De wetenschappelijke meta-analyse die twijfels oproept over mindfulness

Mindfulness is een ontspanningstechniek die vooral dient om stress te verminderen. Veel mensen hebben er echter spirituele kenmerken aan toegeschreven, waardoor het groter lijkt dan het in werkelijkheid is. Een wetenschappelijke meta-analyse die over dit onderwerp werd uitgevoerd, ontkrachtte veel mythes eromheen.

In de afgelopen jaren is mindfulness erg populair geworden in het Westen. Een wetenschappelijke meta-analyse heeft echter vraagtekens gezet bij de voordelen die veel mensen eraan toeschrijven. Deze kwestie is zeker opvallend omdat veel mensen, zoals schrijvers, psychologen en andere gezondheidsdeskundigen, geloven dat deze aanpak deugdelijk is.

Het is belangrijk om te onthouden dat mindfulness een soort aanpassing is van transcendente meditatie die afkomstig is uit gebieden zoals het boeddhisme en hindoeïsme. Mensen begonnen erover te praten in de jaren 1970 toen Dr. Jon Kabat-Zinn een techniek creëerde die Mindfulness-Based Stress Reduction (MBSR) werd genoemd.

Het woord mindfulness is een archaïsche Engelse term die verwijst naar “aandacht.” Iedereen noemt de beoefening mindfulness, omdat het verwijst naar het principe van de Zen-filosofie. Hoewel de bedenker ervan zichzelf nooit heeft gedefinieerd als boeddhist of beoefenaar van Oosterse tradities, zou je kunnen zeggen dat mindfulness daar een bijzondere interpretatie van is.

Mindfulness en Oosterse tradities

Religies zoals het boeddhisme, hindoeïsme of praktijken zoals zen hebben een duizend jaar oude traditie. In het Westen valt vooral de beoefening van meditatie op, die hoe dan ook heel anders is dan de beoefening van mindfulness.

Bovendien zijn deze praktijken, waaronder meditatie, diep verbonden met de religieuze en heilige overtuigingen van degenen die ze beoefenen, in de context waarin ze zijn ontstaan. Mindfulness daarentegen is slechts een techniek. De meeste mensen doen het omdat ze geloven dat het helpt om stress te verlichten.

Dezelfde bedenker van mindfulness definieerde het als een stressverminderende techniek. Deze praktijk heeft echter meerdere vormen aangenomen en is vermengd met talloze andere technieken en overtuigingen. Wat zeker is, is dat angstige mensen het gebruiken om “innerlijke rust” te krijgen.

Twijfel zaaien over mindfulness

Duizenden mensen in de wereld beweren een grote stressvermindering en “spirituele groei” te hebben ervaren door mindfulness. Desondanks heeft een groep neurowetenschappers uit Nieuw-Zeeland en het Verenigd Koninkrijk er een meta-analyse op losgelaten. De resultaten werden gepubliceerd in Scientific Reports  (Engelse link).

Als je niet weet wat een meta-analyse is, dan is het een overzicht van de beschikbare onderzoeken over een bepaald onderwerp. Het betekent dat een groep mensen alle onderzoeken over een onderwerp verzamelt en hun geldigheid beoordeelt om de juiste conclusies te kunnen trekken.

Uiteindelijk maken ze een grondig verslag van de bevindingen en analyseren ze wat we van al dat materiaal kunnen leren.

Uit de meta-analyse over mindfulness bleek dat veel van de onderzoeken in dit verband veel gebreken vertoonden. Eén daarvan kwam steeds terug: het feit dat de persoon die de studie uitvoerde deze techniek op zichzelf of anderen wilde toepassen .

In feite voerden mindfulness-instructeurs in veel gevallen zelf de onderzoeken uit. Ook werkten verschillende onderzoeken niet met een representatief aantal gevallen.

De beperkingen van deze techniek

Een andere tekortkoming is dat veel van deze onderzoeken vergeleken wat er gebeurde tussen een groep mensen die mindfulness beoefende en een groep die dat niet deed. In dit geval zou het beter zijn geweest om deze laatste groep een ander ontspanningsalternatief aan te bieden om de resultaten te contrasteren.

Uiteindelijk waren beide groepen extreem verschillend, dus was het ingewikkeld om een passende conclusie te trekken.

Wat de meeste onderzoekers concludeerden is dat mindfulness niet de voordelen biedt die velen eraan toeschrijven. Je bereikt geen grotere spiritualiteit of ontwikkelt niet meer empathie of compassie door deze techniek te gebruiken. In feite stelden neurowetenschappers vast dat het niet meer welzijn opleverde dan een documentaire, lichaamsbeweging of psychotherapie.

Een van de auteurs van de meta-analyse was Miguel Farías van de Coventry University. Hij wees op twee dingen. Ten eerste zei hij dat mindfulness niet veel te maken heeft met het boeddhisme dat in het Oosten wordt beoefend.

Ten tweede is mindfulness volgens hem en andere onderzoekers een soort mentale gymnastiek op het westelijk halfrond. Om dezelfde reden heeft het niet de reikwijdte van klassieke transcendente meditatie.

Het verontrustende aan de situatie is dat duizenden mensen mindfulness blijven verheerlijken, in de praktijk of op schrift. Eigenlijk leverde deze meta-analyse conclusies op die in tegenspraak waren met de meeste teksten die je over dit onderwerp kunt vinden. Omdat veel mensen het elke dag beoefenen, is het veilig om te zeggen dat, in dit geval, overtuigingen boven bewijs zullen prevaleren.