Als mensen je een gunst doen zodat je ze iets verschuldigd bent

Soms blijkt dat mensen je niet echt een gunst doen, maar je eigenlijk een deal voorstellen. Het probleem is echter dat ze het niet openlijk zeggen. Integendeel, zij laten hun hulp eruitzien als vrijgevigheid. En als je het dan het minst verwacht, brengen ze ter sprake wat ze voor jou hebben gedaan. Of erger nog, ze zadelen je met verplichtingen op die je nooit hebt aanvaard.

Mensen die zo handelen verbergen zich achter een verkeerd idee van dankbaarheid. Ze denken dat wanneer ze iemand een gunst doen, er het begrip is dat ze ook iets terugkrijgen. Zij gaan echter nooit na of de ander ook zo denkt. Ze verschijnen alleen maar om hun gunst te claimen of verwachten dat je iets voor hen doet, zonder er zelfs maar om te hoeven vragen. En als je dat niet doet, worden ze boos en spelen ze het slachtoffer.

Je realiseert je eindelijk dat de gunst geen gunst was, maar een valkuil. Het is een vorm van controle en manipulatie, een mechanisme dat ze activeren wanneer het hen uitkomt. En wat het bedrieglijk maakt is dat het een soort contract is waar je nooit voor hebt getekend. De persoon die je de gunst verleende tekende het voor jou.

Waarom doen ze je een gunst?

Er zijn contexten waar het duidelijk is dat wanneer iemand je een gunst doet, je diegene dan iets verschuldigd bent. Bijvoorbeeld in de politiek. Het gebeurt ook op het werk. Als je hulp biedt aan een collega verwacht je dat hij hetzelfde voor jou doet, als je het nodig hebt. In beide voorbeelden is er een factor die de vergelijking transparant maakt: het zijn gunsten tussen mensen die een utilitaire, praktische relatie hebben, geen familie of vrienden.

Een collega of zakenpartner kan iemand een gunst doen, maar het is voor beide partijen duidelijk dat er belangen achter schuilgaan. Er is geen valkuil. Dat wil niet zeggen dat een persoon nooit een gunst doet voor een vreemde. Je kunt iemand helpen die het nodig heeft op basis van je principes of gewoon omdat je het wilt.

Als het echter gaat om een nauwere relatie, moeten zowel de gunst als de dankbaarheid in principe volledig gratis zijn. Help je je familie, je partner, of een vriend, dan is dat omdat je dat wilt. Omdat je dat kan. Of omdat je je er goed door voelt.

Als je het doet voel je je goed. Je hebt geen mentaal boek waarin je het opschrijft als een schuld om te incasseren. Als je het wel bijhoudt, zeg dan niet dat je een gunst hebt gedaan, zeg dan dat het een uitwisseling was van diensten.

Wanneer het middel erger is dan de kwaal

Helaas zijn er een heleboel mensen die strikte boekhoudingen bijhouden van de gunsten die ze hebben gedaan. Het ergste aan dit alles is dat ze ze opeisen wanneer ze dat willen en hoe ze dat willen. Met de ander is nooit een expliciete afspraak gemaakt en ze kunnen te allen tijde verschijnen om hun gunsten te incasseren.

Dan, wanneer je een gunst moet terugbetalen, word je ook blootgesteld aan mishandeling door de persoon die je in eerste instantie de gunst deed. Het is niet ongewoon dat agressieve, confronterende mensen ook ‘gul’ zijn tegenover anderen.

Ze doen je een gunst, en daarna worden ze boos; ze ontploffen of worden hysterisch. Als je niets zegt, is alles goed. Als je echter wel iets zegt, gooien ze de gunst die ze voor je gedaan hebben terug in je gezicht. Zelfs seksueel misbruik is soms gebaseerd op een hele serie gunsten.

Bovendien zien mensen die iedere gedane en geweigerde gunst bijhouden zichzelf vaak als slachtoffer. Mensen die medelijden voelen met zichzelf doen dit veel. Ze houden alles bij wat ze ooit voor anderen hebben gedaan. Samen met, natuurlijk, elk detail van elke gunst die niet werd beantwoord. Dit ondersteunt hun zelfbeeld als dat van een slachtoffer.

Men zegt dat een gunst, om een gunst te zijn, met dankbaarheid moet worden ontvangen. In essentie is het waar. Een gunst komt voort uit vrijgevigheid, dat mensen andere mensen in nood zouden moeten helpen als ze dat kunnen. De beloning voor elke gunst is de tevredenheid die degene die de gunst doet voelt. Waarom zou iemand meer willen dan dat?