Hoe armoede het menselijk brein verandert
Is het waar dat armoede het menselijk brein verandert? Veel van de hersenonderzoeken van de afgelopen 50 jaar waren gericht op het bestuderen van de effecten van een verrijkte omgeving. Ze ontdekten dat meer sociale en intellectuele stimulatie leidt tot structurele en functionele veranderingen in de hersenen.
Gezien dit feit begonnen onderzoekers te bestuderen wat er in de tegenovergestelde situatie gebeurt. Zo merkte ze op dat een gebrek aan middelen en armoede het menselijk brein ook verandert.
De eerste onderzoeken (Engelse link) waren gericht op het proberen te ontdekken hoe sociaaleconomische verschillen worden weerspiegeld in het gedrag en de cognitie van een persoon.
Andere onderzoeken gingen over het lokaliseren van de verschillende hersennetwerken, functies en structuren volgens sociaaleconomische niveaus. Desondanks weten wetenschappers nog niet precies hoe deze verschillen ontstaan. Er is echter voldoende bewijs om te bevestigen dat armoede het menselijk brein verandert.
”Extreme armoede waar dan ook is overal een bedreiging voor de menselijke veiligheid.”
Effect op de zich ontwikkelende hersenen
Deze bevindingen hebben voornamelijk betrekking op de kinderpopulatie omdat een zich ontwikkelend brein gevoeliger is voor externe factoren.
Naast genetische factoren, stimuleren omgevingsfactoren de ontwikkeling van de hersenen. Het sociaaleconomische niveau van een persoon kan deze periode dus zeker beïnvloeden.
Als gevolg ontdekten onderzoekers dat de genetische belasting op de ontwikkeling van de hersenstructuur en cognitie hoger is bij mensen met een hoge sociaaleconomische status. Daarom zouden de kenmerken van de omgeving een grotere invloed kunnen hebben op mensen met een laag sociaal-economisch niveau.
Verandert armoede het menselijk brein? Bevindingen…
Taal is een van de vaardigheden die het meest gerelateerd zijn aan het sociaaleconomische niveau tijdens de kindertijd. Onderzoek hiernaar toonde aan dat armere kinderen minder specialisatie vertonen in de hersengebieden die met taal te maken hebben.
Wat het geheugen betreft, hebben de armste kinderen een kleinere hippocampus. Dit effect blijft de komende vijf decennia hangen, ongeacht de sociaaleconomische omstandigheden op volwassen leeftijd.
Ook is de amygdala een hersenstructuur die betrekking heeft op emotionele verwerking, leren en motivatie. In die zin hebben de armste kinderen een kleinere amygdala, die kan veranderen en zich kan vertalen in een slechte emotionele regulatie.
Bovendien, als het gaat om executieve functies (meer complexe cognitieve processen zoals besluitvorming of planning), leidt een gebrek aan stimulatie en middelen tot veranderingen en tekorten.
Net als bij de vorige processen is er een verband tussen lagere sociaaleconomische niveaus en slechtere executieve prestaties en bovendien een lager volume in de betrokken hersengebieden.
Hoe armoede het volwassen menselijk brein verandert
De meeste effecten van armoede die bij volwassenen worden ontdekt, zijn te wijten aan een lager sociaaleconomisch niveau als kind. Er zijn echter ook enkele effecten, ongeacht het soort jeugd dat ze hebben gehad.
Een interessante studie gepubliceerd in het blad Science (Engelse link) ontdekte bijvoorbeeld dat louter een economische zorg de cognitieve prestaties beïnvloedt, met name de uitvoerende functies.
Ten behoeve van het onderzoek verdeelden de onderzoekers mensen in twee groepen op basis van één criterium: moeite met rekenkundige bewerkingen. Voor de volgende stap kregen de mensen in elke groep te maken met een situatie van meer of minder economisch belang.
Beide groepen hadden vergelijkbare resultaten met de gemakkelijke variabele. Mensen met een grotere financiële zorg behaalden slechtere resultaten met een moeilijkere variabele. Met andere woorden, ze vertoonden een verminderd vermogen om ongeschikte reacties te te remmen. Ze hadden moeite om de corresponderende antwoorden te selecteren en relevante informatie te behouden.
Mechanismen
Hoewel wetenschappers niet precies de verborgen mechanismen kennen die het menselijk brein veranderen als gevolg van armoede, zijn er veel mogelijke mechanismen die samenwerken.
- Gebrek aan middelen. De beperking van middelen, zoals boeken, speelgoed en educatieve mogelijkheden, heeft ongetwijfeld invloed op de kwantiteit en kwaliteit van de stimulatie die een persoon krijgt.
- Voeding. Voedingsstoffen spelen een fundamentele rol in het menselijk brein, vooral in de neurologische ontwikkeling. Een gebrek aan vitamine B12, omega 3-vetzuren, zink en ijzer beïnvloedt dus de ontwikkeling van de hersenen. Dit komt omdat ze plasticiteit moduleren en genetische expressie en de productie en kwaliteit van neurale netwerken reguleren.
- Stress. Zowel kinderen als volwassenen die in armoede leven, lijden onder de gevolgen van stress. Blootstelling aan verarmde omgevingen houdt verband met een verhoogde productie van cortisol, wat verwoestende effecten heeft.
- Toxiciteit van omgeving. Mensen met een lagere sociaaleconomische status leven vaak in giftige omgevingen. Denk bijvoorbeeld aan volkshuisvesting in de buurt van fabrieken die daardoor meer vervuild zijn.
Op de een of andere manier is armoedebestrijding niet alleen een kwestie van gezondheid. Het is een variabele en een generator van een context met zeer specifieke omstandigheden die vaak een obstakel is voor het menselijk cognitief functioneren.
Alle siterte kilder ble grundig gjennomgått av teamet vårt for å sikre deres kvalitet, pålitelighet, aktualitet og validitet. Bibliografien i denne artikkelen ble betraktet som pålitelig og av akademisk eller vitenskapelig nøyaktighet.
- Johnson, S.B., Riis, J.L., Noble, K.G. (2016). State of the Art Review: Poverty and the Developing Brain.Pediatrics., 137(4):e20153075
- Mani, A., Mullainathan, S., Shafir, E., & Zhao, J. (2013). Poverty Impedes Cognitive Function. Science, 341(6149), 976–980.