Alogie: wat is het en wie heeft er last van deze taalstoornis?

Alogia wordt gezien als taalkundige armoede in spraak vanwege de moeilijkheid om op een logische en georganiseerde manier te denken. Laten we meer leren over dit karakteristieke symptoom van schizofrenie.

Geschreven en geverifieerd door de psycholoog Sharon Laura Capeluto.

Laatste update: 20 maart, 2024

Men zegt dat iemand alogie heeft als de manier waarop hij spreekt ongeorganiseerd is, zijn spraak onsamenhangend en niet erg vloeiend. Deze aandoening is duidelijk merkbaar in een verarming van de taal, maar het echte probleem zit niet daar, maar in het denkproces.

Het is belangrijk om te verduidelijken dat alogie geen psychische stoornis op zich is. Het wordt beschouwd als een klinische uiting die aanwezig kan zijn bij ziektebeelden zoals depressie, schizofrenie of andere psychotische aandoeningen.

In dit artikel gaan we in op de symptomen van deze stoornis, de oorzaken, verwante stoornissen en mogelijke behandelingen.

Wat is alogie en hoe presenteert het zich?

Alogie is de verarming van het denken en de cognitie. Simpel gezegd hebben getroffen personen moeite om helder te denken, wat resulteert in onduidelijke, langzame en soms repetitieve spraak. Hun boodschappen zijn moeilijk te begrijpen omdat ze op een onnauwkeurige, onsamenhangende en ongecoördineerde manier worden geuit.

Zoals we al zeiden, hoewel de aanwezigheid het meest merkbaar is in de taal, ligt de belangrijkste beperking op cognitief niveau, omdat er ongeorganiseerd en onlogisch denken ontstaat. Deze beperking gaat gepaard met moeilijkheden om zich uit te drukken, zoals minder spreken, langer de tijd nemen om te antwoorden en korte zinnen met weinig inhoud gebruiken.

Symptomen en voorbeelden

Volgens een onderzoek gepubliceerd (Engelse link) in Language and Linguistics Compass, manifesteert alogie zich door verschillende tekenen zoals de volgende:

• Moeite met het verbinden van ideeën. Er is een onvermogen om gedachten op een logische manier aan elkaar te rijgen, wat resulteert in onsamenhangend praten.
• Blokkades in het denken. Dit is een plotselinge onderbreking in het cognitieve proces. In dit geval raakt de persoon verdwaald in zijn eigen spraak en ervaart hij een mentale leegte, ook wel “blanco gaan” genoemd.
• Beperkte symbolische taalverwerking. Er is een duidelijk tekort in symbolisch denken. Omdat de persoon de neiging heeft om woorden in hun letterlijke betekenis te interpreteren, vindt hij/zij het erg moeilijk om metaforen, ironieën en grappen te begrijpen.
• Tangentialiteit. De persoon reageert op een indirecte of irrelevante manier op een specifieke vraag; bijvoorbeeld: “Wat heb je in het weekend gedaan?” “Nou, weekenden zijn interessant. Ik hou veel van films, vooral actiefilms.”
• Ontsporing. De persoon begint te praten over een bepaald onderwerp, maar leidt het gesprek dan af met berichten die geen directe of duidelijke relatie hebben met wat er besproken werd. Bijvoorbeeld: “Vandaag ging ik brood kopen. Ik herinner me dat mijn oma heerlijk brood maakte. Heb je trouwens wel eens muntijs geprobeerd?

Dit alles leidt tot sociale en emotionele beperkingen en interpersoonlijke interactie wordt een uitdaging. Het onvermogen om te socialiseren kan leiden tot frustratie en isolatie, waardoor het ongemak verergert.

Uiteindelijk heeft de combinatie van deze symptomen een zodanige invloed op de geestelijke gezondheid dat ze vaak bijdragen aan de ontwikkeling van andere problemen, zoals depressie.

Oorzaken van alogie

Logisch denken is een complex fenomeen dat samenhangt met verschillende mentale functies. Daarom zijn de wortels ervan niet helemaal duidelijk. Deskundigen identificeren echter ten minste twee soorten oorzaken die tot dit symptoom zouden kunnen leiden.

Neurologische oorzaken

Er wordt gesuggereerd dat de oorsprong ligt in het functioneren van de hersenen. Zo wordt slecht denken vaak geassocieerd met aandoeningen zoals dementie, de ziekte van Alzheimer of de ziekte van Huntington, waarbij bepaalde delen van de hersenen niet normaal functioneren.

Het kan zich ook manifesteren bij neurodivergente individuen, zoals mensen met een autistische spectrumstoornis, bij wie de hersenen atypisch functioneren.

Hersenletsel

Alogie kan met name veroorzaakt worden door schade aan de verbinding van de frontale kwab met de basale ganglia of letsels in de temporale kwab die bijdragen aan verminderd taal- en denkvermogen.

Omgevingsfactoren en genetische factoren

Daarnaast hebben omgevingsfactoren zoals traumatische ervaringen invloed op de ontwikkeling ervan. Daarnaast spelen genetische componenten een relevante rol.

Het is cruciaal om te benadrukken dat deze aspecten niet geïsoleerd of deterministisch beoordeeld kunnen worden.

Logisch denken als een typische manifestatie van schizofrenie en andere stoornissen

Zowel denken als taal vereisen samenwerking tussen vele hersengebieden. Geestesziekten zoals bipolaire stoornis, depressie en schizofrenie kunnen die samenwerking verstoren, wat leidt tot de ontwikkeling van logisch denken.

Dit is zelfs een van de klinische indicatoren die professionals in de geestelijke gezondheidszorg in overweging nemen bij het beoordelen en diagnosticeren van psychotische stoornissen zoals schizofrenie.

Volgens een handleiding uit het Handbook of Behavioral Neuroscience (Engelse link), wordt deze verschijningsvorm ingedeeld bij de negatieve symptomen van schizofrenie. Het vertegenwoordigt een tekort in normaal, gezond functioneren, dat kan voorkomen samen met andere symptomen zoals:

• anhedonie (onvermogen om plezier te ervaren)
• affectieve afstomping (onvermogen om emoties te voelen)
• aboulie (gebrek aan motivatie en moeite met het nemen van vrijwillige beslissingen).

Bij psychotische stoornissen leidt ongeordend denken vaak tot wanen en hallucinaties. Aan de andere kant kan deze manier van denken ook voorkomen bij primaire dementieën zoals Alzheimer of frontotemporale dementie.

Deze aandoeningen delen met schizofrenie een ontkoppeling van de realiteit, als gevolg van de aantasting van verschillende cognitieve vaardigheden, zoals perceptie, redeneren en taal.

Behandeling van alogie

Omdat het zich manifesteert als een onderliggende aandoening en niet als een op zichzelf staande aandoening, moet de behandeling van alogie gericht zijn op de primaire aandoening die de stoornis in taal en denken veroorzaakt.

In gevallen waar de hersenbetrokkenheid gering is, is het mogelijk om de aanpak te richten op het verminderen van symptomen, het verbeteren van de cognitieve en taalkundige vaardigheden van de patiënt en het bevorderen van een vollediger functioneel herstel.

Aan de andere kant zijn behandeldoelen vaak palliatief in complexere situaties, waar het functioneren van de hersenen meer aangetast is en de aandoeningen chronisch of moeilijk te behandelen zijn. De focus ligt dan op het verbeteren van de kwaliteit van leven van de patiënt en hem helpen om zo goed mogelijk te integreren in de maatschappij.

Individualisering van de behandeling is daarom essentieel, omdat het proces wordt bepaald door de bijbehorende pathologie, of het nu gaat om schizofrenie, bipolaire stoornis of dementie. In de meeste gevallen worden de volgende benaderingen echter gecombineerd:

• Psychotherapie. Er worden verschillende therapieën gebruikt die zijn aangepast aan de specifieke oorzaak van dit symptoom. Psycho-educatie, gedragstherapie en sociale vaardigheidstraining kunnen aanvullend werken.
• Medicijnen. Het gebruik van antipsychotica is een van de meestvoorkomende maatregelen. Het gebruik ervan kan de symptomatologie gedeeltelijk verlichten. Er wordt verwacht dat dit een deel van de veranderingen in spraak- en denkfuncties zal corrigeren.

Daarnaast krijgt logopedie steeds meer erkenning voor zijn effectiviteit, hoewel de vooruitgang geleidelijk gaat. Dit vakgebied richt zich op de preventie, diagnose en revalidatie van stoornissen in de menselijke communicatie en bijbehorende functies.

Een aandoening die veel ondersteuning vereist

In veel gevallen presenteert alogie zich als een van de eerste symptomen van schizofrenie die opduikt vóór de psychose. Daarom zijn vroegtijdige identificatie, diagnose en behandeling essentieel om de prognose op lange termijn te verbeteren. Tijdens dit proces is steun van de familie en de gemeenschap onmisbaar.

Begrip, geduld en anders-zijn zijn waarden die je in praktijk moet brengen tegenover mensen met de aandoening. Een gekwalificeerd medisch team kan de onderliggende oorzaak opsporen en op basis daarvan een aanpak bepalen. Omdat de kans op isolatie latent is, moet de binnenste cirkel altijd aanwezig zijn.