De 7 meestvoorkomende soorten onzekerheden (en hoe je eraan kunt werken)

Een van de meestvoorkomende onzekerheden is sociaal van aard. De angst om beoordeeld te worden of om niet geaccepteerd te worden, kan het voor ons moeilijk maken om contact te maken met anderen of om doelen te bereiken.

Geschreven en geverifieerd door de psycholoog Valeria Sabater.

Laatste update: 14 februari, 2025

Ken je iemand die zo zelfverzekerd is dat hij of zij in elke situatie daadkrachtig en succesvol overkomt? Die persoon bestaat niet. We hebben allemaal te maken met beperkingen, kwetsbaarheden en verschillende soorten onzekerheden, ook al laten we dat niet zien.

Het gevoel niet goed genoeg, niet slim genoeg, niet vaardig genoeg of niet aantrekkelijk genoeg te zijn, zijn vormen van onzekerheid. Het is iets heel gewoons en ook menselijks. Velen van ons “verzamelen” er meer dan één.

Het feit dat dit zo is, kan onze levenskwaliteit beïnvloeden, dat is waar. Maar het goede nieuws is dat er aan al deze soorten onzekerheden gewerkt kan worden. Bovendien moeten we niet geobsedeerd raken door perfectie en onfeilbaarheid, want dat zorgt ook voor ongemak. Hieronder beschrijven we elk van deze dimensies.

1. Fysieke onzekerheid

Het is bijna onvermijdelijk om over verschillende soorten onzekerheden te praten zonder te beginnen met de ‘koningin’ van allemaal: fysieke onzekerheden. Lange, korte, dunne, dikke en zelfs normale lichamen.

Een groot deel van de bevolking voelt zich niet prettig bij zijn of haar uiterlijk. De oorsprong van dit zelfdestructieve verhaal ligt enerzijds in de tirannieke schoonheidsnormen die in onze maatschappij worden georkestreerd.

Aan de andere kant zijn er de ervaringen van kritiek of afwijzing uit het verleden, ervaringen die zich op familie- of sociaal vlak (school, vriendengroepen…) hebben voorgedaan. Dit alles creëert een korst: schaamte, sociale terugtrekking, een laag zelfbeeld, eetproblemen… Tegenwoordig veroorzaakt deze realiteit ernstige problemen bij adolescenten en jongvolwassenen.

Copingstrategieën

Het uitschakelen of herformuleren van fysieke onzekerheden is geen gemakkelijke opgave. Vaak is het nodig om geërfde familieverhalen en zelfs trauma’s te verwerken.

Het allerbelangrijkste in deze gevallen is dat we een sociale omgeving hebben die ons kan accepteren zoals we zijn. Alleen op deze manier leren we om minder belang te hechten aan wat de maatschappij en sociale netwerken ons voorspiegelen.

Een effectieve strategie is om je te richten op wat het lichaam kan doen in plaats van op hoe het eruitziet. Je waardeert de mogelijkheden en sterke punten van het lichaam.

Dit is wat we kennen als ‘lichaamsneutraliteit’, een concept dat, zoals uitgelegd in Body Image (Engelse link), bestaat uit het waarderen van je functionaliteit zonder dat je elk aspect van je fysieke verschijning mooi hoeft te vinden.

Een andere nuttige tool om aan je zelfvertrouwen te werken is om je gebruik van sociale media te beperken (of ze op een gezondere manier te gebruiken), en om omgevingen te vermijden die schadelijke vergelijkingen in je aanmoedigen.

2. Emotionele onzekerheid

Vind je het moeilijk om verbinding te maken? Voelt je je onveilig bij het uiten van je behoeften en gevoelens? Emotionele onzekerheid is een van de soorten onzekerheden die het moeilijk maakt om kwalitatief goede relaties op te bouwen.

En niet alleen dat. Het beperkt ook je potentieel, omdat je denkt dat je niet goed genoeg bent, dat je een verliezer bent, dat niemand ooit van je zal houden of dat je bij de eerste de beste gelegenheid in de steek zal worden gelaten…

Vaak is het gevolg hiervan dat je overgevoelig wordt voor kritiek of dat je voortdurend behoefte hebt aan bevestiging – kruimels van genegenheid, ongeacht waar ze vandaan komen. Hierdoor kun je in afhankelijkheidspatronen vervallen en wordt het lastig om gezonde grenzen te stellen.

Copingstrategieën

Waar denk je dat deze emotionele onzekerheid vandaan komt? Veel van deze beperkende overtuigingen vinden hun oorsprong in ervaringen van emotionele verlating of verstoorde gehechtheid in de kindertijd. In deze gevallen is het altijd raadzaam om de wonden in een therapeutische omgeving te laten genezen. Bovendien leer je hoe je emotionele intelligentie kunt inzetten.

Aan de andere kant zal het beoefenen van zelfcompassie in je dagelijkse leven en het accepteren van je onvolkomenheden je zelfvertrouwen vergroten. Probeer jezelf ook te omringen met zorgzame mensen, vrienden, familie en partners die je emotionele steun en erkenning bieden. Het is ook belangrijk om te leren grenzen te stellen tegenover mensen die je niet behandelen zoals je verdient.

Onthoud dat kwetsbaarheid, het uiten van wat je voelt en nodig hebt, een kracht is, en dat het delen van emoties authentieke en gelukkigere banden opbouwt.

3. Sociale onzekerheid

Sociale onzekerheid is een veelvoorkomend probleem: de intense angst om beoordeeld of afgewezen te worden door anderen in een openbare context. Dit leidt tot angst, remmingen en in extreme gevallen tot isolatie. Als je je met deze eigenschap kunt identificeren, zul je vrijwel altijd angst ervaren en de behoefte om te vluchten uit elke situatie waarin je je kwetsbaar voelt.

Deze realiteit is vaak geworteld in ervaringen van afwijzing binnen je familie, ervaringen van pesten en zelfs een negatief zelfbeeld dat je in de loop van de tijd hebt opgebouwd. Deze veelvoorkomende beperking ontstaat vaak doordat je niet goed omgaat met fouten of doordat je geobsedeerd bent door wat anderen van je zouden denken.

Copingstrategieën

Een eerste stap om je zelfverzekerder te voelen in sociale situaties is het verbeteren van je zelfvertrouwen. Zoals uitgelegd in Advances in Motivation Science, worden je motivatie en zelfvertrouwen versterkt als je het gevoel heeft dat je kunt bereiken wat je wilt. Ook het verbeteren van je sociale vaardigheden en het reguleren van je angst zijn twee onmiskenbare pijlers.

Het is ook interessant om een mindset van openheid en nieuwsgierigheid te ontwikkelen, in plaats van je te concentreren op jezelf en je angsten. Zolang je automatische, negatieve gedachten als “iedereen beoordeelt mij” kunt vermijden, zul je in staat zijn om op dagelijkse basis meer controle over jezelf te hebben.

Door ontspanningsoefeningen te doen, zoals diep ademhalen voordat je je aan een sociale situatie blootstelt, kun je stress verminderen. Houd er echter rekening mee dat niemand perfect is en dat fouten maken normaal is in elke interactie.[/atomik-in-text]

4. Onzekerheid bij het nemen van beslissingen

Besluitvormingsonzekerheid kenmerkt iemand die moeite heeft met het nemen van beslissingen en in een staat van absolute blokkade of aanhoudende twijfel vervalt.

Als je  je in deze typologie herkent, weet je wat het betekent. Het is vastlopen en je uiteindelijk laten meeslepen door wat anderen voor je beslissen. De oorzaak kan liggen in factoren als een laag zelfbeeld, faalangst, bezorgdheid, etc.

Deze vorm van de soorten onzekerheden die we bespreken gaat bijna altijd gepaard met analyseverlamming, dat wil zeggen een overmatige evaluatie van alle opties, tot het punt waarop men niet meer kan handelen. In veel gevallen veroorzaken deze twijfels stress en aanzienlijke emotionele slijtage, waardoor we kansen niet kunnen benutten of minder controle over dingen hebben.

Copingstrategieën

Wanneer je te maken krijgt met aanhoudende onzekerheid die je ervan weerhoudt beslissingen te nemen, kies er dan voor om zelfvertrouwen te kweken. Technieken zoals positieve zelfbekrachtiging en erkenning van kleine dagelijkse prestaties helpen. Als je je realiseert dat niet elke beslissing die je neemt perfect hoeft te zijn, zal je angst afnemen en zul je meer openstaan om te leren.

Door specifieke tijdslimieten te stellen voor het nemen van een beslissing, voorkom je bovendien dat je in analyseverlamming vervalt. Tot slot kun je door onzekerheid te accepteren en steun of advies te zoeken bij mensen die je vertrouwt, nieuwe perspectieven krijgen om over een oplossing na te denken. Degene die jij kiest.

Wanneer onzekerheid je de mogelijkheid geeft om te beslissen, vraag jezelf dan af: “Wat is het ergste dat kan gebeuren?” Door je angsten te benoemen, kun je situaties beter rationaliseren en krijg je meer controle over jezelf.

5. Onzekerheid over zelfverwerkelijking

Vind je het moeilijk om de levensdoelen die je motiveren helder te krijgen? Weet je niet zeker wat je wilt of nodig hebt om je vervuld te voelen? Zelfverwezenlijkingsonzekerheid ontstaat wanneer er sprake is van een gebrek aan doel of voortdurende angst om te falen.

Deze realiteit zien we vaak bij mensen die jarenlang struikelen, zonder zich te richten op een duidelijk doel dat hen enthousiast maakt en hoop geeft.

Mensen hebben vaak het gevoel dat ze niet weten of ze het juiste pad kiezen en of ze wel over de interne middelen beschikken om te slagen. Als je zoiets doet, val je in de valkuil van uitstelgedrag, van demotivatie die je humeur dempt en tot stagnatie leidt.

Copingstrategieën

Het eerste wat je moet doen, is verbinding maken met je waarden. Pas als je weet wat jou als persoon definieert, kun je je dromen en doelen waarmaken. Vervolgens is het tijd om je doelen op te delen in kleinere, haalbare doelen. Vier elke prestatie, hoe klein ook.

Praat met jezelf om te begrijpen wat jou betekenis geeft. Als je nog steeds moeite hebt met de vraag hoe je over zelfverwerkelijking zou denken, begin dan met jezelf bloot te stellen aan nieuwe ervaringen. Ontmoet mensen, reis, verzamel kennis en laat je geest openstaan voor nieuwe levensperspectieven.

Een interessante techniek om je onzekerheid over zelfverwerkelijking te verminderen, is het bijhouden van een reflectiedagboek waarmee je negatieve denkpatronen kunt identificeren en vervangen door meer constructieve bevestigingen.

6. Ouderlijke onzekerheid

Een van de meest voorkomende vormen van onzekerheid is die van het ouderschap. Het opvoeden en opvoeden van een kind brengt veel angsten met zich mee. Dat is wat ze ons uitleggen in The Journal of Perinatal Education (Engelse link), waarin ze beschrijven hoe moeders doorgaans met deze fase omgaan.

De wens om ‘alles goed te doen’ wekt grote angst op en vervormt veel gedachten. Onzekerheid bij ouders ontstaat wanneer mensen twijfelen aan hun vermogen om voor hun kinderen te zorgen zoals ze verdienen.

Dit kan komen door een gebrek aan ervaring, onrealistische idealen over het ouderschap of kritiek van buitenaf. Hoewel het ons misschien verbaast, is het een heel gewone realiteit.

Copingstrategieën

Als je je in dit soort onzekerheid herkent, bedenk dan dat het ouderschap niet perfect is en dat fouten maken er nu eenmaal bij hoort. Zoek betrouwbare informatie en steun bij oudergroepen. Hiermee krijg je praktische en emotionele hulpmiddelen voor je dagelijks leven. Zorg echter altijd goed voor jezelf. Alleen op die manier kun je je  kind het beste geven.

Vaak zorgt het simpele feit dat je een nieuwe ervaring meemaakt, zoals het krijgen van een kind, ervoor dat er allerlei angsten en verschillende soorten onzekerheden opduiken. We gaan tenslotte iets nieuws in en het is heel normaal dat je je een beetje onzeker voelt.[/atomik-in-text]

7. Seksuele onzekerheid

Seksuele onzekerheid uit zich wanneer je denkt dat je niet goed genoeg bent op intiem gebied. Deze perceptie ontstaat doordat je je onzeker voelt over je uiterlijk, doordat je angsten hebt of doordat je geobsedeerd raakt door je eigen seksuele prestaties.

Zoiets kan negatieve en zelfs traumatische ervaringen opleveren, die je zelfvertrouwen beperken en het moeilijk maken om verbinding te maken in relaties.

Copingstrategieën

Om onzekerheid op seksueel-affectief gebied te verminderen , is het belangrijk om open en oprechte communicatie met je partner te stimuleren. Soms kan iets simpels als het geleidelijk verkennen van je seksualiteit, eerst met jezelf en daarna met je partner, al helpen. Net als acceptatie van het eigen lichaam door reflectie en positieve visualisatie-oefeningen.

Het is erg nuttig om mindfulnesstechnieken te gebruiken om je te concentreren op het heden, in plaats van jezelf te veroordelen of mogelijke fouten te voorzien. Het uiteindelijke doel is dat je weer controle, plezier en authenticiteit krijgt in je seksleven.

Wanneer je te maken krijgt met seksuele onzekerheid, is het essentieel om de oorsprong van dit gevoel te identificeren en mogelijke negatieve overtuigingen, interne kritiek of traumatische ervaringen te onderzoeken die deze perceptie kunnen beïnvloeden.

Soorten onzekerheden, normale angsten die soms beperken

Ze zijn ongemakkelijk, moeilijk om vanaf te komen en soms belemmeren ze ons potentieel. Het is waar dat verschillende soorten onzekerheden als barrières fungeren die ons beperken. Ze bieden ons echter ook de mogelijkheid om onze diepste kwetsbaarheden te verkennen.

Door de oorsprong van deze onzekerheden te identificeren en te begrijpen, leer je jezelf als persoon beter kennen. Dit is het moment waarop je met een meer meelevende blik naar jezelf kijkt, om een proces van groei en empowerment te starten. Deze reis is niet gemakkelijk, omdat je in contact komt met je diepste angsten, maar het vakmanschap dat je daarvoor levert, zal altijd de moeite waard zijn.