In de duisternis zijn er altijd 'verlichte mensen' die ons leiden
In tijden van duisternis zijn er altijd ‘verlichte mensen’ die ons leiden. Ze zijn als het licht van de zon dat door een raam schijnt om ons te inspireren. Ze geven ons hoop in die momenten waarin we de richting, moed verliezen en het spoor bijster raken. Deze mensen zijn medicijn voor het hart in momenten van tegenspoed.
We moeten het toegeven: we hebben allemaal iemand nodig die zich druk maakt om ons. We kunnen houden van onze onafhankelijkheid en onze trotse zelfredzaamheid en zelfs denken dat we de zon van binnen dragen. Wanneer het van buiten echter stormt, krijgen we vroeg of laat last van droefheid, angst en slapeloosheid. Ook ontstaat er onzekerheid die alleen verlicht kan worden door emotionele steun, empathie en genegenheid.
“Soms wordt ons licht uitgedaan en pas weer aangestoken door het licht van een ander.”
– Albert Schweitzer –
Welnu, er is een merkwaardig feit. De sociale psychologie vertelt ons dat het geven van emotionele steun een kunst is die niet iedereen goed weet aan te bieden. Hoe vreemd het ook lijkt, wie het meest van ons houdt, kan ons soms zo buitensporig veel aandacht geven dat we een bepaald gevoel van afhankelijkheid, onkunde en zwakte voelen.
Het meest effectieve soort steun is datgene wat er altijd is maar dan op een subtiele, omhullende en authentieke manier. We hebben het ook over dit soort help wanneer niemand van de twee partijen voelt dat ze bij de ander in het krijt staan. Aangezien er geen ‘gevers’ en ‘ontvangers’ van genegenheid zijn, is er juist een band van vloeiende, subtiele en fantastische wederkerigheid.
We stellen je voor om over dit interessante onderwerp na te denken. Tegelijkertijd zijn er verschillende nuances.
Mensen die eroderen en ‘verlichte mensen’
We weten allemaal wat empathie is en wat de impact daarvan op onze dagelijkse relaties is. Soms hebben we te maken met iemand die zich niet met anderen kan verbinden. Het kan ook gaan om iemand met bepaalde agressieve, vijandige en bijna vernietigende eigenschappen. Waarschijnlijk heb je meer dan eens over zo’n iemand gezegd: “Die persoon heeft geen empathie.”
Simon Baron-Cohen doceert in Cambridge en is een expert in de ontwikkeling van psychopathologie. Hij definieert die psychologische eigenschappen onder een term die het onthouden waard is: ‘eroderende empathie’. Volgens hem ontstaat dit gedrag wanneer iemand niet alleen geen verbinding kan maken met zijn medemens, maar ook gestaag zijn directe naaste gaat uithollen, ondermijnen en opbreken. Het gaat om mensen die inderdaad een zekere duisternis bezitten.
In het tegengestelde geval zijn er natuurlijk ook ‘verlichte mensen’. In plaats van hen te zien als personen van grote edelmoedigheid en goedheid, kunnen we hen omschrijven als mannen en vrouwen die weten wanneer ze er moeten zijn. Ze faciliteren innerlijke harmonie en zijn als emotionele wevers die onze gebroken stukken heel maken. Zo herinneren ze ons er nog eens aan hoe mooi en belangrijk we kunnen zijn.
Psychologische eigenschappen van ‘verlichte mensen’
We gaven in het begin al aan dat steun geven in werkelijkheid een soort kunst is die niet iedereen weet te beoefenen. Wat bijvoorbeeld de moeite van het onthouden waard is, is dat er bepaalde ongemakken kunnen ontstaan wanneer er duidelijk verschil is tussen een gever en een ontvanger . De ontvanger kan zich schuldig voelen en afhankelijk worden worden van de gever die juist geniet van zijn rol als verzorger.
- Verlichte mensen nemen nooit een rol als verzorger aan: ze faciliteren juist.
- Ze weten hoe ze er moeten zijn zonder te overheersen of te oordelen. Bovendien geven ze nooit die constante aandacht waardoor de ander uiteindelijk een soort van afhankelijkheid gaat ontwikkelen. Ze zijn experts in het voortbrengen van authentieke persoonlijke groei.
- Ze respecteren iemands comfortzone en zijn er wanneer het nodig is. Ook beschermen ze de privacy van de ander wanneer die dat nodig heeft.
- Ze zijn aanwezig, maar altijd subtiel. Dat doen ze met het uitzonderlijke vermogen om ons er aan te herinneren wie we zijn. Ze geven om ons, brengen positiviteit, aanmoediging en hoop.
Hoe leer je licht te geven en authentieke emotionele steun te verlenen?
‘Verlichte mensen’ leiden ons in tijden van moeilijkheden. Ze vergezellen ons op momenten van welzijn en ze inspireren ons in het leven van elke dag. Dat is iets wat we allemaal weten. Welnu… zouden wij in staat zijn om hen steun te verlenen van dezelfde kwaliteit en authenticiteit?
“Als je het licht voor iemand aansteekt, verlicht je ook je eigen pad.”
– Boeddha –
Of we het nu geloven of niet, het aanbieden van emotionele steun is niet gemakkelijk. Het vereist een erg diepe zelfkennis en een goede beheersing van je eigen emoties. Ook moet je niet jezelf voorop stellen, maar juist de ander ontdekken en je met alle inzichten in die persoon inleven.
Tips om oprechte steun te ontwikkelen
Sommige mensen weten zich emotioneel in te leven in de ander, maar ontwikkelen nooit een cognitieve empathie. Daarom gaat het niet alleen om ‘voelen’ wat de ander ervaart, je moet het ook begrijpen.
- Het is ook nodig om een empathische precisie te ontwikkelen. We hebben het over die vaardigheid om correct de mentale toestand van de ander af te leiden. Daarvoor moet je de juiste vragen weten te stellen, niet luidkeels oordelen maar juist met aandacht luisteren.
- Voorkom dat je de spanning van de ander verhoogt met dooddoeners als “dat is niets” of “het had erger kunnen zijn”.
- We moeten ook bedenken dat als het slecht met iemand gaat, typische goedbedoelde uitdrukkingen als “ik ben hier voor als je me nodig hebt” of “je kunt op me rekenen” ook niet veel waard zijn. Echte, tastbare en zichtbare feiten zijn meer nodig dan woorden.
‘Verlichte mensen’ zijn mensen van weinig woorden, maar van grote daden. Ze zullen naast je staan voordat je dat vraagt en in jouw blik je beproevingen en verdriet aflezen. Concluderen kunnen we stellen, dat wat we soms verstaan onder steun, het in werkelijkheid niet zozeer is. Goede steun is niet alleen gebaseerd op het juiste zeggen, maar ook op het goede te doen door kleine daden van vriendelijkheid uit een oprechte interesse.
Afbeeldingen met dank aan Claudia Tremblay en Amanda Cass