Paranoia en schizofrenie komen vaker voor in steden

Wist je dat de omgeving waarin je leeft invloed kan hebben op je psychisch welbevinden? De wetenschap beweert zelfs dat de ernstigste psychische aandoeningen, zoals schizofrenie, meer voorkomen in stedelijke gebieden dan op het platteland. Lees hier waarom.

Geschreven en geverifieerd door de psycholoog Valeria Sabater.

Laatste update: 08 maart, 2023

Schrijfster Kate Milford zei: “Er zijn meer verborgen ruimtes in een stad, meer verborgen levens en verborgen leegtes, en meer verduisterde ramen waar schaduwmensen vluchtig in en uit het zicht passeren”. Inderdaad is er iets verwoestends verborgen in onze steden, onder hun hectische en lawaaierige buitenkant. Sommigen noemen ze asfaltjungles.

Hoewel het waar is dat steden meer toegang geven tot werk en vrijetijdsmogelijkheden, is er iets mis. In feite schaden ze onze gezondheid. Je hoeft alleen maar te kijken naar de architectuur van veel van de gebouwen. Ze staan als bijenkorven tegenover elkaar en krijgen nauwelijks zonlicht. Andere lijken op betonnen barricades die naast wegen en snelwegen staan.

Het maakt niet uit of het de meer achtergestelde perifere gebieden zijn of de rijkere centrale zones. In werkelijkheid is elk stedelijk gebied benauwend voor geest en lichaam, hetzij door de hoge stressbelasting, hetzij door de milieu- en geluidsoverlast. Dit treft ieder van ons, ongeacht onze status en sociale klasse.

Steden symboliseren echter de essentie van vooruitgang en zijn vaak het meest kenmerkende kenmerk van de ontwikkeling van een land. Denk bijvoorbeeld aan Tokio, Seoel, Londen, Kopenhagen en Singapore. Maar behalve dat ze de economische en culturele centra van de wereld zijn, bevatten ze nog een andere realiteit. Dat is het feit dat in verstedelijkte gebieden meer ernstige geestesziekten voorkomen.

Hoe komt dat? Wat is de oorzaak van het feit dat er meer schizofreniepatiënten zijn in een stad in Zuid-Londen dan bijvoorbeeld in Pembrokeshire in Wales?

Paranoia en schizofrenie in steden

Het staat al lang vast dat psychische stoornissen zoals paranoia en schizofrenie vaker voorkomen in stedelijke centra. Gedurende de hele 20e eeuw hebben deskundigen inderdaad gespeculeerd dat steden ‘waanzin’ veroorzaken. Hoewel deze term enigszins stigmatiserend is, zit er een verklaring achter. De ernstigste geestelijke aandoeningen komen veel vaker voor in steden.

Aan de andere kant komen aandoeningen als angst en depressie (beter beheersbaar) even vaak voor bij mensen die op het platteland, aan zee of in het centrum van New Delhi wonen. Dit verschijnsel is al lang van belang voor de psychiatrie, de psychologie en de neurowetenschappen. Nu zijn er enkele antwoorden op de puzzel.

Steden, stress en genetische aanleg

In 2019 deed de Universiteit van Londen (VK) onderzoek (Engelse link) dat deze kwestie verduidelijkte. Het stelt dat tot nu toe epidemiologische studies het leven in de stad in verband hebben gebracht met een hoog risico op psychose en schizofrenie. Deze gegevens zijn in de loop der jaren niet veranderd. Eén ding dat ze weten over deze aandoeningen is dat ze een genetische component hebben.

In feite is aangetoond dat de erfelijkheid van schizofrenie ongeveer 50 procent is. Daarom heeft iemand met een direct familielid dat aan deze aandoening lijdt een tien keer zo groot risico om het te ontwikkelen als iemand zonder genetische voorgeschiedenis. Toch zijn er bepaalde factoren die het risico om deze aandoening te ontwikkelen sterk kunnen verhogen.

Stress werkt als een trigger. Het kanhet gen activeren dat mensen vatbaar maakt voor paranoia en schizofrenie. Zoals bekend zijn steden en stedelijke omgevingen settings waarin de levensstijl een ander ritme krijgt.

Er zijn grotere druk, angsten en onzekerheden. Dit betekent dat stadsbewoners lijden onder een bijna chronische stress die als trigger werkt voor deze geestelijke stoornissen
Eenzaamheid

in stedelijke centra vergroot paranoïde ideeën

Schizofreniepatiënten ervaren eenzaamheid en gevoelens van ontkoppeling van hun omgeving. Bovendien stimuleren en versterken steden de perceptie van zich alleen voelen bij individuen van heel jongs af aan. Hoe bruisend een samenleving ook is en hoeveel mensen er ook wonen, het lijkt erop dat gevoelens van ontkoppeling en isolement steeds terugkeren.

Fabian Lamster en zijn collega’s van de Universiteit van Marburg (Duitsland) deden onderzoek (Engelse link) waaruit blijkt dat gevoelens van eenzaamheid duidelijker aanwezig zijn in steden dan op het platteland.

Wanneer dit gevoel constant wordt, verschijnt een ander gevoel, dat van wantrouwen. Dat komt omdat wanneer mensen zich geïsoleerd voelen van hun omgeving, ze geneigd zijn paranoïde ideeën te ontwikkelen.

Uiteraard zijn degenen die in dorpen op het platteland wonen niet vrijgesteld van eenzaamheid. Maar het kan voorkomen. Aan de andere kant zijn in grote stedelijke centra de eenzaamheidscijfers overweldigend. Dit gevoel is verwoestend voor de hersenen. Het kan ook een trigger zijn voor paranoia en schizofrenie.

Conclusie

Hoewel het waar is dat paranoia en schizofrenie vaker voorkomen in steden, zijn er meer gegevens nodig om dit verband te verklaren. We moeten bijvoorbeeld begrijpen hoe vervuiling de oorzaak-gevolgrelatie bemiddelt. Evenzo moeten we weten in welke mate geestelijke stoornissen worden vastgesteld in landelijke gebieden.

Hoe het ook zij, het is een onmiskenbaar feit dat steden onze psychische gezondheid verminderen. Niet alleen bevat de lucht die we in grote steden inademen hogere concentraties CO2, ook stress, druk, angst en eenzaamheid kleven er op een giftige manier aan ons.

Het is duidelijk dat veel gebieden geherstructureerd moeten worden. Onze asfaltjungles moeten bijvoorbeeld natuurlijker worden en minder van beton. Andere zeer relevante elementen die we niet kunnen negeren zijn de psychologische en sociale aspecten. We hebben meer middelen nodig op het gebied van geestelijke gezondheid. We moeten ook onze kwalitatieve sociale banden versterken om isolement te voorkomen.

Veel mensen verlaten hun woonplaats om in de grote steden betere banen te zoeken. Het lijkt nauwelijks eerlijk dat ze, om een toekomst op te bouwen, uiteindelijk hun gezondheid schaden. Verandering is zeker nodig.