Hormese: kleine doses stress zijn gezond
Hormese is een fundamenteel concept in de evolutietheorie. Het betekent dat blootstelling aan een kleine dosis van een bepaalde schadelijke of giftige stof het vermogen van het lichaam activeert om zich aan te passen aan hogere doses van dezelfde prikkel. Zoals ze zeggen: wat je niet doodt, maakt je sterker.
Het concept van Hormese is van toepassing op verschillende negatieve prikkels. Het is bekend dat het werkt bij onder andere gifstoffen, hitte, straling, antibiotica, zware metalen, oxidanten, lichaamsbeweging en voedselbeperking. Al deze elementen veroorzaken stress in het lichaam, maar in lage doses worden ze een soort tegengif tegen schade.
Het onderwerp hormese zorgt nog steeds voor discussies onder wetenschappers. Dit is niet zozeer vanwege de geldigheid ervan, maar vanwege de reikwijdte. Ditzelfde principe geldt voor psychologische stress. Het betekent dat de herhaalde toestand ons zou voorbereiden om met meer succes om te gaan met zeer stressvolle situaties.
“ Dit is waar hormese uit bestaat. Het is een woord dat uit het Grieks komt en stimuleren betekent. Een hoge dosis van bijna alles doodt, maar een lage dosis is gezonder dan nul .”
-Dario Pescador-
Hormese
Het begrip hormese als zodanig is nieuw. Het is echter een principe dat al eeuwen erkend wordt. Het volgende verhaal bevestigt het. Koning Mithridates de Grote, die een eeuw voor onze jaartelling heerste over het koninkrijk Pontus, was een expert in vergiften.
Vanaf zeer jonge leeftijd probeerde hij allerlei soorten vergif uit in uiterst kleine hoeveelheden. Hij was niet de enige die deze praktijk uitoefende, maar wel een van de beroemdste. Toen hij werd verslagen door Pompeius, in wat zijn laatste slag was, probeerde hij zelfmoord te plegen met gif, maar dat had geen effect. Daarom moest hij een huurling vragen hem met zijn zwaard te doorboren.
De anekdote werd zo beroemd dat deze praktijk tegenwoordig bekend staat als mithridatisme. In landen als Brazilië en Australië hebben sommige mensen zelfs volledige immuniteit tegen gif van slangen en adders bereikt door dezelfde procedure te volgen als Mithridates. Dit leverde het eerste bewijs dat hormese een realiteit was.
Het is allemaal een kwestie van methode
De traditionele aanpak tegen blootstelling aan giftige stoffen of situaties was ze te vermijden. Het principe van hormese spreekt dit uitgangspunt echter tegen. Er zijn vele voorbeelden. Eén betreft heroïneverslaafden. Voor iemand die niet verslaafd is, zou een dosis van slechts 200 milliliter heroïne dodelijk zijn. Maar wie deze stof regelmatig gebruikt, kan tot drie keer die dosis verdragen.
Een studie (Engelse link) beweert dat iets dergelijks is waargenomen bij de overlevenden van de atoombommen in Hiroshima en Nagasaki. Degenen die dicht bij het inslagpunt zaten werden gedood of zwaar gewond, of ontwikkelden kanker in de jaren daarna. Daarentegen kregen degenen die verder weg waren minder gevallen van kanker dan de Japanse bevolking in het algemeen.
Dit leidt tot de stelling van Paracelsus: “Alle dingen zijn gif, en niets is zonder gif; alleen de dosering maakt dat een ding geen gif is.” Ook leidt het tot een nieuwe premisse die geleidelijk aan gewicht wint: stress is goed voor onze gezondheid.
De sleutel ligt in de dosering. Als er veel van is en het is geïsoleerd, kan het schade aanrichten. Aan de andere kant, als het gematigd en periodiek is, lijkt het adaptieve effecten op te wekken.
Profiteer van hormese
Er zijn bepaalde praktijken die het lichaam stress opleveren en toch gezond zijn. Een daarvan is intermitterend vasten. Zo ook lichaamsbeweging of een plotselinge temperatuursverandering (warmte/koude) die vaak gebruikt wordt om blessures te genezen.
Volgens sommige studies (Engelse link) zijn mitochondriën beter bestand tegen oxidatie als het niveau van vrije radicalen toeneemt. Eerst leek dit tegenstrijdig, maar het is nu wetenschappelijk geverifieerd. Daarom helpt lichaamsbeweging, die het lichaam stress bezorgt, het verouderingsproces te vertragen.
Tot slot is het belangrijk te benadrukken dat hormese alleen effectief is bij de juiste dosis straling, gifstoffen, lichaamsbeweging, vasten, enz. Een lagere dosis of frequentie is schadelijk, evenals een hogere. Daarom is het duidelijk dat frequente kleine doses stress gezond zijn.
Alle siterte kilder ble grundig gjennomgått av teamet vårt for å sikre deres kvalitet, pålitelighet, aktualitet og validitet. Bibliografien i denne artikkelen ble betraktet som pålitelig og av akademisk eller vitenskapelig nøyaktighet.
- Bárcena, C., Mayoral, P., & Quirós, P. M. Chapter Two-Mitohormesis, an antiaging paradigm. International Review of Cell and Molecular Biology, 35-77.
- Calabrese, E. J., & Baldwin, L. A. (2003). Hormesis: the dose-response revolution. The Selected Works of Edward J. Calabrese, 2.
- Sutou, S. Low-dose radiation from A-bombs elongated lifespan and reduced cancer mortality relative to un-irradiated individuals. Genes and Environ 40, 26 (2018). https://doi.org/10.1186/s41021-018-0114-3