Hoe de vernederingswond te herkennen en te helen

Sommige wonden ontstaan in de kindertijd, maar begeleiden en conditioneren je zelfs in je volwassen leven. Hier vertellen we je hoe de wond van vernedering je kan verhinderen om succes en geluk te bereiken.

Geschreven en geverifieerd door de psycholoog Elena Sanz.

Laatste update: 27 december, 2022

Schaam je je voor je lichaam, je uiterlijk, of de manier waarop je je gedraagt? Kies je partners die je vernederen? Voel je je schuldig omdat je jezelf bepaalde pleziertjes gunt, maar doe je alles voor anderen, ook al stellen ze dat niet op prijs? Als dat zo is, lijd je mogelijk aan een vernederingswond.

Dit is een van de kinderwonden die de Canadese schrijfster Lise Bourbeau beschrijft in haar prachtige boek, Heal Your Wounds and Find Your True Self. Bovendien is deze wond het moeilijkst te herkennen. Daarom is het waarschijnlijk dat, wanneer je er voor het eerst over leest, je je er niet mee zult identificeren. Maar als je je er eenmaal bewust van wordt en besluit om het te helen, zal alles ingrijpend veranderen.

Kinderwond

Volgens Bourbeau zijn de vijf kinderwondjes emotionele gevolgen die je in je eerste ervaringen met je ouders bent tegengekomen en die je niet hebt kunnen verwerken. In deze interacties verwachtte je onvoorwaardelijke liefde en acceptatie, maar in werkelijkheid is dit praktisch onmogelijk om altijd te bereiken.

Bepaalde woorden, handelingen of houdingen van ouders hebben een impact op hun kinderen, wiens kinderlijke geesten nog niet de middelen hebben om onder ogen te zien wat er met hen gebeurt. Bijgevolg creëren zij een “masker” dat niets meer is dan een verdedigingsmechanisme om hen in staat te stellen emotioneel te overleven.

Dit masker omvat een reeks overtuigingen, interpretaties en gedragspatronen die in gang worden gezet wanneer situaties worden ervaren die vergelijkbaar zijn met die welke het in de eerste plaats hebben uitgelokt.

Het probleem is dat dit masker na verloop van tijd niet meer functioneel is. In feite hebben we als volwassenen al persoonlijke hulpmiddelen om het leven aan te kunnen, maar we blijven die eerste kinderwond doen herleven en het soort afweer activeren dat ons niet langer van dienst is.

De vernederingswond

In het geval van de vernederingswond ontstaat deze meestal tussen het eerste en derde levensjaar. Dit is de tijd waarin kinderen een zekere autonomie over hun lichaam verwerven door te leren eten, lopen of naar het toilet gaan.

Op een bepaald moment hebben ze zich misschien vernederd, bekritiseerd, of vergeleken met anderen door hun ouders. Misschien werden bijvoorbeeld hun kleren vuil, plasten ze in bed of gedroegen ze zich met het gebrek aan controle dat typisch is voor een kind, en werden ze belachelijk gemaakt, onderdrukt of gebrandmerkt als vies of onwaardig.

Het is de moeite waard om hier te vermelden dat het niet zozeer wat er gebeurt is, maar hoe het kind het ervaart dat de vernederingswond veroorzaakt om open te gaan.

In feite activeert deze emotionele impact schaamte, schuld, woede, en zelfs onderwerping. Deze elementen maken deel uit van het masker van de masochist. Het is een masker dat hun interpretaties en gedrag stuurt, en zelfs hun volwassen relaties beïnvloedt.

Hoe manifesteert het zich?

Er zijn verschillende aspecten waarmee je rekening moet houden om te herkennen of je lijdt aan een vernederingswond. Hier zijn enkele van de meest voorkomende:

• Je hebt het gevoel dat lijden een constante is in je leven. Alles is voor jou een inspanning en je pogingen zijn vaak vruchteloos. Sterker nog, je kunt  moeilijk voorstellen dat je ooit bereikt wat je werkelijk wilt.
• Je schaamt  je vaak voor jezelf. Bovendien heb je de neiging betrokken te raken bij situaties waarin je je belachelijk voelt of partners te kiezen die je vernederen of kleineren.
• Je houdt er niet van om snel te gaan, maar je staat jezelf ook niet toe om in je eigen tempo te gaan. Bovendien schaam je je omdat je niet in staat bent hetzelfde tempo als anderen te halen.
• Je geeft te veel aan andere mensen. Je doet alles voor hen, zelfs als je je eigen wensen en behoeften opzij zet. Diep van binnen hoop je dat ze je werk erkennen en waarderen, maar dat gebeurt nooit. Integendeel, ze hebben de neiging misbruik van je te maken of je te overstemmen.
• Je bent verlegen, onzeker en besluiteloos. Je maakt je zorgen over wat anderen van je denken, vooral je ouders, die je altijd probeert te behagen.
• Ook ben je overgevoelig en snel gekwetst. Kritiek raakt je overmatig en je weet niet hoe je ermee om moet gaan.
• Je voelt je verantwoordelijk voor het geluk van anderen en neemt de leiding over zaken die jou niet aangaan. Soms heb je het gevoel dat je te veel op je schouders draagt, maar je kunt het niet helpen.
• Je kunt seksuele problemen hebben die verband houden met verlegenheid en moeite om uzelf plezier te gunnen. Misschien beschouw je seksualiteit als iets vies of iets dat je niet waardig bent.
• Daarnaast hebt de neiging je negatieve emoties te compenseren met voedsel, vooral zoet en bewerkt voedsel. In feite fungeert voedsel voor je als een prijs en een troost. Je schaamt je echter als anderen je zien eten en je voelt je schuldig omdat je dat doet.
• Lise Bourbeau wijst er ook op dat mensen die aan de vernederingswond lijden de neiging hebben grote, ronde lichamen te hebben. Hun figuur en gewicht zijn dus een reden te meer om zich ongelukkig te voelen en belachelijk te worden gemaakt.

De vernederingswond genezen

Net als de andere vier wonden kan de vernederingswond geheeld worden als je je als volwassene bewust wordt van de schade en het masker dat je draagt. Dit is echter geen gemakkelijke taak. Dat komt omdat het pijnlijk voor je is om te accepteren dat je je belachelijk gemaakt voelt, zowel door anderen als door jezelf. Toch is het een essentiële eerste stap.

Je moet je gewoonten veranderen. Je moet bijvoorbeeld beginnen te luisteren en aandacht te schenken aan je eigen behoeften. Daarnaast moet je ophouden je overmatig zorgen te maken over anderen. Je moet ook een positieve interne dialoog aannemen waarin je jezelf niet vergelijkt of vernedert. In feite moet je jezelf gewoon toestaan om jezelf te zijn.

In dit proces kan het nuttig zijn om een therapeut te hebben. Zij kunnen je helpen de bron van je verwonding te identificeren en je begeleiden bij het proces van het verwijderen van je masker. Dus als je je herkend hebt in een van de bovenstaande punten, aarzel dan niet om hulp te zoeken.