Icarus-syndroom: zwijgende zelfkritiek

Het Icarus-syndroom heeft een trieste achtergrond. Mensen die aan deze aandoening lijden, zijn vaak getalenteerde mensen die door overmoed hun doelen niet bereiken. Ze zijn als Icarus, die te dicht bij de zon vloog en verbrandde.

Het Icarus-syndroom komt vaak voor bij personen met een speciaal talent. Het is verbonden met narcisme en treedt op wanneer mensen, vanwege hun overmoedigheid, hun doelen niet bereiken.

Over het algemeen komt het Icarus-syndroom voor in kringen van onder meer politieke, economische, sportieve of artistieke macht. De term ‘verbrand’ is gebruikelijk bij het verwijzen naar mensen die dicht bij het bereiken van de piek kwamen, maar het niet haalden.

Zelfvertrouwen is niet alleen een deugd, maar ook een groot voordeel in de sociale wereld. Als het echter niet wordt ondersteund door stevige fundamenten, kan het leiden tot het Icarus-syndroom of een verkeerde perceptie van de eigen capaciteiten.

De mythe van Icarus

In de Griekse mythologie werd Daedalus beschouwd als de meest vooraanstaande architect en uitvinder van zijn tijd. Daarom vertrouwde koning Minos hem de taak toe om een labyrint te bouwen om zijn vijanden in te sluiten en hen te confronteren met de Minotaurus van Kreta.

Om de bouw van het labyrint geheim te houden, besloot koning Minos Daedalus en zijn zoon Icarus in gevangenschap te houden. Om deze reden besloot Daedalus vleugels te bouwen met gekruiste veren die met was waren gelijmd, zodat zijn zoon van het eiland zou kunnen vliegen.

Daedalus adviseerde Icarus om niet te hoog te vliegen omdat de hitte van de zon de was op zijn vleugels zou kunnen doen smelten en hem zou doen vallen. Icarus vloog echter, verblind door trots en aangetrokken door de kracht van de zon, kwam te dichtbij. Zijn vleugels smolten en hij stortte in zee en verdronk.

Nabijheid van macht

Macht bedwelmt en verduistert bepaalde dingen met een sluier. Dit maakt het moeilijk om zelfkritiek te oefenen. Daarom zijn deze mensen niet in staat om naar anderen te luisteren en hun fouten te corrigeren. Met het Icarus-syndroom luisteren ze zeker niet naar anderen, en zeker niet naar hun naasten.

Nabijheid van politieke, economische of andere macht gaat gepaard met bepaalde verleidingen waaraan mensen gemakkelijk kunnen bezwijken. Dit komt vaker voor bij jonge en getalenteerde mensen.

In feite dienen ze vaak als eenvoudig kanonnenvoer. Aan de ene kant zijn ze bereid alles te doen om die ene kans van hun leven te vinden, dus doen ze er alles aan om die te krijgen. Aan de andere kant leidt hun mate van onvolwassenheid hen ertoe verkeerde beslissingen te nemen over hun toekomst.

Een misplaatst talent

Met het Icarus-syndroom verandert het verkeerd gerichte talent van mensen in zowel deugd als ongeluk. Aan de ene kant werkt het bijvoorbeeld als iets waarmee ze zich kunnen onderscheiden van de massa.

Anderzijds leidt overmatige ambitie en onwetendheid over de eigen grenzen uiteindelijk tot mislukking. Daarom is het gebruikelijk om dit fenomeen te vinden bij jonge mensen met een kansrijke toekomst.

Er is hier nog een factor die een belangrijke rol speelt. Het betreft een gebrek aan ervaring. Als gevolg daarvan is er een zekere naïviteit en gebrek aan vooruitziendheid bij deze mensen als het gaat om het aangaan van uitdagingen omdat ze geen rekening houden met de mogelijke risico’s.

Enkele kenmerken van het Icarus-syndroom

Degenen met het Icarus-syndroom worden vaak gekenmerkt door arrogantie. Bovendien zijn ze ervan overtuigd dat ze uniek zijn en dat hun capaciteiten door niemand kunnen worden geëvenaard.

Tegelijkertijd tonen ze een buitensporige onderwerping aan hun superieuren op hiërarchische schaal. Ze doen dit omdat ze het een essentiële vereiste vinden om een hoge maatschappelijke of economische positie te bereiken.

Diep van binnen ervaren deze mensen sterke gevoelens van hulpeloosheid met een laag zelfbeeld. Ze zijn vaak onnadenkend, temperamentvol en vertonen onvoorspelbaar en grillig gedrag.

De grote vis verslindt de kleine vis

Egoïstische mensen die denken vanuit hun eigen belang om hun doelen te bereiken, lijden vaak aan het Icarus-syndroom. Tegelijkertijd zijn ze echter behoorlijk naïef. Sterker nog, ze nemen alle risico’s als hun bazen dat willen.

Bovendien is het heel gewoon dat hun bazen hen een speciale behandeling geven. In feite hebben ze de neiging om ze te verwennen, zijn ze extra tolerant en zien ze hun fouten over het hoofd.

Helaas, tegen de tijd dat deze gebreken of fouten duidelijk worden, is het meestal te laat en worden hun vleugels verschroeid, dus rennen ze de leegte in. Op dezelfde manier als Icarus, die na heel hoog te hebben gevlogen, uiteindelijk uit de lucht viel.

Oorsprong van het syndroom

Het Icarus-syndroom ontstaat meestal als gevolg van onoplettendheid van ouders tijdens de vroege kinderjaren van de patiënt. In de regel worden hun prestaties meestal genegeerd of afgekeurd door hun ouders.

Deze situatie leidt ertoe dat ze zich als volwassenen verward voelen en niet duidelijk zijn over wie ze zijn. Ze hebben ook de neiging om een onsamenhangende waardenschaal te handhaven. Ze voelen zich niet op hun gemak met wie ze zijn, dus zijn ze constant op zoek naar zelfbevestiging.

Deze mensen waarderen hun collega’s of mensen in lagere functies vaak niet. De relaties die ze met anderen aangaan, zijn alleen voor praktische doeleinden. In feite fungeert elk individu slechts als een extra stuk op een menselijk schaakbord voor hen. Een verkeerd perspectief met mogelijk fatale gevolgen.