Hebben dieren persoonlijkheden?

Er zijn speelse, extraverte en nieuwsgierige mensen. Anderen zijn wat manischer, verlegen of eigenwijs. Net als mensen, blijken dieren ook een eigen persoonlijkheid te hebben en die bijzondere nuances die hen qua karakter uniek maken.
Hebben dieren persoonlijkheden?
Valeria Sabater

Geschreven en geverifieerd door de psycholoog Valeria Sabater.

Laatste update: 09 januari, 2024

Hebben dieren persoonlijkheden? Ezels zijn koppig, panda’s zijn schattig en honden zijn trouw. Meestal beschrijven we de persoonlijkheden van mensen. Maar hebben we gelijk als we ook aan dieren persoonlijkheden toekennen?

Onze persoonlijkheid heeft veel te zeggen over hoe we denken en de wereld om ons heen waarnemen, en hoe we ons leven leiden. Denk maar aan je nieuwsgierige buurvrouw.

Denk aan die impulsieve collega die je kantoor binnenstormt om je te vertellen over de “next big thing,” en denk ook aan aan huisdieren zoals een verlegen hond of een afstandelijke kat. Veel huisdiereigenaren denken persoonlijkheidskenmerken in hun dieren te herkennen.

Hebben ze gelijk? Hebben dieren echt persoonlijkheden? Het antwoord is ja, volgens Anne Gabriela Hertel. Ze is een briljante promovenda aan de Noorse Universiteit voor Levenswetenschappen. “We zien absoluut stabiele verschillen tussen exemplaren,” zegt ze.

Ze vertelt ons ook dat het onderzoek de laatste tijd drastisch is veranderd en meer geïnteresseerd is geraakt in de specifieke persoonlijkheid van een dier. Sommige biologen ontwikkelden een systeem om de persoonlijkheid van een dier te beschrijven op basis van vijf hoofdkenmerken, waaronder moed, agressie, nieuwsgierigheid, sociabiliteit en activiteit.

Professor Trond Amundsen probeerde deze persoonlijkheidskenmerken bij vissen te meten. Verschillende tests maten of een vis een reeks eigenschappen vertoonde zoals moedig of voorzichtig. Trond is professor biologie aan de Noorse Universiteit voor Wetenschap en Technologie (NTNU).

“De grootsheid van een natie en haar morele vooruitgang kan worden afgemeten aan de manier waarop haar dieren worden behandeld.”

Mahatma Gandhi

Een kat met een vlinder

Waarom wetenschappers nu toegeven dat dieren persoonlijkheden hebben

In de 21e eeuw beginnen wetenschappers toe te geven dat dieren persoonlijkheden hebben. Tot voor kort stond de wetenschap weigerachtig tegenover het idee dat dieren emoties hebben, hoewel het een waarneembare eigenschap is voor iedereen met een geliefd gezelschapsdier.

Wetenschappers negeerden ook hoe niet-menselijke dieren hun emoties voelen en uitdrukken door middel van stemming en persoonlijkheid. Waarom komt de wetenschap zo laat met het idee dat mensen niet uniek zijn in emotionele reacties en individuele persoonlijkheden? Onbewuste vooringenomenheid speelde zeker een rol.

In feite verraadden wetenschappers een verlangen naar mens-dier verschil, zo niet regelrechte superioriteit. Niemand van ons is immuun voor deze verwarring, zelfs wetenschappers niet, en angst was ook een deel van het probleem. Wetenschappers waren decennialang ironisch verblind door een misplaatste poging tot objectiviteit, maar dit begint te veranderen.

Opnieuw beginnen onderzoekers goed en creatief te kijken naar de persoonlijkheid van dieren. Wat wetenschappers ontdekken is verbazingwekkend, van krabben tot coyotes tot kraaien en talloze andere soorten, persoonlijkheid en emoties van dieren zijn gespreksonderwerpen op cocktailparty’s. Persoonlijkheden maken zeker relaties tussen mensen en hun omgeving mogelijk.

Persoonlijkheden zorgen er zeker voor dat relaties tussen mensen en andere soorten ecologie en evolutie aansturen. Interessant genoeg was de wetenschap niet altijd zo blind – er was al vroeg vooruitgang op verrassende plaatsen. De vader van de evolutietheorie, Charles Darwin, was de eerste die de innerlijke toestanden en emoties van dieren beschreef.

Hij omarmde het begrip perfect in zijn essay uit 1872 . De uitdrukking van emoties bij mens en dier . Darwin stelde ook dat vergelijkbare fysiologieën bij mensen en andere dieren wijzen op vergelijkbare interne gevoelens bij alle soorten.

De wetenschap was niet altijd blind

Darwin dacht dat wanneer apen, zoals apen, dezelfde gezichtsspieren aanspannen als mensen, ze veel gevoelens uitdrukken. Bijvoorbeeld plezier, vreugde, genegenheid, verdriet, teleurstelling, verbazing of schrik, net als bij mensen. “Apen worden ook rood van passie zoals woede een menselijk gezicht doet blozen,” observeerde Darwin.

Darwin is natuurlijk een begrip voor de evolutietheorie, maar niet voor dierlijke emotietheorieën. De Canadees-Engelse evolutiebioloog en fysioloog George John Romanes staat op Darwins metaforische schouders.

Hij leidde daaruit af dat zelfs soorten die heel anders zijn dan mensen, menselijke interne eigenschappen hebben. Wormen, voegde hij eraan toe, voelen zich verrast of angstig. Insecten zijn nieuwsgierig en vissen kunnen spelen of jaloers of boos zijn. Reptielen zijn aanhankelijk en vogels kunnen trots zijn of angst ervaren.

Zoogdieren vertonen alle bovenstaande emoties, inclusief haat, wreedheid en schaamte. Romanes, met zijn boek getiteld “ Dierlijke Intelligentie, ” was veel te veel voor het Victoriaanse Engeland. Romanes, Darwin en veel van hun tijdgenoten bekenden dat mensen niet in de hoofden van dieren kunnen kijken en de taal van de mentale circuits van een kat of kip niet kunnen interpreteren.

De kneuterigheid van hun speculatieve wetenschap genereerde een krachtige reactie in de vorm van een zoektocht naar volledige objectiviteit. In plaats van het risico te lopen op overinterpretatie van gedrag, pontificaliseerde Lloyd Morgan de dogmatische methode van de gedragswetenschap. Deze methode staat nu bekend als Morgan’s Canon.

“In geen geval mag je een handeling interpreteren als het resultaat van de oefening van een hoger fysiek vermogen, je moet handelingen interpreteren als het resultaat van de oefening.” Bij deze oefening sta je lager op de psychologische schaal. Wat betekende dit toen? Dit betekende dat we geen denken en voelen konden toeschrijven aan dieren.

De grootste en nieuwste vorderingen

Voor veel mensen is het idee om menselijke eigenschappen toe te schrijven aan dieren als de pot die de ketel verwijt dat hij zwart ziet, hoewel zelfs een zeeslak neuronen en DNA heeft die vergelijkbaar zijn met die van mensen.

Wetenschappers lopen nu warm voor het gebruik van de termen die mensen gebruiken om mensen te begrijpen om te proberen dieren te begrijpen. Zowel Marc Bekoff als Jane Goodall hebben het concept gestimuleerd met hun geniale boek uit 2007.

Het is getiteld Het emotionele leven van dieren: Een vooraanstaand wetenschapper onderzoekt dierenvreugde, -verdriet en -empathie – en waarom ze belangrijk zijn. ” Verder beschreef G.A. Bradshaw hoe olifanten tekenen van posttraumatische stress vertoonden. Lauren Highfill en Stan Kuczaj lieten zien hoe dolfijnen deze ook vertoonden.

Deze vonken zijn onlangs gaan branden, waardoor wetenschappers nu dieren gaan bestuderen die niet tot de bekende soorten behoren, zoals apen, wolven en olifanten. Andere onderzoekers zoals Renée Duckworth volgden een reeks onderzoeken om iets cruciaals aan te tonen over blauwe vogels.

Blauwe vogels hebben niet alleen individuele spanningen en persoonlijkheden, maar hun verschillende persoonlijkheidstypes bepalen ook de ecologie van de soort. De grootste vooruitgang wordt duidelijk geboekt op de meest onwaarschijnlijke plaatsen. Leeann Reaney en Patricia Backwell experimenteerden met robots om gesynchroniseerde balts bij wenkkrabben te verklaren.

Volgens de wetenschappers en auteurs meet je fysieke liefde niet af aan de grootte van de klauw van een mannetje als het dier die gebruikt om een vrouwtje aan te trekken. Aan de andere kant meet je het wel af aan de aantrekkelijkheid van zijn persoonlijkheid. Andrew Sih, professor aan de faculteit Milieukunde, wordt nu beschouwd als de “Dr. Persoonlijkheid” van het dierenonderzoek.

Hij onderzocht het belang van individuele variatie bij schaatsenrijders. Op het eerste gezicht zijn het gewoon kleine beestjes die op het water dansen.

Nieuwe soort biologie

In de 21e eeuw is een nieuw tijdperk van de biologie aangebroken. Veel belangrijke studies raakten snel in een stroomversnelling, waaronder studies naar dierlijke emotie individualiteit en persoonlijkheid. Ze hebben de wetenschap bevrijd van de grenzen van onbewuste vooroordelen.

Daarom gebruikt nu elke onderzoeker de term “persoonlijkheid” wanneer ze niet-menselijke dieren bestuderen. Wetenschappers bouwen ook nieuwe theorieën op rond hun observaties en beschrijvingen. Volgens John Shivik blijkt dat gedrag voor individuen net zo belangrijk is als fysiologie.

Gedrag is net zo belangrijk voor soorten wanneer ze concurreren, samenwerken, overleven of sterven, en uiteindelijk evolueren in een voortdurend veranderende wereld.

John Shivik is staatsbioloog op het gebied van roofdieren, federaal manager van regionale wildlife programma’s en handler van zoek- en reddingshonden. Zijn nieuwste boek getiteld “ Mousy katten en schaapachtige coyotes : De wetenschap van dierlijke persoonlijkheden, ” dat hij in 2017 publiceerde.

Testen op dapperheid

Zoals we hierboven al vermeldden, onderzocht professor Trond Amundsen vissen om te bewijzen dat dieren persoonlijkheden hebben. “We lieten de vissen kennismaken met een nieuw aquarium waarin we de helft inrichtten met grind en plastic begroeiing, waardoor het dier gemakkelijk schuilplaatsen kon vinden en zich veilig voelde.

De andere helft van het aquarium laten we open – een grote zee waar allerlei gevaren op de loer kunnen liggen.” Wat zal de slimme vis doen? Blijft hij in het veilige gebied of waagt hij zich in het open water? Hoe lang zal het echt duren voordat de vis het probeert?

Hoe zal hij zich gedragen als hij het griezelige deel van het aquarium verkent? Zal de vis langs de wand kruipen, of zal hij direct oversteken naar het open gedeelte? “Dan kunnen we de resultaten van deze test vergelijken met andere pogingen,” voegde Trond eraan toe. Vervolgens lieten ze een druppel water in het aquarium vallen.

Andere onderzoekers lieten een net in het water zakken en maten hoe ver de vis wegzwemt. “Op deze manier konden ze meten hoe lang het duurt om terug te zwemmen,” zei hij. Als hetzelfde individu in beide situaties dapper is, kan het een persoonlijkheidskenmerk zijn.

Het is belangrijk om dieren te begrijpen

Dr. Anne gelooft ook dat dieren persoonlijkheden hebben. Ze gelooft niet alleen dat persoonlijkheid kenmerkend is voor diersoorten, maar ook dat het belangrijk is om het verschil te weten. Houd dus rekening met deze individuele verschillen wanneer je de natuur probeert te begrijpen of te beheren.

“In de biologie gaat het altijd om het gemiddelde en dat kan heel nuttig zijn,” zegt ze. Als je individuele verschillen negeert, kun je beoordelingsfouten maken. Misschien willen wetenschappers weten hoe een groep dieren omgaat met veranderingen in hun leefomgeving.

Je zou het gemiddelde gedrag van de soort in kwestie kunnen achterhalen en berekenen hoe gemakkelijk het voor hen zal zijn om nieuwe, geschiktere habitats in de buurt te vinden. Individuele verschillen kunnen hier een grote rol spelen.

Sommige dieren zijn voorzichtig en dwalen niet ver af van hun oorspronkelijke habitat. Andere dieren zijn ongelooflijk moedig en bereid om nieuwe plekken te verkennen.

Tegelijkertijd lopen dappere dieren meer kans om in de problemen te komen door achter mensen of roofdieren aan te gaan. Misschien zijn er veel van deze gevaren in dit specifieke gebied. Als gevolg daarvan sterven veel van de dappere dieren.

Achter deze dappere weinigen staat een groep verlegen individuen. Zij kunnen zich moeilijker aanpassen aan een nieuwe situatie dan onderzoekers hadden berekend. “We kunnen eigenlijk tot de verkeerde conclusies komen als we geen rekening houden met persoonlijkheid”, zegt Anne.

Een zwarte beer

Deze kennis kan problemen tussen mens en dier oplossen

Kortom, onze nieuwe kennis dat dieren persoonlijkheden hebben, kan ons ook helpen bij het oplossen van veel problemen, waaronder conflicten tussen mens en dier. Chicago, de de op twee na grootste stad van de Verenigde Staten heeft problemen met coyotes. Deze coyotes leven midden in de stad.

Gelukkig ontdekten onderzoekers dat de meeste van deze coyotes geen probleem vormen. Ze jagen alleen op knaagdieren, zijn nachtdieren en vermijden mensen zo goed mogelijk.

“Dieren zijn de brug tussen ons en de schoonheid van alles wat natuurlijk is. Ze laten ons zien wat er ontbreekt in ons leven. En hoe we meer volledig en onvoorwaardelijk van onszelf kunnen houden. Ze verbinden ons terug met wie we zijn, met het doel waarom we hier zijn.”

-Trisha McCagh

Er zijn een paar dappere individuen die overdag actief zijn. Zij hebben meer kans om in confrontaties met mensen terecht te komen. Hoe lossen we deze problemen precies op? “Het idee is dat je niet tegen de hele roedel hoeft op te treden, maar alleen tegen de dappere individuen”, zegt Anne.


Alle siterte kilder ble grundig gjennomgått av teamet vårt for å sikre deres kvalitet, pålitelighet, aktualitet og validitet. Bibliografien i denne artikkelen ble betraktet som pålitelig og av akademisk eller vitenskapelig nøyaktighet.


  • Dugatkin, L. A. 2013. Principles of Animal Behavior. 3nd edition. W.W. Norton, New York.  Parts of this are blog have been adapted from that book.
  • Weiss, A., J. E. King, and L. Perkins. 2006. Personality and subjective well-being in orangutans (Pongo pygmaeus and Pongo abelii). Journal of Personality and Social Psychology 90:501-511.

Deze tekst wordt alleen voor informatieve doeleinden aangeboden en vervangt niet het consult bij een professional. Bij twijfel, raadpleeg uw specialist.