De invloed van klimaatverandering op onze geestelijke gezondheid

Klimaatverandering heeft een duidelijke invloed op onze geestelijke gezondheid en ons welzijn. Als je meer wilt weten, lees dan verder.
De invloed van klimaatverandering op onze geestelijke gezondheid

Laatste update: 02 augustus, 2022

Klimaatverandering beïnvloedt niet alleen de ecosystemen van onze planeet, maar ook onze lichamelijke en geestelijke gezondheid. De meer directe effecten van deze veranderingen in de geest zijn het duidelijkst waarneembaar na natuurrampen.

Bijvoorbeeld trauma, shock, posttraumatische stressstoornis, gevoelens van verlatenheid, angst en depressie. Deze kunnen leiden tot suïcidale ideatie en risicogedrag (APA, 2021).

In feite zijn weersveranderingen niet langer slechts een latente en dreigende dreiging, maar een gevestigde en destructieve realiteit met ontzettende voorspellingen voor onze toekomst.

“De menselijke symptomen van klimaatverandering zijn ondubbelzinnig en mogelijk onomkeerbaar en beïnvloeden de gezondheid van bevolkingen over de hele wereld vandaag” (Watts et al., 2017). Er wordt zelfs geschat dat er tussen 2030 en 2050 (Engelse link) een toename van 250.000 sterfgevallen per jaar zal zijn als gevolg van de gevolgen van klimaatverandering.

Vervuilde stad
Orkanen, overstromingen en hittegolven kunnen angst of posttraumatische stress veroorzaken.

Hoe klimaatverandering onze geestelijke gezondheid beïnvloedt

Sommige mensen zijn kwetsbaarder dan anderen voor de gevolgen van klimaatverandering. Het gaat onder meer om kinderen, chronisch zieken, ouderen, mensen met cognitieve stoornissen, zwangere vrouwen en mensen met psychopathologische stoornissen.

De gevolgen van de klimaatverandering kunnen direct of indirect zijn en van korte of lange duur. De gevolgen kunnen ook vertraagd zijn en stoornissen omvatten zoals posttraumatische stress. ze kunnen zelfs worden doorgegeven aan latere generaties (Cianconi, Betrò, and Janiri, 2020).

In een overzicht van 120 studies (Engelse link) waarin extreme weersomstandigheden zoals hitte, vochtigheid, droogte, bosbranden en overstromingen werden onderzocht, werd geconcludeerd dat de mogelijke gevolgen hiervan voor de geestelijke gezondheid als volgt zijn:

  • Psychische stoornissen.
  • Verslechtering van de geestelijke gezondheid bij mensen die gediagnosticeerd zijn met bepaalde psychopathologieën.
  • Toename van psychiatrische ziekenhuisopnames.
  • Stijgende zelfmoordcijfers.

De auteurs van dit artikel concludeerden dat klimaatverandering waarschijnlijk niet alleen de geestelijke gezondheid zal beïnvloeden door directe blootstelling aan traumatische klimaatgerelateerde gebeurtenissen, maar ook indirect. Bijvoorbeeld door armoede, werkloosheid en dakloosheid.

Onmiddellijke gevolgen

Volgens een rapport (Engelse link) loopt 25-50 procent van de slachtoffers van een natuurramp het risico op negatieve gevolgen voor de geestelijke gezondheid. Volgens ditzelfde rapport wordt de geestelijke gezondheid van meer dan 54 procent van de volwassenen en 45 procent van de kinderen ernstig bedreigd. In feite zijn er na deze gebeurtenissen angstreacties waargenomen, waaronder de volgende:

  • Slapeloosheid
  • Irriteerbaarheid.
  • Verhoogd middelengebruik.
  • Depressie.

Hoewel deze reacties meestal tijdelijk zijn, kunnen ze in veel gevallen aanhouden. Dit is duidelijker bij mensen die geen hulp vragen en hun emoties de rug toekeren om te proberen hun trauma te verbergen. In deze gevallen is de impact op de geestelijke gezondheid namelijk groter.

Geleidelijke effecten

Onze geestelijke gezondheid lijdt niet alleen onder natuurrampen, maar ook onder de geleidelijke veranderingen die onze planeet ondergaat. Deze beginnen uiteindelijk de gezondheid van mensen aan te tasten.

In één studie (Engelse link) werd vastgesteld dat stijgende temperaturen in verband werden gebracht met een verhoogd risico op overlijden door uitputting, mishandeling, verwondingen en zelfmoord. Ander onderzoek (Engelse link) heeft een verband aangetoond tussen extreme hitte en verhoogde prikkelbaarheid, agressiviteit en zelfs geweld.

Als mensen het onaangenaam warm krijgen, nemen hun humeur, prikkelbaarheid en waarschijnlijkheid van fysieke agressie en geweld toe.

Het is zelfs zo dat steden en regio’s met hogere temperaturen vaker te maken hebben met gewelddadige criminaliteit dan koelere regio’s. Dit is zelfs nadat rekening is gehouden met socioculturele factoren zoals leeftijd, ras, armoede en cultuur (Plante en Anderson, 2017).

Dienovereenkomstig lijken de criminaliteits- en agressiecijfers de neiging te hebben om toe te nemen tijdens de hete zomermaanden. Dat suggereert een verband tussen agressief gedrag en temperaturen (Haertzen et al.; Cohn et al., 2004).

Klimaatverandering beïnvloedt onze geestelijke gezondheid op meerdere manieren. Onderzoek (Engelse link) beweert dat droogtes, overstromingen, stijging van de zeespiegel, stijging van de omgevingstemperatuur en andere gevolgen van klimaatverandering kunnen leiden tot meer psychisch leed via vele mediatoren.

Bijvoorbeeld economische stress, andere stress, afname van sociaal kapitaal, en traumatische gebeurtenissen.

Woman with anxiety due to mood swings
Eco-anxiety, environmental anguish, ecological mourning, en solastalgia zijn enkele concepten die zijn ontstaan uit de invloed van milieufactoren op de geestelijke gezondheid.

Wat kan er worden gedaan?

Op het niveau van de overheid kunnen adequate behandelingsfaciliteiten worden gebouwd om geestelijke gezondheidsproblemen te beheersen. Daarnaast is het bevorderen van een positieve geestelijke gezondheid een andere manier om psychisch leed als gevolg van klimaatverandering te verzachten (Padhy et al., 2015).

Op persoonlijk niveau is het een goed idee om je niveaus van veerkracht te verhogen en, volgens de APA, je voor te bereiden op extreme weersomstandigheden. Dit kan je helpen je voortdurende emotionele reacties op de bedreigingen van klimaatverandering beter te beheersen. Je zou het volgende kunnen overwegen:

  • Maak noodplannen voor je huis.
  • Maak een noodpakket klaar.
  • Bouw sterke sociale netwerken op om te helpen met rampenplannen en middelen te delen.

Veranderingen in de levensstijl die bevorderlijk zijn voor het milieu kunnen de gevolgen van milieuveranderingen helpen verminderen. Dit door het psychologisch welzijn te verbeteren in het licht van de klimaatverandering.

Uit een studie (Engelse link) bleek dat milieuvriendelijke activiteiten een hogere levenstevredenheid en een groter subjectief welzijn voorspellen. Tot de kennelijk heilzame activiteiten behoorden onder andere de volgende:

  • Verbouw je eigen voedsel.
  • Eet biologisch voedsel.
  • Praat met kinderen over milieukwesties.
  • Vermijd overmatige verpakking bij aankopen.

Ten slotte heeft de impact van de klimaatverandering op het leven op de planeet niet alleen gevolgen voor de ecosystemen en de fysieke gezondheid, maar ook voor ons psychisch functioneren. Veranderingen in het milieu kunnen namelijk van grote invloed zijn op de manier waarop wij ons bestaan ervaren.


Alle siterte kilder ble grundig gjennomgått av teamet vårt for å sikre deres kvalitet, pålitelighet, aktualitet og validitet. Bibliografien i denne artikkelen ble betraktet som pålitelig og av akademisk eller vitenskapelig nøyaktighet.


  • American Psychiatric Association. How Extreme Weather Events Affect Mental Health. https://psychiatry.org/patients-families/climate-change-and-mental-health-connections/affects-on-mental-health
  • American Psychological Association [APA]. (2021). Urgent need to address mental health effects of climate change, says report. https://www.apa.org/news/press/releases/2021/11/mental-health-effects-climate-change
  • Charlson, F., Ali, S., Benmarhnia, T., Pearl, M., Massazza, A., Augustinavicius, J., & Scott, J. G. (2021). Climate change and mental health: a scoping review. International journal of environmental research and public health18(9), 4486.
  • Cohn, E. G., Rotton, J., Peterson, A. G., & Tarr, D. B. (2004). Temperature, City Size, and the Southern Subculture of Violence: Support for Social Escape/Avoidance (SEA) Theory 1. Journal of Applied Social Psychology34(8), 1652-1674.
  • Cianconi, P., Betrò, S., & Janiri, L. (2020). The impact of climate change on mental health: a systematic descriptive review. Frontiers in psychiatry, 74.
  • Haertzen, C., Covi, L., Buxton, K., & Richards, H. (1993). Seasonal changes in rule infractions among prisoners: A preliminary test of the temperature-aggression hypothesis. Psychological reports72(1), 195-200.
  • Padhy, S. K., Sarkar, S., Panigrahi, M., & Paul, S. (2015). Mental health effects of climate change. Indian journal of occupational and environmental medicine19(1), 3.
  • Parks, R. M., Bennett, J. E., Tamura-Wicks, H., Kontis, V., Toumi, R., Danaei, G., & Ezzati, M. (2020). Anomalously warm temperatures are associated with increased injury deaths. Nature medicine26(1), 65-70.
  • Plante, C., & Anderson, C. A. (2017). Global warming and violent behavior. APS Observer30.
  • Schmitt, M. T., Aknin, L. B., Axsen, J., & Shwom, R. L. (2018). Unpacking the relationships between pro-environmental behavior, life satisfaction, and perceived ecological threat. Ecological economics143, 130-140.
  • Watts, N., Amann, M., Ayeb-Karlsson, S., Belesova, K., Bouley, T., Boykoff, M., … & Costello, A. (2017). The 2017 Report of The Lancet Countdown on Health and Climate Change: From 25 years of inaction to a global transformation for public health. The Lancet391, 581-630.
  • Watts, N., Adger, W. N., Agnolucci, P., Blackstock, J., Byass, P., Cai, W., … & Costello, A. (2015). Health and climate change: policy responses to protect public health. The lancet386(10006), 1861-1914.

Deze tekst wordt alleen voor informatieve doeleinden aangeboden en vervangt niet het consult bij een professional. Bij twijfel, raadpleeg uw specialist.