De gedachten van Peter Sloterdijk
Peter Sloterdijk, geboren in 1947, was een kind van na de oorlog. Tegenwoordig is hij een van de meest omstreden, controversiële en creatieve Duitse denkers. Zijn ideeën zijn moeilijk in te delen, maar hij probeert zich zich te verdiepen in hedendaagse problemen en de rol van nieuwe technologieën te heroverwegen. Bovendien bekritiseert hij het onvermogen van academici om bevredigende antwoorden te geven op de meest actuele vraagstukken.
Peter Sloterdijk heeft een atypische intellectuele reis achter de rug. Na zijn afstuderen zette hij de universiteit aan de kant en begon aan een reis naar India. Daar ontmoette hij Bhagwan Shree Rajneesh (ook bekend als Osho). In feite beïnvloedde deze controversiële goeroe de denker al in zijn vroege jeugd. Later nam Sloterdijk echter filosofisch afstand van hem.
Terug in Europa, terughoudend om het pad van andere intellectuelen te volgen, bleef Sloterdijk buiten de academische wereld. Gedurende vele jaren presenteerde hij een tv-programma getiteld Das Philosophische Quartett (Het Filosofisch Kwartet). Momenteel is Sloterdijk hoogleraar filosofie aan de Universiteit voor Kunst en Design in Karlsruhe, zijn geboortestad.
De bijdrage van Peter Sloterdijk aan de literatuur is vruchtbaar geweest. Zijn eerste boek was getiteld Kritiek van de cynische rede. Zijn magnum opus is echter het driedelige werk, getiteld Sferen.
Sloterdijk drukt zijn ideeën uit door middel van proza vol beelden en literaire verwijzingen. Sterk beïnvloed door Nietzsche en Heidegger gaat zijn filosofie op provocerende wijze in gesprek met denkers uit het verleden. Hij zoekt inderdaad een breuk met de Europese filosofische traditie.
De zoektocht naar geïmmuniseerd denken van Peter Sloterdijk
Om te illustreren hoe de filosofie moet omgaan met actuele problemen, gebruikt Sloterdijk een oud idee uit de wereld van de geneeskunde: de dokter moet ziek worden van wat hij wil genezen.
Als we ziek worden en het evenwicht in ons lichaam is verstoord, proberen ze de ziekteverwekkers te elimineren door antilichamen aan te maken. Daarom moeten denkers zich op dezelfde manier inenten met de ziekten van onze tijd. Voor Sloterdijk worden deze vertegenwoordigd door de media.
Sloterdijk neemt geen pessimistisch standpunt in ten aanzien van nieuwe technologieën. Integendeel, hij ziet daarin de fundamentele modus van de menselijke conditie.
Sinds onheuglijke tijden hebben we als mensen gereedschap, taal, schrift en een lange reeks technische implementaties gebruikt om ons leven te verbeteren en ons aan te passen aan de wereld. Als gevolg daarvan is technologie een inherent onderdeel van onze omgeving.
De filosofen van nu kunnen niet blind zijn voor de heersende technologieën van vandaag. Sterker nog, net zoals oude technologieën, zoals het schrift en de boekdrukkunst, werden geïntegreerd en gebruikt ten gunste van de vooruitgang van kennis, moeten de filosofen van nu nieuwe technologieën omarmen.
De media, sociale media en andere technische innovaties van onze tijd moeten dienen als een manier om een fort te bouwen en nieuwe perspectieven te bieden op de wereld om ons heen. De jaren die Sloterdijk heeft besteed aan het hosten van een televisieprogramma illustreren deze denkwijze.
Peter Sloterdijk en de wereld van sferen
Hoewel Sloterdijk beweert een systematisch denker te zijn, is het grootste deel van zijn filosofische ideeën te vinden in zijn werk Sferen. Via de metafoor van sferen probeert hij rekenschap te geven van de manier waarop de mens perspectieven ontwikkelt.
Hij beweert dat we via de constructie van sferen dat we leren samen te leven. In feite creëren we intieme relaties die enorme onderling verbonden gemeenschappen genereren.
Het beeld van de bol verwijst naar de manier waarop culturen ontstaan. Alles wat binnen de culturele sfeer valt beschouwen we als het onze. Zelfs wat buiten ons gevoel van verbondenheid ligt, neemt de boltopologie over. De rest van de geloofssystemen komt ons voor als gesloten eenheden, ondoordringbaar voor onze gedachten.
Er zijn voor Sloterdijk drie klassen van sferische structuren:
- Bubbels.
- Bollen.
- Schuimen.
Het individu is een zeepbel
Als individuen. zijn we als bellen, zeepbellen. We zijn van onze omgeving gescheiden door dunne grenzen. Onze intimiteit is zo geconfigureerd dat we de integratie van bepaalde elementen in onszelf toelaten, maar weglaten wat ons vreemd is.
Familie, cultuur, overtuigingen…. Alles maakt deel uit van een veilige ruimte waarin we ons beschermen tegen alles wat onze gevestigde orde zou kunnen veranderen.
“De zeepbel als geleefde ruimtelijke vorm verwijst naar de culturele tijdperken van imitatie, waarin jezelf opvoeden neerkomt op het leren herhalen van de prestigieuze modellen van je voorgangers.”
-Peter Sloterdijk-
Voor Sloterdijk wordt de configuratie die de mensheid sinds het begin van haar geschiedenis heeft aangenomen gekenmerkt door een feit dat even fundamenteel is als de biologische ontwikkeling.
We groeien en ontwikkelen ons in bubbels vanaf het moment dat we foetussen zijn in de baarmoeder van onze moeders. We worden geboren in gesloten gezinsomgevingen, die meestal jarenlang stabiel zijn en die een gevoel van verbondenheid met bepaalde sociale groepen, reeksen instellingen en specifieke naties genereren.
Deze onderlinge verbondenheid tussen bubbels leidt ons naar het tweede niveau van de sferen: de ballon.
De ballon als eenheid tussen individuen
Het beeld van de ballon komt voort uit het inzicht dat we niet echt tot specifieke families of provincies behoren. We behoren eerder tot een planeet die ons verenigt rond zijn omtrek.
De oorspronkelijke manier van denken over de mensheid veranderde radicaal door de navigatie en de ontdekking van zeeroutes die de aardbol met elkaar verbonden. Dit nieuwe bewustzijn bracht ons ertoe na te denken over de plaats die we in de wereld innamen en over kennis die gebaseerd was op universele doelen.
De globalisering begon de oude tradities en regionale levenswijzen te elimineren. In feite loste het de grenzen van onze cultuur op. In feite begon het een revolutie die nog steeds gaande is. De poging tot globalisering is bijna altijd gekoppeld aan een vorm van macht. Het probeert de grenzen te bepalen of te verduidelijken van wat het probeert te overheersen.
De mondiale eenheid die we begrijpen is echter verre van homogenisering van ons bestaan. Integendeel, de verbinding tussen individuen wordt door Sloterdijk gezien als een veelheid van onderling verbonden bubbels die schuimen vormen.
Schuimen en communicatienetwerken
Sloterdijk verwijst naar schuimen in het meervoud, omdat het begrip probeert aan te duiden wat een intern diverse, maar verwante veelheid verenigd houdt. Deze meervoudigheden van min of meer gesloten bollen vormen het sociale weefsel of de polyspherische schuimen.
Elke eenheid, elke enkelvoudige cel, vormt een context die op zichzelf compleet is, maar die diverse relaties voortbrengt en een interactieve eenheid vormt.
De auteur ziet deze morfologische configuratie in onze samenlevingen. De bubbels die tot schuim zijn geworden hebben meestal bijna niets met elkaar gemeen. Maar, ze komen af en toe samen in assen die hen verenigen. Sociale media zijn een perfect voorbeeld van dit verschijnsel. Op deze platforms worden individuen van verschillende etniciteiten, naties en families verbonden door gemeenschappelijke belangen.
De geschiedenis van de cultuur begrijpen
De gedachten van Peter Sloterdijk helpen ons, via mentale beelden, de geschiedenis van de cultuur te begrijpen. Zoals je ziet is de auteur niet pessimistisch over technologische vernieuwingen. Toch blijft hij kritisch over pogingen tot overheersing door degenen die het bestaan proberen te globaliseren.
Sloterdijks filosofie nodigt ons uit om onszelf te zien als schuim. Net zoals neuronen synapsen creëren, hebben wij het vermogen om nieuwe relaties te weven. Hierdoor ontstaat de mogelijkheid van voortdurende gedecentraliseerde en organische verandering.
Deze netwerken van verbinding, versterkt door communicatiesystemen, kunnen ofwel met elkaar botsen, ofwel in het voordeel van de mensheid als geheel werken. De resultaten hangen van ons af.
Hoofdbeeld redactioneel krediet: 360b / Shutterstock.com
Alle siterte kilder ble grundig gjennomgått av teamet vårt for å sikre deres kvalitet, pålitelighet, aktualitet og validitet. Bibliografien i denne artikkelen ble betraktet som pålitelig og av akademisk eller vitenskapelig nøyaktighet.
- Cordua, C. (2011). “ESFERAS. El proyecto filosófico de Peter Sloterdijk” en Cuadernos de Teoría Social, Año 2, Nº4.
- Rocca, A. V. (2008). “Peter Sloterdijk: espumas, mundo poliesférico y ciencia ampliada de invernaderos” en Nómadas. Revista Crítica de Ciencias Sociales y Jurídicas, Nº 18.
- Rocca, A. V. (2009) “Sloterdijk y el imaginario de la Globalización; mundo sincrónico y conciertos de transferencia” en AISTHESIS Nº 45, pp. 167-180.