De stoïcijnse reserveclausule: acties gaan niet altijd volgens plan
De stoïcijnse reserveclausule is een tegengif tegen de obsessie om de controle te houden. Een controle waar de meesten van ons, in meer of mindere mate, van genieten. Je maakt bijvoorbeeld plannen en bereidt het terrein voor om ze te volgen. Daarbij beperk je het aantal factoren dat je zou kunnen belemmeren tot een minimum. Dit geeft je een gevoel van veiligheid en vertrouwen.
De werkelijkheid is echter vaak heel anders. In feite ontwikkelt geen enkel plan zich precies zoals je het je voorstelt, en moet je het vaak aanpassen. Dit is waar de stoïcijnse reserveclausule je aan herinnert: het feit dat de veronderstelde controle die je over bepaalde dingen hebt niet meer is dan een illusie (Spaanse link).
Deze clausule is van toepassing op allerlei alledaagse en persoonlijke situaties. Dat gezegd hebbende, is het misschien gemakkelijker om controle te houden over een huidig project dan over iets dat over zes maanden wel of niet kan gebeuren. Toch is het altijd belangrijk om de stoïcijnse reserveclausule in gedachten te houden. Je kunt er hier meer over te weten komen.
“Een schip moet niet varen op een enkel anker, noch het leven op een enkele hoop .”
De stoïcijnse reserveclausule
De stoïcijnse reserveclausule verwijst naar het advies dat de stoïcijnse filosoof Epictetus geeft in het Enchiridion, of Handboek van Epictetus. In hoofdstuk twee van dit boek stelde hij: “Gebruik alleen de impuls die je tot actie leidt en de teugel die nietsdoen je toestaat, maar voorzichtig, met mate en met een voorbehoudsclausule.”
Wat bedoelde hij hiermee? Hij legde het beter uit in hoofdstuk vier van hetzelfde geschrift. Daarin schrijft hij: “Als je op het punt staat aan een actie te beginnen, bedenk dan wat voor soort actie het is. Als je een bad gaat nemen, stel dan voor je geest de dingen die in de baden gebeuren, dat mensen je bespatten, dat mensen tegen je opbotsen, dat mensen van je stelen.”
De filosoof bedoelde dat het uiterst moeilijk is om de uitkomst van gebeurtenissen te voorspellen. Daarom is het raadzaam om bij het initiëren van een actie in gedachten te houden dat er geen garantie is dat je die kunt uitvoeren zoals je had verwacht. Hier rekening mee houden zal je veel frustratie besparen.
De kracht van het onbekende
In de Stoïcijnse reserveclausule wordt het woord hupexhairesis genoemd. Er is geen exacte vertaling voor deze term. Het komt in grote lijnen overeen met uitdrukkingen als “Als God het wil,” “Als God het wil” of “Als het lot maar niet tegenwerkt.” Met andere woorden, er zijn aspecten van die toekomst die onmogelijk te voorzien zijn en die de macht hebben om de loop der gebeurtenissen volledig te veranderen.
Het was niet alleen Epictetus, maar alle stoïcijnen die het idee propageerden dat het belangrijkste is je te richten op inspanningen en niet zozeer op resultaten. In feite is de kans op frustratie veel groter als de aandacht op het laatste wordt gericht.
Anders gezegd, de stoïcijnen stelden voor dat we ons richten op datgene waar we de meeste controle over hebben. Als gevolg daarvan is het het verstandigst om je te richten op je wil of overtuiging om iets te doen. De rest is onbekend.
Het nut van de Stoïcijnse reserveclausule
Het belangrijkste nut van de Stoïcijnse reserveclausule is ons eraan te herinneren dat dit niet meer is dan een fantasie. Zelfs al voelen we ons meester over de werkelijkheid. Door dit in gedachten te houden zul je gemakkelijker teleurstellingen kunnen vermijden. Ook zul je meer openstaan voor het wijzigen van plannen, als de werkelijkheid daarom vraagt, zonder je verslagen te voelen.
Als je een echt starre mentale instelling hebt en de werkelijkheid zorgt voor onvoorziene wendingen, zul je waarschijnlijk eindigen met het ontkennen van de feiten of je verlamd voelen. Als je daarentegen ruimdenkend en flexibel bent en accepteert dat je een nieuwe richting in moet slaan en je plannen moet herformuleren, zul je minder emotioneel uitgeput raken en soepeler vooruit kunnen.
De stoïcijnse reserveclausule is vandaag de dag uiterst nuttig als onzekerheid een gegeven is. We leven in tijden waarin veel krachtige gebeurtenissen het vermogen hebben om individuele levens te veranderen. Inderdaad, oorlogen, ziekten, klimaatverandering en vele andere factoren maken deze wijze vrijwaring van de toekomst noodzakelijker dan ooit.
Alle siterte kilder ble grundig gjennomgått av teamet vårt for å sikre deres kvalitet, pålitelighet, aktualitet og validitet. Bibliografien i denne artikkelen ble betraktet som pålitelig og av akademisk eller vitenskapelig nøyaktighet.
- Braicovich, R. S. (2012). La recepción de la doctrina de los indiferentes en Epicteto. Nova tellus, 30 (1), 105-132.
- Rovira Faixa, T., Fernández Castro, J., & Edo Izquierdo, S. (2000). Análisis de la influencia de la conducta en la ilusión de control. Anales de psicología.