Hoe je een existentiële crisis overwint

Existentiële crises kunnen verontrustend zijn. Het kunnen echter ook fantastische kansen zijn om de veranderingen teweeg te brengen die je nodig hebt om je vervuld te voelen. Ontdek in dit artikel hoe je die veranderingen kunt doorvoeren.

Geschreven en geverifieerd door de psycholoog Valeria Sabater.

Laatste update: 05 juli, 2023

Er zijn momenten dat je aan alles twijfelt, zelfs aan jezelf. De wereld lijkt een vervormd en betekenisloos scenario en de mensen erin lijken lege entiteiten zonder interesse. Je voornemens mislukken en je voelt je overmand door verdriet. Maar hoe overwin je een existentiële crisis? Hoe ga je om met gevoelens van gevoelloosheid en voortdurende onwerkelijkheid?

We hebben allemaal wel eens twijfels gehad over de zin van het leven en onze plaats in de wereld. Vanuit psychologisch oogpunt, hoewel deze klinische categorie niet bestaat, wordt de ervaring meestal gedefinieerd als existentiële depressie. Het is een moment van persoonlijke buiging waarop het nodig is om na te denken en beslissingen en veranderingen te maken.

Als je je identificeert met deze ervaring, kunnen de volgende richtlijnen je helpen.

De oorsprong van de existentiële crisis

Denk je dat alles wat je tot nu toe in je leven hebt gedaan zinloos is? Vraag je je vaak af wat het doel is van kwaad, ongelijkheid of zelfs de dood? Ben je je ervan bewust dat de dingen goed voor je gaan, maar voel je je ondanks dit feit verloren en ontmoedigd? Existentiële crises roepen vaak eindeloze vragen op waar niet altijd een antwoord op is.

Vanwege het lijden dat het veroorzaakt, houdt de psychologie zich al tientallen jaren met dit onderwerp bezig. Hoewel het klopt dat het begrip van existentiële angst vroeger binnen de filosofie viel, is er tegenwoordig een breed scala aan wetenschappelijke literatuur over dit onderwerp. De triggers voor dit psychologische ongemak zijn de volgende:

• Identiteitscrisis.
• Verlies van een dierbare.
• Lijden aan een ziekte.
• De aanwezigheid van een stemmingsstoornis.
• Eenzaamheid.
• Lijden aan drastische veranderingen. Bijvoorbeeld het verliezen van een baan of het beëindigen van een relatie.
• Een routineleven hebben en het gevoel hebben dat je dromen en verlangens niet uitkomen.
• Een langdurige crisisperiode doormaken. Bijvoorbeeld, zoals gebeurde tijdens de COVID-19 pandemie.
• Hoge intellectuele capaciteiten hebben. Dit wordt bevestigd door een onderzoek (Engelse link) van de Universiteit van Innsbruck (Oostenrijk).
• Tijdens een overgangstijd. Bijvoorbeeld bij het bereiken van volwassenheid, het krijgen van een kind, oud worden, lijden aan het lege nest syndroom, etc. Dit zijn momenten waarop wat voor jou vanzelfsprekend is, wordt afgebroken en onzekerheid en angst de kop opsteken, samen met een gebrek aan kennis over wat er hierna gaat gebeuren.

Hoe overwin je een existentiële crisis

Je hoeft niet bang te zijn voor een existentiële crisis. Het is tenslotte niets meer dan een oproep van je innerlijke wezen om nieuwe beslissingen te nemen. In feite is het een kans om te groeien. Carl Jung zei altijd dat de eerste helft van het leven gewijd is aan het vormen van een gezond ego. Maar in de tweede helft moeten we het loslaten en worden wie we werkelijk zijn.

Hoewel het waar is dat een existentiële crisis een complex en zelfs pijnlijk psychologisch fenomeen is, is het nuttig om het te zien als een reis en een proces van wederopbouw en persoonlijke herdefinitie. Dat is de sleutel. Om die moedige stap te zetten, kun je de volgende strategieën gebruiken.

1. Existentiële therapie

Existentiële therapie is een benadering die je begeleidt om belangrijke beslissingen te nemen in de richting van veranderingen die uiteindelijk in overeenstemming zijn met je waarden en persoonlijke doelen. Een van de leidende figuren op dit gebied is Dr. Irvin D. Yalom.

In zijn klinische praktijk begeleidt Dr. Yalom patiënten op vier basisgebieden: het herformuleren van een nieuw levensgevoel, het overwinnen van isolatie, het herwinnen van vrijheid en het aanpakken van de angst voor de dood.

Een onderzoek (Engelse link) uitgevoerd door de Universiteit van Roehampton (VS) suggereert dat dit type therapie nuttig is om de stress te verminderen die gepaard gaat met overgangen. Het werkt op de volgende aspecten:

• Het vergroten van sociale connecties en het vermijden van eenzaamheid.
• Het confronteren van pessimistische en beperkende gedachten.
• Het individu in staat stellen nieuwe vitale betekenissen te schetsen.
• Onzekerheid en gevoelens van angst helpen overwinnen.
• De opbouw van een creatiever, vrijer en doelgerichter leven bevorderen.
• De ontwikkeling van een meer flexibele en positieve mentale benadering.

2. Definiëren wie je bent en wat je van het leven verwacht

Om een existentiële crisis te overwinnen, is het essentieel om in de spiegel te kijken en je bewust te worden van wie je bent en wat je wilt. Veel van deze momenten van pijnlijke buiging zijn te wijten aan het feit dat je identiteit niet volledig gedefinieerd en versterkt is.

Dit komt doordat je een groot deel van je leven probeert te zijn wat anderen van je verwachten, doordat je in de mal van anderen past en je je laat meeslepen door simpele traagheid.

Daarom is het tijd om bepaalde veranderingen in te zetten. Om dit te doen, moet je nadenken over de volgende ideeën:

• Vraag jezelf af waar je over vijf jaar zou willen zijn.
• Schrijf op een stuk papier wat je sterke punten zijn.
• Maak een lijst van je passies en je dromen en verlangens op korte en lange termijn.
• Denk erover na of wie je nu bent is wie je echt wilt zijn.
• Ontdek alles waar je goed in bent en waar je trots op bent.
• Bedenk welke veranderingen je zou moeten maken om dichter bij je ‘authentieke zelf’ te komen.

3. Maak opnieuw verbinding met wat je betekenis geeft

Zoals de psychiater Viktor Frankl opmerkte: “Zij die een ‘waarom’ hebben om te leven, kunnen bijna elk ‘hoe’ verdragen. Daarom kun je, als je je vrij en gemotiveerd voelt, altijd de nodige veranderingen teweegbrengen om een veel nobelere werkelijkheid te creëren.

In essentie is de hoeksteen voor het overwinnen van een existentiële crisis om je bewust te worden van wat je betekenis geeft in het hier en nu.

• Vraag jezelf af wat je op dit moment een goed en voldaan gevoel geeft als persoon.
• Bedenk dat iedereen verandert. Dus wat je een paar jaar of een paar maanden geleden motiveerde, doet dat nu misschien niet meer. Denk na over de gebieden of dimensies waar je op dit moment enthousiast over bent.

4. Neem een tijdje pauze om nieuwe perspectieven te ontdekken

Als je een existentiële crisis moet overwinnen, neem dan een paar dagen afstand van het alledaagse en gewone. Breek met je routine. Neem wat tijd alleen om weer contact te maken met jezelf en van een afstand te zien waar je bent. Vaak is het op deze momenten, verstoken van routine en druk, dat alles logischer lijkt.

Je geest is vaak gevuld met een grote hoeveelheid externe ‘ruis’. Sociale media, het milieu, de maatschappij en haar verwrongen boodschappen en het nieuws van vandaag. Dit kan betekenen dat dingen op elk moment geen betekenis meer voor je hebben. Een paar dagen digitale detox en eenzaamheid kunnen dus zowel helend als openend zijn.

5. Accepteer je emoties om je gedrag te veranderen

Een artikel (Engelse link) gepubliceerd door de American Psychological Association beweert dat existentiële crises te maken hebben met ons gevoel van sterfelijkheid, onze erfenissen en onze prestaties. Op de een of andere manier komt er altijd een moment waarop we de balans opmaken van wat we hebben bereikt en wat we onderweg niet hebben weten te overwinnen.

• Elke existentiële crisis gaat gepaard met gevoelens van verlies, teleurstelling en verdriet die je moet accepteren.
• Ruimte laten voor emoties met een negatieve valentie betekent niet dat ze je naar beneden slepen. Het houdt in dat je ze aanwezigheid geeft en hun boodschappen begrijpt, zodat je veranderingen kunt aanbrengen in overeenstemming met hun eisen.
• Een existentiële crisis wordt niet opgelost door op dezelfde plek te blijven. Het wordt overwonnen door nieuw gedrag te ontwikkelen zodra je begrijpt wat je innerlijke stem zegt. Je kunt beginnen met kleine dagelijkse veranderingen. Ze hoeven alleen maar eenvoudig te zijn, zodat je kunt breken met je routine.
• Kleine veranderingen zullen vroeg of laat een grote verandering in je leven teweegbrengen. Degene die je uiteindelijk geeft wat je nodig hebt. Denk dus na over welke beslissingen je moet nemen om je beter te voelen en spannendere plannen voor de toekomst te genereren.

6. Oefen dankbaarheid

Om een existentiële crisis te overwinnen, moet je veranderingen doorvoeren, nieuwe doelen stellen en ook dankbaar zijn voor wat je hebt en wat je betekenis geeft. Want soms vergeet je de kleine dingen. Je ziet hun schoonheid niet door de overheersing van stress en de demon van angst.

Dankbaarheid beoefenen betekent je herinneren hoeveel je van jezelf houdt. Het houdt ook in dat je weet hoe je de eenvoudigste werkelijkheden kunt waarderen. Bijvoorbeeld een natuurwandeling, het lezen van een boek, een knuffel die je angsten vermindert, een streling die je troost en een landschap dat je inspireert. Vind een balans tussen wat je wilt bereiken zonder te vergeten wat je al hebt dat onbetaalbaar is.

Nieuwe mensen ontmoeten kan je helpen een existentiële crisis te overwinnen

Iedereen maakt momenten mee die gedomineerd worden door crises. Het zijn van die dagen waarop je alles met afstand en scepticisme bekijkt. Het zijn zeker geen prettige ervaringen. Een manier om je verwarring te overwinnen is tijd doorbrengen met mensen die je nieuwe perspectieven, interesses en hoop geven.

In feite is er niets zo magisch als het opbouwen van vriendschappen, vriendschappen die je neuronen stimuleren en je voorzien van kennis en motivatie. Probeer dus niet in de val te lopen van eeuwige isolatie en het bouwen van muren om jezelf te beschermen tegen een wereld die onbegrijpelijk lijkt.

Stel je in plaats daarvan open voor anderen, zie nieuwe gezichten en luister naar nieuwe stemmen, het soort dat je kan helpen een existentiële crisis te overwinnen. Onthoud dat verandering altijd mogelijk is.