Consumentistische mensen: hoe zijn ze?

Consumeren is een veelvoorkomende activiteit in onze samenleving. Grote bedrijven bieden ons al de mogelijkheid om verlanglijstjes te maken. In feite is dit slechts een van de vele mechanismen die ze hebben om ons aan te zetten tot kopen.

Geschreven en geverifieerd door de psycholoog Elena Sanz.

Laatste update: 28 oktober, 2022

Dankzij de vooruitgang in de technologie hebben we snel en gemakkelijk toegang tot een breed scala aan producten. Dit zijn het soort artikelen die ons leven in veel opzichten gemakkelijker maken, maar ons ook uitnodigen om ons over te geven aan een onverantwoorde consumptiestijl die zowel onze economie als onze gezondheid schaadt. Daarom is het de moeite waard ons af te vragen: wat zijn consumentistische mensen?

De meesten van ons zijn tot op zekere hoogte consumentistische mensen. Het lijkt praktisch inherent aan de omgeving waarin we tegenwoordig zijn ondergedompeld. Er zijn echter mensen die van consumentisme een levensstijl hebben gemaakt zonder zich te realiseren welke negatieve gevolgen het kan hebben.

Wat motiveert consumentisme?

In de loop der tijd zijn er verschillende definities van dit begrip gegeven; maar in het algemeen kunnen we het definiëren als de neiging om producten cumulatief aan te schaffen en goederen en diensten te kopen die verder gaan dan onze behoeften.

Natuurlijk moeten we ons allemaal af en toe aankleden, of zelfs een mobiele telefoon hebben, maar moeten we echt zoveel kleren kopen of de nieuwste telefoon bemachtigen zodra die uitkomt?

In werkelijkheid kunnen we onszelf niet echt de schuld geven van deze consumententrend. In feite zijn er veel factoren die bijdragen aan het verschijnen ervan.

Bijdragende factoren

• De consumptiemaatschappij ontstond aan het begin van de 20e eeuw, dankzij de industrialisatie en de toegenomen productie. Zoals we al eerder opmerkten, werd het vanaf dat moment veel gemakkelijker om snel en gemakkelijk over een veelheid aan producten te beschikken. Deze trend is blijven toenemen.
• Het constante bombardement van reclame waaraan we worden blootgesteld moedigt ons aan om te consumeren, ongeacht onze werkelijke behoeften. Verkoop- en neuromarketingtechnieken worden ook steeds efficiënter. Bovendien zijn we, dankzij het feit dat we nu permanent met elkaar verbonden zijn, vrijwel voortdurend aan deze boodschappen blootgesteld.
• Er is een sterke sociale druk om goederen en diensten te kopen en te consumeren. In feite is het idee van succes en geluk gekoppeld aan het vermogen om te consumeren, en dit raakt ons allemaal in meer of mindere mate.
• Er worden betalingsfaciliteiten aangeboden, zoals coupons, promoties, leningen en creditcards.
• Er zijn bepaalde data vastgesteld die direct draaien om de aanschaf van goederen en diensten. In tijden van het jaar, zoals Kerstmis, Valentijnsdag of de beroemde Black Friday, schiet het consumentisme omhoog.
• Veel van de producten die gegenereerd worden zijn van lage kwaliteit en hebben een korte duur. Bijvoorbeeld met snelle mode (Engelse link). Dit dwingt ons om voortdurend nieuwe goederen aan te schaffen.

Hoe zijn consumentistische mensen?

Gezien de omgeving waarin we leven is het moeilijk om niet verleid te worden door de suggestie om onvermoeibaar te kopen en te consumeren. Er zijn echter individuele verschillen en sommige mensen zijn bijzonder vatbaar voor deze uitspattingen. Hoewel elk geval anders is, volgen hieronder enkele eigenschappen die consumentistische mensen kenmerken.

1. Hun identiteit is gekoppeld aan hun bezit

In de regel relateren consumentistische mensen hun waarde direct aan hun bezit. Ze hebben het gevoel dat hoe meer ze hebben en hoe meer ze verwerven, hoe succesvoller, waardevoller of belangrijker ze zijn. Daarom kunnen ze geneigd zijn te pronken met hun bezit en anderen op basis van dezelfde criteria te beoordelen. ‘Hebben’ wordt allesbepalend.

Bovendien koppelen veel van deze mensen hun identiteit aan bepaalde producten. Dat is heel natuurlijk, want een bijzonder belangrijke marketingstrategie is het koppelen van een merk aan een bepaalde ideologie, waarden of levensstijl.

Als we het kopen hebben we dus het gevoel dat we deel gaan uitmaken van die groep. In feite identificeren we ons met het idee dat ons is verkocht. Apple is een van de grootste voorstanders (Engelse link) van dit idee.

2. Ze zijn geneigd zichzelf te vergelijken

Omdat ze veel belang hechten aan koopkracht en bezit, gebruiken consumentistische mensen dit criterium om zichzelf te vergelijken met de mensen om hen heen. Ze vinden dat ze alles moeten hebben wat de maatschappij voorschrijft.

Bijvoorbeeld de beste smartphone, het beste voertuig, de meest modieuze kleren, enz. Daardoor voelen ze zich gefrustreerd en neerslachtig als ze zien dat anderen iets hebben wat hen ontbreekt.

3. Ze gebruiken winkelen om hun emoties te reguleren

Dit is een van de belangrijkste kenmerken van consumentistische mensen. Ze nemen inderdaad hun toevlucht tot winkelen om met hun negatieve of ongemakkelijke stemmingen om te gaan. Net zoals er mensen zijn die zich wenden tot eten, dwangmatig sporten of middelengebruik, voelen deze mensen zich beter als ze kopen en consumeren.

Maar net als in de rest van de voorbeelden is dit soort welzijn (opgewekt door de afgifte van dopamine en serotonine) slechts tijdelijk. Sterker nog, als het ophoudt, kunnen schuldgevoelens opduiken waardoor het aanvankelijke onbehagen wordt vergroot.

4. Ze zijn impulsief

Ten slotte hebben consumentistische mensen vaak een gebrek aan impulscontrole en ervaren ze moeilijkheden met plannen, organiseren en het voorzien van consequenties. Ze worden gedreven door onmiddellijke bevrediging en kunnen door hun impulsiviteit (Spaanse link) in de schulden of in grote financiële problemen belanden .

De gevolgen van consumentisme

Een buitensporig consumentistische levensstijl tast niet alleen de persoonlijke financiën aan, maar ook het mentale en emotionele welzijn. Dat komt omdat de overwaardering van materiële bezittingen suggereert dat we losgekoppeld zijn van wie we zijn en onze werkelijke waarde.

Aankopen kunnen worden gedaan in pogingen om emotionele leegtes op te vullen. Of om innerlijke conflictsituaties te overwinnen waarvan we niet weten hoe we ermee om moeten gaan. In de ernstigste gevallen kan het leiden tot een echte verslaving.

Als je je herkent in een van de voorgaande punten, is het misschien een goed moment om veranderingen aan te brengen. Misschien wil je zelfs professionele hulp zoeken als je denkt dat dat nodig is.