Hoe je geestelijke gezindheid je probleemoplossende vermogen beinvloedt
Wat het oplossen van problemen betreft, bespaart het hebben van de juiste houding je gegarandeerd een hoop tijd en ongemak. De eerste stap in deze constructieve benadering is het toepassen van zogeheten actieve copingmechanismen, in plaats van te vervallen in vluchtgedrag (zoals vermijden, ontsnappen of proberen het probleem te negeren). Er zijn fases waarin wachten tot de situatie als het ware zichzelf oplost en waarbij niet direct jouw ingrijpen vereist is, aan te bevelen valt. Soms heeft het geen zin of nut iets te willen forceren. Toch is passiviteit vaak niet het eerste devies, integendeel.
De derde stap is het opstellen van een actieplan, een persoonlijke handleiding waarmee jouw specifieke doeleinden bereikbaar en behapbaar worden gemaakt. Op deze manier voorkom je namelijk de stress en bijbehorende ontmoediging van het alles in één keer moeten oplossen, alsof je een appel in zijn geheel probeert door te slikken.
Je mentale houding kan van waarde zijn
De geestelijke gewoonte om handelswijzen die in het verleden tot succes hebben geleid steeds opnieuw te herhalen, heeft zo zijn nut en voordelen. Door terug te grijpen op een koers die al meerdere malen bevredigende resultaten heeft opgeleverd, kun je snel tot de gewenste oplossing komen. Dit biedt tijdsbesparing, maar helaas creëert het soms juist meer problemen.
In je dagelijks leven zorgen ingesleten mentale reflexen en reacties er zo nu en dan voor dat betrekkelijk eenvoudige en voor de hand liggende oplossingen nodeloos complex worden gemaakt. Maar het omgekeerde kan ook gebeuren: dat een belangrijke beslissing nemen bijna onmogelijk wordt omdat je je geest niet kunt openstellen voor nieuwe perspectieven.
In algemenere zin kunnen vastgeroeste overtuigingen en gerationaliseerde routines voorkomen dat je doorslaggevende dingen ontdekt, omdat je in het focussen op het probleem te weinig ruimte laat voor flexibiliteit en out-of-the-box denken. En dat kan er weer toe leiden dat je de verkeerde beslissing neemt en mogelijke alternatieven niet ziet of niet voldoende op waarde schat.
Functionele fixatie
Functionele fixatie is de mentale gesteldheid waarbij je uitsluitend oplossingen ontwaart die binnen het gangbare of het te verwachten gebruik van een object horen. Onze geest is doorgaans geneigd zijn eigen cognitieve vooroordelen te volgen en dat maakt het moeilijk om je echt nieuwe oplossingen voor te stellen.
Functionele fixatie beperkt je vermogen om alternatieve oplossingen voor problemen te bedenken, bijvoorbeeld door voorwerpen op creatieve, niet-conventionele manieren in te zetten. Op zich hoeft dat niet per se slecht te zijn, maar het verkleint wel serieus je kans om dingen eenvoudiger te doen of zelfs om effectief situaties op te lossen die uiteindelijk toch niet zo ingewikkeld zijn als ze op het eerste gezicht lijken.
