Bij pathologische rouw kan therapie helpen
Iemand verliezen van wie je houdt, is uitermate hard. Het zal ons ooit allemaal overkomen. Maar niet iedereen bezit dezelfde hulpbronnen of vaardigheden om ermee om te gaan. Soms ontwikkelt dit proces zich tot een chronisch en ernstig probleem. Bij pathologische rouw kan therapie echter helpen.
Onderzoekers schatten dat dit soort chronische problemen in tien tot twintig procent van de gevallen optreedt wanneer iemand door een rouwproces gaat. Voor deze situaties bestaan er verschillende technieken die meerdere studies ondersteunen. Ze helpen ons om uit deze situatie los te breken.
We gaan één van die technieken bespreken. Deze therapievorm noemen we geregisseerde rouw. Maar voordat we beginnen, moeten we een onderscheid maken tussen normale en pathologische rouw. Dit is dus onze vraag: in welke mate is lijden nog normaal?
Normale rouw en pathologische rouw
Rouwen of verdriet bestaat uit een reeks reacties die op lichamelijk, emotioneel en sociaal niveau optreden. Ze worden uitgelokt door een belangrijk verlies. In dit geval gaat het over het overlijden van een dierbare.
De symptomen verschillen in intensiteit en duur. In sommige gevallen duren ze een leven lang. Onthoud echter dat het aanvankelijk een gepaste (goede) reactie is.
Rouw, verdriet en angst zijn de gevoelens die, in die volgorde, het meest voorkomen. Angst om alleen te zijn treedt ook vaak op. We kunnen ons ook schuldig voelen en onze interesse voor onze omgeving verliezen.
Deze symptomen zijn normaal. Maar na zes maanden tot een jaar zouden ze moeten verdwijnen.
Wanneer de emotionele reacties veel intenser zijn, maken ze het dagelijks leven moeilijk. En als ze meer dan een jaar duren, dan lijd je wellicht aan pathologische rouw.
Hier treden ongewone symptomen van verdriet op zoals hallucinaties of zelfmoordgedachten. Pathologische rouw is vaak ingewikkeld. Het kan ook tot veranderingen in het gedrag leiden. Personen vertonen sociale afzondering, persoonlijke verwaarlozing of middelengebruik. Op dit moment moeten we rouwtherapie en professionele hulp overwegen.
Rouwtherapie: therapeutische strategieën
Deskundigen gebruiken zowel individuele als groepstherapie om pathologische rouw te behandelen. In sommige gevallen werkt het doeltreffend om beide technieken samen toe te passen. De behandeling heeft tot doel mensen vaardigheden te verschaffen. Tegelijkertijd biedt het ook sociale ondersteuning om hun isolement te beëindigen.
Ongeacht welke techniek men toepast, is het voornaamste doel van rouwtherapie niet om de overledene te vergeten, maar om het rouwproces zo om te vormen dat de herinnering aan de overledene geen blokkade veroorzaakt. Dit zijn de fundamentele doelstellingen van deze therapie:
- De uitdrukking van gevoelens en ervaringen die verbonden zijn met de overledene, vergemakkelijken. Want meestal is de persoon er nog niet in geslaagd om te verwoorden wat hij voelt of denkt. Dit maakt het moeilijk om het verlies te boven te komen.
- De omstandigheden bespreken die tot het overlijden geleid hebben. Afhankelijk van de manier waarop iemand overleden is (zelfmoord, een plots ongeval, een terroristische aanval enzovoort) kan het verdriet pijnlijker zijn. Erover praten zal de aanpassing en aanvaarding makkelijker maken.
- De therapie zal zich focussen op het oplossen van dagelijkse problemen en op het zich opnieuw aanpassen aan het normale dagelijkse leven. Met kleine stappen kunnen mensen dag na dag grote resultaten bereiken.
- De patiënt op de toekomst richten. Men laat de patiënt steeds meer activiteiten invoegen in zijn dagelijks leven, die hem voldoening verschaffen. Dit zal de patiënt het gevoel geven dat, ondanks alles, sommige dingen nog steeds goed zijn.
Geregisseerde rouw
Psychologen gebruiken dit soort therapie bij mensen die pathologische rouw ervaren. Ze vertonen vermijdingsgedrag, emotionele blokkade en nachtmerrie’s of overweldigende gedachten.
In deze gevallen kan geregisseerde rouw werken. Het houdt in dat de persoon wordt blootgesteld aan herinneringen die verbonden zijn met de overledene, en dan vooral gedeelde ervaringen.
Therapeuten laten hun patiënten bijvoorbeeld vaak oude brieven lezen of fotoalbums bekijken. Op welke manier het ook gebeurt, de bedoeling is om de verwoestende emotionele remming te doorbreken.
Dit soort therapie werkt op basis van een onderliggend mechanisme. De emotionele reactie (verdriet) is een geconditioneerde vorm van verdriet als respons op bepaalde prikkels. Door die prikkels te herhalen zal men geleidelijk de emotionele reactie en dus het verdriet verzwakken.
Dat wil dus zeggen dat we de patiënt herhaaldelijk blootstellen aan wat het verdriet veroorzaakt, totdat die emotie vermindert.
Men kan de patiënt ook confronteren met bepaalde gedragingen. Het betreft dan dingen die de patiënt graag deed maar niet langer doet omdat ze herinneringen aan de overledene oproepen.
Enkele voorbeelden hiervan zijn naar de film gaan, reizen, uiteten gaan enzovoort. In deze gevallen zal de voldoening die de activiteit biedt ook dienen als het onderliggende mechanisme voor het effect van de therapie.
Signalen van herstel na pathologische rouw
Hoe weten we of de therapie bij pathologische rouw gewerkt heeft? Welke gedragingen zijn bepalend voor het herstel van pathologische rouw? Dit zijn een reeks aanwijzingen of signalen die duiden op herstel:
- De persoon heeft zijn normale biologische aspecten teruggevonden, zoals eetlust en slaap.
- De lichamelijke uitdrukking van gevoelens zoals glimlachen en knuffelen is teruggekeerd.
- De betrokkene begint opnieuw plezierige dingen te doen. Hij of zij pakt zijn sociale leven weer op en neemt zelfs deel aan vrijwillige activiteiten om anderen te helpen.
- De herinnering aan de overledene is al opgenomen als een deel van hun persoonlijke verhaal. Het lokt niet langer heftige negatieve emoties uit. Hij herinnert zich de positieve ervaringen die hij met de overledene gedeeld heeft.
- Hij geniet van het dagelijks leven en stelt zich doelen voor de toekomst.
Samengevat kunnen we zeggen dat rouw of verdriet een normaal proces is dat persoonlijke groei vereist. Het is niet altijd gemakkelijk om erdoorheen te gaan. Weten wat pathologische rouw is en enkele manieren kennen om het te behandelen, kan ons helpen om het definitieve afscheid te erkennen en het verdriet het hoofd te bieden. Bovendien kan het ons motiveren om professionele hulp te zoeken wanneer we dit nodig hebben.