Emotionele stress: wat is het, wat zijn de symptomen en hoe kun je het bestrijden?

Spanning die zich uit in de vorm van hoofdpijn, stijve spieren, maag- en darmproblemen of voortdurende prikkelbaarheid staat bekend als stress. Ontdek hier strategieën om je te helpen je rust te hervinden.

Geschreven en geverifieerd door de psycholoog Sharon Laura Capeluto.

Laatste update: 26 maart, 2024

De wekker gaat en je voelt al de druk van de dag die voor je ligt. Het is alsof je al aan een race begint voordat je je bed uit bent. Emotionele stress is aan de orde van de dag in een wereld die hyperproductiviteit eist, waarin er geen tijd lijkt te zijn voor ontspanning en pauze.

Maar er is meer in het leven dan een eindeloze lijst met problemen die je moet oplossen. Het is mogelijk om stress te verlichten en het begint allemaal met erkennen dat je je uitgeput voelt en dat je de situatie moet aanpakken. Klinken deze woorden ook bij jou? Ga met ons mee om dieper in te gaan.

Wat is emotionele stress?

In essentie is emotionele stress de natuurlijke reactie van ons lichaam en onze geest op situaties die we als overweldigend ervaren. Het is de spanning die we ervaren bij emotionele overbelasting, wanneer we het gevoel hebben dat de eisen (extern of intern) ons vermogen om ermee om te gaan te boven gaan.

Deze reactie kan ontstaan door een emotionele opeenhoping als gevolg van uitdagende eisen en gebeurtenissen, zoals strakke deadlines op het werk, conflicten in interpersoonlijke relaties en financiële zorgen. In deze context liggen gezondheidsproblemen als gevolg van een dergelijke toestand op de loer.

Stressniveaus

Deze stress mag niet uit ons leven worden geweerd, omdat het de functie heeft ons te waarschuwen voor conflicten. Maar als de intensiteit ervan bepaalde grenzen overschrijdt, zijn de gevolgen aanzienlijk. Hieronder zullen we de verschillende niveaus verkennen om de manifestaties en gevolgen beter te begrijpen.

Incidentele stress

Dit type stress komt tot uiting in specifieke en tijdelijke situaties, zoals het houden van een toespraak op het werk, je partner vertellen dat je je relatie wilt beëindigen of jezelf van een klif gooien. Het heeft een duidelijk begin en einde, wat betekent dat de adrenaline afneemt zodra de situatie voorbij is. Hoewel het een aanzienlijk ongemak kan veroorzaken, is het beheersbaar en voorbijgaand.

Matige stress

Ontstaat wanneer spanningen hardnekkiger worden, maar beheersbaar. Frequente persoonlijke conflicten, opeenstapeling van verantwoordelijkheden of grote veranderingen die voortdurende aanpassing vereisen. In dit geval kan het gevoel ontstaan van jongleren met een hectisch dagelijks leven.

Chronische stress

Als de blootstelling aan emotioneel overbelaste situaties in de loop van de tijd wordt verlengd, kan dit leiden tot chronische stress, die een verwoestende uitwerking heeft op de lichamelijke en geestelijke gezondheid. Het aanpakken ervan wordt essentieel om je welzijn op de lange termijn te behouden, en het is precies op dit onderwerp dat we ons in dit artikel zullen richten.

Symptomen van emotionele stress

Het is belangrijk om aandacht te besteden aan de signalen die ons lichaam, onze emoties en ons gedrag afgeven; deze symptomen fungeren als vroege indicatoren dat er iets niet gaat zoals het zou moeten.

Fysiek

Als onze emoties uit balans zijn, wordt het lichaam vaak een weerspiegeling van de chaos. Een teveel aan cortisol, het stresshormoon, kan verschillende reacties uitlokken, zoals de volgende:

• Pijn op de borst.
• Spierspanning.
• Hoofdpijn of migraine.
• Slaapproblemen.
• Maagdarmproblemen.

Daarnaast zijn er verschillende soorten medische complicaties mogelijk. Het wordt bijvoorbeeld erkend als een belangrijke risicofactor voor psychogene niet-epileptische aanvallen (PNES). Aan de andere kant suggereren sommige onderzoeken dat emotionele stress en de daarmee gepaard gaande spierspanning bijdragen aan lage rugpijn en ischias of deze verergeren (Engelse link).

Emotioneel

Zoals te verwachten is, uit dit type stress zich ook op psychologisch en emotioneel niveau, wat een verscheidenheid aan uitingen en gevolgen met zich meebrengt. Deze omvatten het volgende:

• Overmatige zorgen en prikkelbaarheid.
• Plotselinge stemmingswisselingen.
• Problemen met concentratie en aandacht.
• Aanhoudend gevoel op de “automatische piloot” te leven.
• Moeite om plezier te vinden in activiteiten die vroeger leuk waren.

Mogelijke oorzaken

Om erachter te komen wat de oorzaak is van emotionele stress, zijn er verschillende redenen te bedenken, die van persoon tot persoon verschillen. Maar twee factoren die vaak aanwezig zijn, zijn overmatige zelfeisen en een gebrek aan vaardigheden om emoties op de juiste manier te beheersen.

Ook onrealistische verwachtingen, moeite om te gaan met frustratie, intolerantie voor onzekerheid en problemen met het stellen van grenzen zijn belangrijke elementen in deze explosieve cocktail. Strategieën om het tegen te gaan moeten zich daarom richten op het verbeteren van deze aspecten.

Hoe emotionele stress te verlichten

In deze fase van het spel kan het voelen alsof leven zonder stress een utopie is. In deze snelle wereld, waar de eisen zich opstapelen als bergen en interpersoonlijke conflicten niet aflatend lijken te zijn, is het begrijpelijk dat je je opgebrand voelt.

Maar hier is het goede nieuws: er zijn praktische manieren om je kalmte te hervinden. Leren omgaan met stress betekent natuurlijk niet dat je alle spanning uit je leven moet bannen, maar je zult wel hulpmiddelen ontwikkelen om de impact ervan te verminderen.

1. Besef dat je op de rem moet trappen

Je hoeft niet op supersonische snelheid te leven. Als je het gevoel hebt dat stress je dagen heeft overgenomen, is het cruciaal om te stoppen, een paar stappen terug te doen en jezelf vanuit een ander gezichtspunt te bekijken.

Als je je copingvaardigheden overschat en tegen jezelf zegt “het is oké, ik kan het” of “er zal tijd zijn om te rusten”, zal het gevoel van uitputting alleen maar toenemen. Hoewel het misschien grof lijkt, kun je het soms niet, en dat is OK!

2. Identificeer je belangrijkste stressoren

Het is gebruikelijk om stress toe te schrijven aan werk- of gezinsproblemen, een verhuizing of financiële moeilijkheden. De realiteit is dat iedereen uniek reageert op dergelijke externe factoren.

Eis je op je werk meer van jezelf dan je kunt geven? Beïnvloedt het nieuws in de wereld je meer dan zou moeten? Merk je dat de communicatie met je partner minder wordt? Wat het ook is, stel jezelf de vragen die je nodig hebt om je grootste stressoren te lokaliseren en werk eraan.

3. Stel grenzen voor jezelf en anderen

Weten hoe je “nee” moet zeggen is een waardevolle vaardigheid. Het begint bij jezelf: erken dat je niet alles kunt hebben. Dit geeft je de vrijheid om prioriteit te geven aan wat echt belangrijk is en je emotionele welzijn te behouden.

Leer aan de andere kant op een assertieve en respectvolle manier grenzen te stellen voor anderen. Houd in gedachten dat deze handeling geen egoïsme impliceert, maar eerder een vorm van zelfzorg.

4. Zorg voor je gewoontes (ze zijn belangrijker dan je denkt)

Onderschat het belang van gewoontes in stressmanagement niet. We kennen de formule uit ons hoofd: genoeg slapen, evenwichtig eten, bewegen. We kunnen ze samen opzeggen, maar pas je ze ook toe?

Als je merkt dat je huidige routine bijdraagt aan stress, is het tijd om deze te ontmantelen. Overweeg om aanpassingen te maken en elk element opnieuw op te bouwen rond je welzijn. Neem naast de basis ook oefeningen zoals meditatie, yoga of mindful ademen op, die essentiële pijlers van deze nieuwe structuur kunnen zijn.

Het is essentieel dat je jezelf een realistische routine oplegt. Door beetje bij beetje veranderingen aan te brengen, verlaag je de stress op de korte termijn en behoud je de harmonie op de lange termijn.

Zoek steun bij een professional

Omgaan met stress kan een uitdagende reis zijn, vooral als je het alleen doet. Deskundige begeleiding van een professional kan het verschil maken.

Een getrainde therapeut biedt je een objectief perspectief, praktische hulpmiddelen en strategieën die zijn afgestemd op jouw unieke situatie. Het is mogelijk om een rustiger leven te leiden.