweerde dat het zou worden gedaan “door mentale verwarring, tegenstrijdige gevoelens, besluiteloosheid en paniek.”
Momenteel omvat de militaire doctrine van de Verenigde Staten volledige hoofdstukken gewijd aan psychologische oorlogsvoering. Ze wijzen erop dat het drie hoofddoelen heeft:
- Vernietig de wil en het vermogen van de vijand om te vechten.
- Ontneem de tegenstander de steun van zijn bondgenoten.
- Verhoog het moreel van de eigen troepen en hun wil om te winnen.
Om deze doelen te bereiken is tegenwoordig, maar ook in Hitlers tijd, een krachtig propagandasysteem nodig. In de tijd van Hitler hadden de nazi’s al absolute controle over de media en gebruikten ze die om hun eigen belangen te behartigen.
Er wordt beweerd dat democratie en persvrijheid (Spaanse link) tegenwoordig de overhand hebben in het Westen. In de praktijk is dit echter niet altijd het geval.
De verovering van de geest
Verschillende regeringen en talrijke illegale groeperingen hebben terrorisme gebruikt (Spaanse link) als middel om hun doelen te bereiken. In beide gevallen wordt het idee van een radicaal kwaadaardige vijand, praktisch onmenselijk, gepromoot.
In feite hebben de Verenigde Staten de neiging om alle vijandelijke leiders te classificeren als ‘gekke dictators’. Deze verwijzen op hun beurt naar de Amerikaanse regering als imperialistisch, ‘demonisch’ en verblind door arrogantie.
Verschillende regeringen en illegale groeperingen hebben ook hun toevlucht genomen tot het aanvallen van de burgerbevolking als middel voor psychologische oorlogsvoering.
Vanuit militair oogpunt noemt men dit ‘oorlogsvoering van de vierde generatie’. Het betekent dat burgers op ongeoorloofde wijze het slachtoffer worden, zodat ze bang worden en de kant van de agressor kiezen. Met deze strategie wordt de steun die de tegenstander mogelijk had, in feite ingetrokken.
Onlangs waren er massale protesten in Ecuador, Chili en Colombia. In alle drie de landen kondigde men op bepaalde dagen een avondklok af. In alle drie de landen begonnen mensen ‘s nachts, toen er niemand op straat was, berichten op sociale media te ontvangen dat er vandalen waren die huizen binnendrongen om te stelen.
Burgers belden de politie, die aanvankelijk niet reageerden. Echter, na lang aandringen, beantwoordden ze de oproepen. In veel gevallen begroeten ze hen als helden. Het lijkt erop dat mensen zo bang waren dat ze de eerdere misstanden van de politie tijdens de protesten vergaten. In plaats daarvan gaven ze hen hun steun.
Oorlog in het dagelijks leven
Psychologische oorlogsvoering bestaat ook in het dagelijks leven. Bijvoorbeeld wanneer de armen de schuld krijgen voor hun armoede of de werklozen voor hun werkloosheid. Op deze momenten weerklinkt op de achtergrond een autoritaire boodschap die elk mogelijk protest van mensen in deze situaties van hulpeloosheid wil verstikken.
Er is ook psychologische genderoorlogvoering. Dit gebeurt wanneer mannen of vrouwen besluiten het andere geslacht op nadelige wijze te diskwalificeren om hen te onderwerpen aan hun eigen gedragscodes.
We leven in tijden waarin onze geest de belangrijkste oorlogsbuit is. Inderdaad, de geest domineren betekent de wereld domineren en de vrijheid hebben om elke vorm van barbaarsheid uit te voeren. Lezen, reflectie en meditatie kunnen effectieve schilden zijn tegen dit soort besmetting.
Alle siterte kilder ble grundig gjennomgått av teamet vårt for å sikre deres kvalitet, pålitelighet, aktualitet og validitet. Bibliografien i denne artikkelen ble betraktet som pålitelig og av akademisk eller vitenskapelig nøyaktighet.
Martín-Baró, I. (1990). De la guerra sucia a la guerra psicológica: el caso de El Salvador. Psicología social de la guerra. El Salvador: UCA.