Je onbewuste geest is slimmer dan je wellicht zou denken

Je onbewuste geest bepaalt wie je bent. Je automatische vermogens, je lessen, al je ervaren herinneringen, je diepste verlangens en de essentie van je unieke en uitzonderlijke persoonlijkheid zijn erin neergelegd.

Geschreven en geverifieerd door de psycholoog Valeria Sabater.

Laatste update: 27 december, 2022

Tegenwoordig is het onmogelijk om ons de hersenen en ons eigen functioneren voor te stellen zonder de aanwezigheid van de onbewuste geest. Het is echter gebruikelijk om bepaalde enigszins vooringenomen ideeën te blijven koesteren over wat dit gebied is, ook al is het een dimensie die zo bepalend is bij de mens.

Sommigen blijven het zelfs als vanzelfsprekend beschouwen dat het een koffer is waarin we onze verborgen verlangens, trauma’s of driften verbergen.

In zekere zin blijft het freudiaanse perspectief van het onbewuste onze collectieve ideologie doordringen. Toch gaat het onbewuste veel verder dan alles wat we onderdrukken. Niettemin was Sigmund Freud de belangrijkste bijdrager op het gebied van wetenschap en psychologie met betrekking tot deze psychologische constructie.

Gedurende de 19e eeuw werd het onbewuste gezien als het tegenovergestelde van het geweten of de rede. Men bracht het in verband met het universum van waanzin, met wat verborgen was. Men beschouwde het als weinig meer dan de donkere kant van de psyche. In 1915 publiceerde Freud “Het onbewuste,” en in dit werk gaf hij een vernieuwende definitie.

Hij beschreef het als dat gebied van onze psyche dat een groot deel van onze mentale processen omvat. Bovendien zit het achter alles wat we doen, zeggen of verlangen. Laten we dat van dichterbij bekijken.

Je onderbewustzijn heeft de controle over bijna alles wat je doet

Om de kracht en het belang van je onbewuste geest te begrijpen, moet je bedenken dat je hersenen een hyperactief orgaan zijn. In feite rust het nooit en voert het een veelvoud aan taken uit. Het energieverbruik is dan ook enorm. Daarom hebben je hersenen een ‘bondgenoot’ nodig om basistaken automatisch uit te voeren, zonder je aandacht af te leiden.

We moeten het klassieke idee terzijde schuiven dat het onbewuste beperkt is tot het herbergen van driften en verborgen verlangens. Wat het onbewuste doet, is veel van het zware heffen van gedachten. Simpel gezegd, je hersenen hebben parallelle en onbewuste verwerking nodig. Dat komt omdat je je niet bewust kunt zijn van alles wat je in je dagelijks leven doet.

Lezen, autorijden, fietsen, schrijven, wetende dat Moskou de hoofdstad van Rusland is, dat After Dark een boek is van Murakami, of dat je groene thee lekkerder vindt dan zwarte thee. Dit zijn allemaal dimensies die je onbewuste geest aanstuurt. In feite, zodra je leert, ontdekt je iets dat je leuk vindt, of een herinnering vestigt zich, die informatie wordt geautomatiseerd. Je onbewuste geest bestuurt dit.

Het valse gevoel van controle dat je hebt bij alles wat je doet

Je hebt het naïeve gevoel dat je de volledige controle hebt over alles wat je doet. Je staat ‘s ochtends op, neemt een douche, neemt de metro naar je werk, eet, communiceert, neemt beslissingen, enz. Daarbij ga je er eigenlijk vanuit dat je bewuste leven precies dat is: effectief opschieten in je dagelijkse leven.

Veel van wat je doet, reageert echter op automatische handelingen. De vader van de wetenschappelijke psychologie, William James, heeft dit aangetoond. Op het moment dat bepaalde acties of processen worden geleerd en vaak worden uitgevoerd, worden ze automatisch. Zozeer zelfs, dat veel van wat je doet buiten je bewuste controle ligt.

Bijvoorbeeld, de eerste tien keer dat een pianist een muziekstuk repeteert, moeten hij of zij erover nadenken en zich aandachtig op de partituur concentreren. Uiteindelijk zullen ze het automatisch en onbewust uitvoeren.

Zoals de psycholoog en Nobelprijswinnaar Daniel Kahneman heeft aangetoond, hebben je hersenen een beperkte hoeveelheid cognitieve middelen. Ze vereisen dat een groot deel van de taken automatisch en onbewust verloopt.

Intelligentie heeft ook het onbewuste nodig

In het licht van het voorgaande zou je je kunnen afvragen, als je acties bijna altijd worden bepaald door je onbewuste geest, maakt dit je dan minder intelligent? Waar komt je vermogen om intelligent te handelen van pas?

Dr. Elizabeth Loftus, een wiskundige en psycholoog aan de Stanford University, en Mark Klinger hebben onderzoek gedaan (Engelse link) dat beweerde dat elk cognitief proces zowel de bewuste geest als de onbewuste geest nodig heeft.

Ze stelden dat intelligentie ook gebruik moet maken van reeds geïntegreerd leren, herinneringen en zelfs intuïties. Complexe kennis vereist inderdaad planning, logisch redeneren, diepgaande analyse en bewust nadenken. In dit psychologische ambacht op hoog niveau moet je echter ook gebruik maken van je onbewuste. Samen bouwen ze alles wat je bent.

Ten slotte moeten we stoppen met het onbewuste te zien als niets meer dan het deel van onze psyche waar alles wat we onderdrukken verborgen is. In feite is ons onbewuste ook een bondgenoot van onze intelligentie.