Heb je wel eens gehoord van het dunning-krugereffect?

Is het je wel eens opgevallen dat onwetende mensen vaak met veel zelfvertrouwen ergens over spreken? Terwijl zeer slimme mensen vaak juist veel aan zichzelf twijfelen? Eind jaren negentig wilden twee onderzoekers hier graag een verklaring voor vinden, wat resulteerden in wat we vandaag het dunning-krugereffect noemen. 
Heb je wel eens gehoord van het dunning-krugereffect?
Cristina Roda Rivera

Geschreven en geverifieerd door de psycholoog Cristina Roda Rivera.

Laatste update: 27 december, 2022

Het dunning-krugereffect verklaart het fenomeen waarbij minder bekwame mensen hun capaciteiten overschatten en meer bekwame mensen ze juist onderschatten. We hebben dit waarschijnlijk allemaal wel eens meegemaakt in ons leven.

Wanneer onwetende mensen denken dat ze alles weten of zeer intelligente mensen denken dat ze onwetend zijn, speelt het dunning-krugereffect een rol.

Mensen die lijden aan deze vooringenomenheid denken op de een of andere manier dat ze superieur zijn. Ze geloven dat ze beter zijn dan de gemiddelde persoon. Bovendien onderschatten ze ook vaak de mensen die het meest competent zijn.

Dit effect werd aangetoond door middel van een onderzoek dat in 1999 werd uitgevoerd door twee onderzoekers aan de Cornell-universiteit, David Dunning en Justin Kruger.

Een zeer merkwaardig aspect van deze studie is dat het dunning-krugereffect uitsluitend lijkt te gelden in de westerse samenleving. Toen de twee hun studie in Azië namelijk probeerden te herhalen, ontdekten ze dat hier juist sprake was van precies het tegenovergestelde.

Wat zit er achter het dunning-krugereffect?

Het dunning-krugereffect stelt dat incompetente mensen niet over de nodige vaardigheden beschikken om zich te onderscheiden van degenen die meer bekwaam zijn dan zij.

Mensen die de kennis of de wijsheid missen om te presteren, zijn zich vaak niet bewust van hun tekortkomingen. Wetenschappers schrijven hun gebrek aan bewustzijn toe aan gebrekkige metacognitieve vaardigheden.

Man legt iets uit aan vrouw

Met andere woorden, dezelfde incompetentie die hen ertoe brengt om slechte beslissingen te nemen, maakt het hen onmogelijk hun probleem te herkennen. Ze kunnen het ook niet bij andere mensen herkennen.

Er is zelfs een hele groep van intellectueel middelmatige mensen die hun brood verdienen door te geloven dat ze charismatische genieën zijn. Over het algemeen doen ze het omdat andere mensen het aantrekkelijk vinden.

Een intellectueel is meestal iemand die zich niet precies onderscheidt door middel van zijn intellect. Hij plakt zichzelf dit label op om zijn tekortkomingen te compenseren. Het is zo oud als dat gezegde: “vertel me waar je over opschept en ik zal je vertellen wat je mist”. Ons dagelijkse brood. De incompetenten presenteren zich altijd als experts, de wrede als vrome, zondaars als godsdienstig, woekeraars als weldoeners, kleinzieligen als patriotten, arroganten als nederig, ordinair, elegant en de zwakzinnigen als intellectueel.”

-Carlos Ruiz Zafón-

De resultaten van de studies van Kruger en Dunning kunnen ook anders worden geïnterpreteerd. Het effect is echter meestal het volgende: van alle mensen die een concrete taak uitvoeren, geloven de minst geschoolden dat ze zeer goed voorbereid zijn om de taak succesvol te volbrengen. De slimsten hebben daarentegen meestal niet veel vertrouwen in hun vaardigheden.

De reden waarom incompetente mensen succesvol zijn

De verklaring ligt in een fascinerend idee dat de ‘just-world fallacy’ wordt genoemd. Volgens deze overtuiging verdien je de resultaten die je krijgt in het leven. Mensen die op deze manier denken, geloven dat ze zijn waar ze zijn in het leven vanwege hun verdiensten.

Wat we kunnen zien is dat incompetente mensen geloven dat ze beter zijn dan ze in werkelijkheid zijn. Over het algemeen geloven ze echter niet dat ze even goed zijn als degenen die echt bekwaam zijn.

Het is belangrijk om erop te wijzen dat Dunning en Kruger nooit hebben bewezen dat incompetente mensen denken dat ze beter zijn dan bekwame mensen. Ze geloven gewoon dat ze beter zijn dan ze zijn, en dit schreeuwen ze van de hoogste daken.

Er is een aanzienlijk verschil tussen de manier waarop incompetente mensen hun prestaties waarnemen en wat deze in werkelijkheid inhouden. Zeer competente mensen hebben vaak een beter idee van hun daadwerkelijke prestaties en vaardigheden.

Het dunning-krugereffect toont aan dat het voor werkelijk ongeschoolde mensen moeilijk kan zijn om zich te verbeteren. Totdat ze in staat zijn hun fouten en tekortkomingen te herkennen, zullen ze ze nooit kunnen overwinnen.

Tegelijkertijd weerhoudt deze cognitieve bevooroordeeldheid diegenen die wel bekwaam zijn ervan hun uiterste best te doen. Dat komt omdat zelfvertrouwen cruciaal is voor succes.

Voorbeelden van het dunning-krugereffect

Het kan bijvoorbeeld zijn dat je niet zo goed bent in talen, maar dat je dit zelf niet inziet. Dit komt omdat je de nodige vaardigheden mist om iemand die goed is in het spreken van vreemde talen te onderscheiden van iemand die er slecht in is.

Als je niet in staat bent om het verschil tussen twee verschillende fonemen te horen, hoe kun je dan weten wie een goede uitspraak heeft en wie niet? Als je maar een paar woorden kent in een vreemde taal, hoe kun je de grootte van je eigen vocabulaire dan vergelijken met die van een ander?

Of misschien heb je iemand vaak horen praten over iets waar hij eigenlijk helemaal niets van af wist. Degenen die er wel iets van af wisten, hielden daarentegen hun mond. Je kunt hiervan zelfs voorbeelden zien in de media. De meerderheid besteedt echter meer aandacht aan degenen die met veel zelfvertrouwen spreken. Zelfs als wat ze zeggen eigenlijk niet klopt.

Man met allemaal vraagtekens boven zijn hoofd

Conclusie

Kort door de bocht stelt het dunning-krugereffect dat onwetende mensen denken dat ze goed zijn en dat degenen die echt goed zijn, geloven dat ze incompetent zijn.

Het overwinnen van dit effect is cruciaal voor onze samenleving. Dus als je ooit in een situatie terechtkomt waarin je weet dat je de waarheid kent, spreek deze dan uit. We hebben meer verstandige mensen nodig die in zichzelf geloven en hun kennis met anderen te delen.


Alle siterte kilder ble grundig gjennomgått av teamet vårt for å sikre deres kvalitet, pålitelighet, aktualitet og validitet. Bibliografien i denne artikkelen ble betraktet som pålitelig og av akademisk eller vitenskapelig nøyaktighet.


  • Atir, S. (2018). Thinking about self and others in the context of knowledge and expertise. https://ecommons.cornell.edu/bitstream/handle/1813/59805/Atir_cornellgrad_0058F_11018.pdf?sequence=1
  • Cherry, K. (2022, 9 de agosto). What is the Dunning-Kruger effect? Verywellmind. https://www.verywellmind.com/an-overview-of-the-dunning-kruger-effect-4160740
  • Crespo, N. M. (2000). La Metacognición: Las diferentes vertientes de una Teoría. Revista signos33(48), 97-115.
  • Dunning, D. (2011). The Dunning–Kruger effect: On being ignorant of one’s own ignorance. In Advances in experimental social psychology (Vol. 44, pp. 247-296). Academic Press.
  • Ehrlinger, J., & Dunning, D. (2003). How chronic self-views influence (and potentially mislead) estimates of performance. Journal of personality and social psychology84(1), 5.
  • Kruger, J., & Dunning, D. (1999). Unskilled and unaware of it: how difficulties in recognizing one’s own incompetence lead to inflated self-assessments. Journal of personality and social psychology77(6), 1121.
  • McIntosh, R. D., Fowler, E. A., Lyu, T., & Della Sala, S. (2019). Wise up: Clarifying the role of metacognition in the Dunning-Kruger effect. Journal of Experimental Psychology: General148(11), 1882.
  • Pennycook, G., Ross, R. M., Koehler, D. J., & Fugelsang, J. A. (2017). Dunning–Kruger effects in reasoning: Theoretical implications of the failure to recognize incompetence. Psychonomic bulletin & review24(6), 1774-1784.
  • Vandergriendt, C. (2022, 11 de marzo). The Dunning-Kruger effect explained. https://www.healthline.com/health/dunning-kruger-effect#research

Deze tekst wordt alleen voor informatieve doeleinden aangeboden en vervangt niet het consult bij een professional. Bij twijfel, raadpleeg uw specialist.