Zeven manieren waarop je jezelf emotioneel ongeldig maakt

Er zijn eindeloze manieren waarop je jezelf pijn kunt doen zonder het te beseffen en de boodschappen die je emoties naar je schreeuwen onderschatten. Wat dacht je ervan om jezelf wat meer te gaan respecteren?

Geschreven en geverifieerd door de psycholoog Valeria Sabater.

Laatste update: 29 december, 2022

Hebben anderen ooit je emoties ontkracht of gekleineerd? Dat is zeer waarschijnlijk. In veel relaties, ook in gezinnen, komt het namelijk vaak voor dat een of meer figuren belachelijk maken, negeren of onderschatten hoe anderen zich voelen. Dit soort dynamiek vormt een vorm van misbruik en mishandeling die we zouden moeten weten te herkennen. Maar wat als we je vertellen dat ook jij jezelf dagelijks mishandelt doordat je jezelf emotioneel ongeldig maakt?

Bovendien, wat als we eraan zouden toevoegen dat de meest voorkomende en wijdverspreide vorm van psychologische agressie emotionele zelfvalidatie is? Dat zit zo. We voeren allemaal bepaalde strategieën uit waarvan we ons niet bewust zijn en die ons welzijn boycotten.

Misschien voel je op dit moment het soort emoties dat je naar een afgrond van zelfkritiek, schaamte en persoonlijke devaluatie leidt. Door je bewust te worden van hoe je je verhoudt tot het complexe universum van emoties kun je meer controle krijgen over je leven.

Het is al moeilijk genoeg om om te gaan met iemand die je kwetst, laat staan om medeplichtig te zijn aan je eigen zelfmisbruik. Om het niet meer te doen, moet je eerst begrijpen hoe het werkt.

Manieren waarop je jezelf emotioneel ongeldig maakt en het niet weet

Je bent geneigd meer aandacht te besteden aan hoe anderen je behandelen dan aan hoe je jezelf behandelt. Dat komt omdat dat gemakkelijker en veel comfortabeler is. Jezelf verdiepen in je eigen leven is inderdaad een ingewikkeld en stenig pad dat je gewoonlijk niet al te veel kiest om af te leggen. Het is daar dat je de meest voorkomende vorm van ongemak vindt, zoals emotionele zelfinvalidatie.

Het ontkennen, veranderen en verachten van de emotionele toestand van individuen is een gebied dat tot nu toe niet veel wetenschappelijk is onderzocht. Het ligt echter vaak ten grondslag aan aandoeningen als angst en depressie. Er is in dit verband interessant onderzoek beschikbaar.

Artsen Regina Schreiber en Jennifer C Veilleux hebben de Self-Invalidation Due to Emotion Scale (SIDES) ontwikkeld (Engelse link). Dit instrument meet de vaak voorkomende neiging van individuen om hun emoties als ‘ontoereikend’ te ervaren.

Het is belangrijk om aandacht te besteden aan dit mechanisme. Als je namelijk gelooft dat er iets mis is met de manier waarop je je voelt, zie je jezelf als persoon minder respectabel en waardig. Weten hoe je ertoe gekomen bent jezelf emotioneel te invalideren is nuttig.

1. Weglopen voor je verdriet omdat het je ongemakkelijk maakt

Soms, als je een relatiebreuk doormaakt, zorgt je verdriet ervoor dat alles om je heen uit elkaar valt. Je vecht er misschien mee, ontkent het of verbergt het. Je vertelt jezelf dat verdrietig zijn niet hetzelfde is als ziek zijn en dat je terug moet naar je gewone leven. En toch vind je dat onmogelijk.

Daarom is een van de manieren waarop je jezelf emotioneel ongeldig maakt, wanneer je je verdriet, angst of melancholie ontkent en verdringt. Hoe meer je het vermijdt, hoe groter de aanwezigheid ervan in je leven.

2. Vergelijken hoe anderen reageren en hoe jij reageert

We hebben dit allemaal wel eens gedaan. Soms, als twee of meer mensen dezelfde ongunstige situatie meemaken, reageert ieder op een andere manier. Als je de neiging hebt om het soort persoon te zijn dat meer emotioneel geraakt wordt, kun je denken dat er iets ‘mis’ met je is. Waarom kwam je zus eerder over de dood van je vader heen en heb jij nog steeds verdriet, vraag je je misschien af.

Maar we reageren en verwerken allemaal op verschillende manieren wat ons overkomt. Dat betekent niet dat er iets mis is met ons.

3. Verzwijgen wat je voelt als iets je woedend, pijnlijk of boos maakt

“Het is niets, het is totaal onbelangrijk.” In je interacties met anderen handel je vaak door te onderdrukken wat je voelt om hen niet tegen te spreken, te confronteren of teleur te stellen. Maar het is belangrijk om in gedachten te houden dat van de manieren waarop je jezelf emotioneel ongeldig maakt, dit de meest terugkerende is.

In je voortdurende poging om met iedereen ‘op te schieten’, kwets je uiteindelijk jezelf en verberg je wat je pijn doet en dwars zit. Met dit gedrag versterk je niet alleen geleidelijk je eigen ongemak, maar bouw je ook ongezonde relaties op. Er is namelijk niets belangrijker dan assertief zijn (Engelse link), zodat anderen je grenzen kennen en je waardiger en respectvoller behandelen.

4. Je schamen omdat je ‘te emotioneel’ bent

Je kunt het gevoel hebben dat er iets mis met je is omdat alles je overweldigt en je op specifieke manieren doet reageren. Meestal hangt de manier waarop je je verhoudt tot je emoties samen met hoe andere mensen ze hebben gevalideerd of ontkracht.

Als je bijvoorbeeld bent opgevoed door emotioneel koude ouders, kun je een negatief beeld hebben van hoe je je voelt. Je moet echter niet vergeten dat je een emotioneel wezen bent. Het laatste wat je moet doen is devalueren wat je voelt. Dat ontkracht je als mens.

5. In plaats van medelevend te zijn met jezelf, bekritiseer je jezelf

Een van de manieren waarop je jezelf ongeldig maakt, is door je eigen slechtste rechter te zijn. Bijvoorbeeld wanneer je na een fout of een mislukking, in plaats van jezelf te omhelzen en mededogen met jezelf te hebben, zelfkritiek uitoefent. Dit is een langzame vorm van zelfvernietiging waarbij je jezelf niet toestaat te accepteren wat er is gebeurd.

Denk aan die keren dat je zout in je wond wreef en jezelf ‘dom’ of ‘een mislukking’ noemde. Je handelde tegen jezelf. Doe dat niet, verander die dynamiek. Er is niets belangrijker dan mededogen hebben met jezelf om al je ingewikkelde emoties goed te kunnen verwerken.

6. Denken dat het erger kan, dus moet je niet klagen

We zijn er allemaal aan gewend dat je te horen krijgt “Zo erg is het niet, het had erger gekund”. Stel bijvoorbeeld dat je je baan kwijt bent en je krijgt te horen “Je partner heeft tenminste die van hem nog”. Hetzelfde gebeurt wanneer een vrouw een abortus ondergaat en iemand, met weinig tact of empathie, tegen haar zegt “Je kunt het altijd nog een keer proberen”.

Verrassend genoeg trap je ook bij jezelf in deze val. Je ontkracht je huidige emoties door jezelf te vertellen dat het veel erger had gekund. Je moet dit soort gedachten vermijden. Wat je pijn, frustratie, boosheid of verdriet doet, gebeurt op dit moment. Onderschat het niet.

7. Veronderstellen dat je alles aankunt

Misschien ben je het soort persoon dat tegen jezelf zegt dat niets je te veel raakt. Dat je alles wat op je pad komt aankunt. Ervan uitgaan dat je een sterk karakter hebt en dat je gewend bent aan de klappen van het leven kan echter ook emotioneel ontkrachtend werken.

Het kan zijn dat wat je eigenlijk doet is je lijden opsluiten. Maar vroeg of laat zal het je toch op een of andere manier raken.

Leer ten slotte te valideren wat je voelt. Dat zal de emoties die je voelt niet wegnemen, maar het zal je in staat stellen ze beter te accepteren en te beheersen om jezelf te begrijpen en lief te hebben zoals je verdient.