Beroepsgeheim in de psychologie

Het beroepsgeheim is een contract dat in veel beroepen ingesteld wordt om bepaalde informatie te beschermen die cliënten niet willen delen. In dit artikel hebben we het over het beroepsgeheim op het gebied van de psychologie.

Op bepaalde momenten in hun loopbaan kunnen psychologen voor het dilemma komen te staan of ze bepaalde informatie die ze, door de positie die ze bekleden en de functies die ze vervullen, te weten komen, al dan niet moeten delen. In de meeste gevallen moeten ze deze verleiding echter laten varen omdat het beroepsgeheim in de psychologie hen daartoe verplicht.

Elke cliënt heeft er recht op dat alles wat hij zegt of wat er gebeurt in het kader van de professionele relatie met een psycholoog vertrouwelijk is. Dat gezegd hebbende, zijn er situaties waarin de psycholoog met het beroepsgeheim moet breken omdat er een dwingende reden is die dat rechtvaardigt.

Beroepsgeheim in de psychologie

Beroepsgeheim verwijst naar een manier om informatie die verkregen wordt door de vertrouwensrelatie die tot stand komt met een cliënt die naar een psychologisch consult van welke aard dan ook komt, te beschermen en niet openbaar te maken.

Het is inderdaad de plicht van de psycholoog om de privacy en intimiteit van de cliënt te beschermen in de context waarin de interactie heeft plaatsgevonden.

Alle psychologen geloven dat cliënten zich pas op hun gemak en rustig voelen als ze over hun privéleven kunnen praten, als ze een veilige plek en een betrouwbare relatie hebben. Een die hen in staat stelt over gevoelige kwesties te praten zonder bang te hoeven zijn dat ze ten onrechte ontmaskerd worden.

Kenmerken van het beroepsgeheim in de psychologie

Enkele opmerkelijke kenmerken van het beroepsgeheim zijn de volgende:

• Handhaving van de vertrouwelijkheid. Psychologen hebben de plicht de vertrouwelijke informatie te beschermen die ze op welke manier dan ook verkrijgen in verband met hun professionele werk.
• Bespreking van grenzen. De psycholoog bespreekt met de cliënt de relevante grenzen van het beroepsgeheim. Ook het te verwachten gebruik van alle informatie die door hun psychologische activiteiten gegenereerd wordt.
• Opnamen. Alvorens opnamen van welke aard dan ook te maken, moeten psychologen toestemming krijgen van de cliënt of diens wettelijke vertegenwoordiger.
• Minimaliseer inbreuken op de privacy. Het is de plicht van een psycholoog om in zijn schriftelijke en mondelinge verslagen alleen informatie op te nemen die betrekking heeft op het doel waarvoor de mededeling wordt gedaan.
• Openbaarmakingen. Een psycholoog mag vertrouwelijke informatie alleen onthullen als hij de toestemming van zijn cliënt heeft. Er zijn echter uitzonderingen waarbij ze die mogen onthullen als de wet dat voorschrijft.
• Overleg. Bij overleg met collega’s mogen psychologen geen vertrouwelijke informatie onthullen die tot identificatie van de cliënt kan leiden. Bovendien mogen ze alleen informatie delen voor zover dat nodig is om de doelstellingen van het overleg te bereiken.

Grenzen aan het beroepsgeheim

Volgens de American Psychological Association (APA) (Engelse link) kunnen psychologen hun beroepsgeheim alleen verbreken in bepaalde voorgeschreven situaties. Die zijn als volgt:

1. Om voor de cliënt of anderen te zorgen

Psychologen mogen privé-informatie zonder toestemming vrijgeven om de patiënt of het publiek te beschermen tegen ernstige schade. Een veelvoorkomend geval is dat van patiënten met een zware depressie die suïcidale gedachten hebben. In deze gevallen moeten psychologen hun beroepsgeheim doorbreken om naaste familieleden op de hoogte te brengen van het gevaar.

Ze kunnen de geheimhoudingscode ook doorbreken als een persoon, om welke reden dan ook, plannen heeft om het leven van andere mensen in gevaar te brengen. Bijvoorbeeld, als een psychotische patiënt beweert dat hij van plan is een buurvrouw te vermoorden omdat de stemmen in zijn hoofd hem dat bevelen. De psycholoog moet dan breken met het beroepsgeheim om de buurvrouw te beschermen.

2. In gevallen van seksueel, lichamelijk en psychisch misbruik

In situaties van voortdurend huiselijk geweld, misbruik of verwaarlozing van kinderen (Engelse link), bejaarden of gehandicapten, of in een situatie van afhankelijkheid. Als een volwassene echter onthult dat hij als kind misbruikt werd, hoeft de psycholoog dat meestal niet te melden. Dat is tenzij ze vermoeden dat de situatie zich bij andere kinderen blijft herhalen.

Als de psycholoog merkt dat een minderjarige aan misbruik lijdt, is het zijn plicht de ouders te verwittigen. Maar wat als de ouders de mishandelaars zijn? In dat geval moet de psycholoog het beroepsgeheim doorbreken tot buiten de gezinskern. Bovendien moeten ze, volgens de wet, de bevoegde autoriteiten inlichten.

3. Juridische procedures

Als er een gerechtelijk bevel is uitgevaardigd. Dit kan gebeuren als de geestelijke gezondheid van een persoon in het geding is tijdens een gerechtelijke procedure.

Zo nu en dan kan een psycholoog in zijn kantoor een persoon ontvangen die door een rechtbank of justitie-instelling voor evaluatiedoeleinden is doorverwezen. Als de psycholoog daarbij opgeroepen wordt om te getuigen, moet hij zijn beroepsgeheim doorbreken.

Het beroepsgeheim in de psychologie is een van de basisregels van de hele ethische code van het beroep. Het verzekert cliënten ervan dat ze veilig over hun persoonlijke leven kunnen praten. Zonder bang te hoeven zijn voor repercussies, smaad of ontmaskering.