Informatiestress en angst: hoe zijn ze gerelateerd?

Een versnelde groei van de informatieproductie leidt tot informatie-overbelasting. Dit heeft niet alleen gevolgen voor de informatiestroom, maar ook voor onze geestelijke gezondheid en de manier waarop wij ons tot kennis verhouden.

We leven in een geglobaliseerde wereld vol gegevens en informatie. Het beeld dat we van onszelf hebben, is dan ook aanzienlijk veranderd. Voor een deel is dit te wijten aan de exponentiële stroom van informatie. Zij maakt ons niet alleen bewust van wat er in de wereld gebeurt, maar brengt ook nieuwe manieren van zijn en leven tot stand.

In de informatiemaatschappij waarin wij leven, is digitalisering een van de sleutels tot haar ontwikkeling geweest. Zij heeft geleid tot de verschijning van talrijke nieuwe communicatiemiddelen en manieren om informatie te produceren, op te slaan en te verspreiden. Dit heeft onze intermenselijke relaties en onze systemen van productie, onderwijs en vermaak gewijzigd.

In een wereld met steeds meer hyperconnecties is het dan ook niet verwonderlijk dat informatiestress of -vergiftiging een aanzienlijke invloed heeft op onze geestelijke gezondheid. Vervolgens bekijken we het concept van de informatieverspreiding en bekijken we de relatie met angst.

Informatieverspreiding

De behoefte om altijd op de hoogte te zijn, leidt tot angst die ons ertoe aanzet om te willen omgaan met alle inhoud die ons wordt aangeboden en die zo essentieel lijkt te zijn. Deze dwangmatige consumptie maakt ons gefrustreerd wanneer we beseffen dat we niet alles kunnen verwerken en assimileren wat we willen.

Informatiestress vertaalt zich als een emotie van angst gekoppeld aan de perceptie dat er zoveel informatie is dat we niet gemakkelijk kunnen assimileren, evalueren, organiseren, sturen, en selecteren. Deze overbelasting veroorzaakt stress en frustratie als gevolg van ons onvermogen om toegang te krijgen tot de noodzakelijke informatie, deze te begrijpen of er gebruik van te maken.

Met andere woorden, we ervaren informatiestress wanneer de informatie die we ontvangen veel groter is dan we in staat zijn te verwerken. In de geglobaliseerde en hyperverbonden wereld waarin we leven, komt dit fenomeen vaak voor.

Informatiestress heeft naast angst en frustratie verschillende symptomen:

• Desoriëntatie.
• Aandachts- en concentratiestoornissen.
• Geheugenproblemen.
• Besluiteloosheid en afleiding.
• Versnelling, ongeduld, en impulsiviteit.
• Slecht tijdbeheer.
• Verminderd analytisch vermogen.

Oorzaken

De meestvoorkomende oorzaken van Informatiestress zijn volgens Preciado (2020) de volgende:

• Onervarenheid of onzekerheid. Wanneer we over een onbekend onderwerp moeten praten of leren, is het eerste wat we doen, informatie zoeken bij bronnen die binnen ons bereik liggen. We verdiepen ons er echter niet de juiste tijd in.
• Stress. Door de vele taken die wij op een dag uitvoeren en de stress die deze veroorzaken, is de tijd die wij besteden aan het bestuderen van de informatie die wij opnemen uiterst kort. Daardoor zijn we niet in staat de informatie rigoureus en diepgaand te analyseren.
• Slechte kwaliteit van bronnen. Bij het zoeken naar informatie hebben wij de neiging onbetrouwbare bronnen te gebruiken die ons door hun inhoud in verwarring brengen. Bovendien is de informatie vaak onvolledig. Dit leidt ertoe dat wij op zoek gaan naar andere bronnen, waardoor een informatie-overload ontstaat.
• Gebrek aan criteria bij het zoeken naar informatie. Ons gebrek aan kritisch en selectief lezen van informatie zorgt ervoor dat ons cognitief systeem overbelast raakt met een overmaat aan verwerkte informatie. Het bezorgt ons angst omdat we het niet goed kunnen beheren.
• Overdreven voorzichtigheid. Dit leidt ertoe dat we informatie in overmaat opslaan uit angst het niet meer terug te vinden. In feite leidt de angst om iets te missen van wat er gebeurt of van de geassimileerde informatie ertoe dat we de inhoud dwangmatig verwerken, waardoor ons cognitieve systeem uiteindelijk overbelast raakt.
• De behoefte om alles te weten. Ons verlangen en onze angst om alles te weten drijft ons ertoe onszelf te overladen met informatie om meer kennis te bezitten.

De relatie tussen Informatiestress en angst

Angst wordt opgevat als de vrees voor de bedreiging van een bepaalde waarde die een individu als essentieel voor zijn bestaan beschouwt (May, 2000). Het is een existentiële reactie die ons waarschuwt dat de waarden waarmee we ons identificeren, bedreigd worden. In feite is angst onze anticiperende reactie op een gevreesde gebeurtenis of situatie die zich nog niet heeft voorgedaan.

Informatiestress en angst onderhouden een wederzijdse relatie, waarbij de een in staat is de verschijning van de ander te bevorderen. Bijvoorbeeld, als intellectueel leven en het bezitten van veel kennis een kernwaarde voor ons is, kunnen we onszelf uiteindelijk overladen met informatie om meer te weten dan we al weten.

Aan de andere kant, als we merken dat we niet de kennis krijgen die we willen als gevolg van het over-verwerken van informatie, worden we angstig. Dat komt omdat de waarde die wij zien in het weten van alles bedreigd wordt. Deze ongerustheid leidt ertoe dat we nog meer overladen raken met informatie, waardoor de cyclus van roes en angst een vicieuze cirkel wordt waarin beide elkaar voeden.

Hoe meer we roes ervaren, hoe minder we in staat zullen zijn informatie te ordenen en te assimileren. Hoe meer angst we voelen om op de hoogte te blijven, meer te weten over een bepaald kennisgebied, of over wat er in de wereld gebeurt, hoe meer informatie we zullen consumeren. In bepaalde situaties zijn informatiestress en angst in feite twee kanten van dezelfde medaille.

Hoe Informatiestress en angst te verminderen

Als je lijdt aan informatiestress, zijn hier enkele tips om je te helpen je geestelijke gezondheid te verbeteren.

• Organiseer je schema’s voor je consumptie van informatie. Het organiseren van een schema zal voorkomen dat je voortdurend informatie van digitale platforms binnenkrijgt. In feite zou je een bepaald tijdstip opeen dag moeten plannen om informatie te verkrijgen, het nieuws te bekijken of op sociale media te surfen.
• Schakel meldingen uit. Zorg dat je niet steeds meldingen over nieuws ontvangt, zodat je niet in de verleiding komt om ernaar te kijken. Als je elke vijf minuten informatie ontvangt, raken je hersenen aan het eind van de dag uitgeput van zoveel verwerken en ordenen van gegevens.
• Kijk niet op je mobiele telefoon voordat je gaat slapen. Het licht van je mobiele telefoon kan de afgifte van melatonine remmen (Engelse link), een hormoon dat in verband wordt gebracht met slaapinductie. Goed slapen en rusten zijn noodzakelijk voor een gezond leven en voor het consolideren van informatie in je neurale netwerken.

Informatiestress en angst zijn twee opmerkelijke kenmerken van de huidige samenleving, waarin informatieconsumptie net zo intens is geworden als andere vormen van consumptie. Hoeveel informatie lees je op een dag? Heb je je ooit angstig gevoeld toen je probeerde een hoeveelheid informatie te verwerken die je niet kon verwerken?