Alleen wonen na je 50ste wordt steeds gebruikelijker

Steeds meer mensen die gescheiden zijn, uit elkaar gaan, of geen gezinsverantwoordelijkheden hebben, wonen nu alleen. Voor velen is dat een bevredigende ervaring. Maar anderen lijden in stilte onder de eenzaamheid van het alleen wonen.

Geschreven en geverifieerd door de psycholoog Valeria Sabater.

Laatste update: 27 december, 2022

Wie denkt dat het leven bij het bereiken van de middelbare leeftijd een punt van harmonieus evenwicht bereikt, waarin er nauwelijks ups en downs zijn, heeft het mis. Want zelfs in dit stadium zijn er veranderingen, waarvan sommige vrij abrupt kunnen zijn. Bijvoorbeeld echtscheidingen waardoor mensen alleen gaan wonen, verandering van baan, en het herformuleren van doelen.

Uiteraard kunnen we de middelbare leeftijd niet gelijkstellen met de adolescentie. Toch zijn we getuige van interessante en opvallende verschijnselen. In feite zien we al een paar decennia hoe deze sector van de bevolking nieuwe gedragspatronen vertoont. Het kan betekenen dat we sommige van onze bestaande ideeën moeten herformuleren.

De psychologie heeft de stadia van de menselijke ontwikkeling gedurende enkele decennia op een nogal specifieke manier ingedeeld. Kindertijd, adolescentie, jong-volwassenheid, middelbare leeftijd, en ouderdom waren die essentiële cycli met hun eigen kenmerken.

Tegenwoordig lijkt er een opvallende kloof te zijn ontstaan rond de leeftijd van 50 jaar. Het is niet langer een tijd waarin mensen zich voorbereiden op pensionering, menopauze, of ervaringen als het lege-nest-syndroom.

In feite scheiden in deze fase veel mensen en beginnen alleen een nieuw leven. Ze creëren ook nieuwe sociale netwerken en beroepsmogelijkheden.

Alleen leven na 50, tussen persoonlijke vervulling en ongewenste eenzaamheid

De persoon die alleen woont, vooral als hij 50, 60 of 70 jaar oud is, wordt over het algemeen met enige droefheid en bezorgdheid bekeken. Er wordt inderdaad verondersteld dat ze sociaal geïsoleerd zijn en geen sterke familiebanden hebben. Dit is een stereotype dat diep in onze culturele verhalen geworteld is, maar dat niet noodzakelijkerwijs altijd waar is.

In feite is het steeds gebruikelijker geworden om na je 50ste alleen te wonen, en soms wordt die eenzaamheid vrijwillig gekozen. Een recent rapport (Engelse  link) van de Bowling Green State University in Ohio (VS) beweerde dat het aandeel volwassenen dat alleen woont elk jaar toeneemt. Het is vooral duidelijk bij degenen die na 1960 geboren zijn.

Decennia geleden waren degenen die scheidden, uit elkaar gingen of weduwe werden, gewend om uiteindelijk met een ander samen te wonen. Nu is de kans groter dat ze ervoor kiezen alleen te wonen. Er verandert iets in onze maatschappij dat niet iedereen op dezelfde manier treft.

Er zijn mensen die hun alleen leven op een volwaardige en verrijkende manier beleven. Anderen gaan echter gebukt onder eenzaamheid en het risico lopen af te glijden naar toestanden van emotionele kwetsbaarheid.

Alleen, maar met goede sociale connecties: de sleutel tot welzijn

Eric Klinenberg is een socioloog die de kwestie van alleen-zijn en eenzaamheid behandeld heeft in zijn boek, Going Solo: The Extraordinary Rise and Surprising Appeal of Living Alone. In dit interessante werk brengt hij ons de getuigenissen van tientallen mensen die alleen wonen.

Velen van hen, ook die van gevorderde leeftijd, vertonen goede cijfers voor geestelijke gezondheid en hebben een verrijkende levensstijl. Bovendien zijn ze diep betrokken bij het sociale leven van hun steden.

Alleen wonen na de 50 is een steeds duidelijker verschijnsel in de westerse landen. Deze sector van de bevolking is uiterst dynamisch en ze hebben behoefte aan relaties met anderen. Het zijn actieve mensen die hun doeleinden, doelen en levensvisie opnieuw geformuleerd hebben.

De sleutel tot deze psychologische bloei hangt samen met hun sociale contacten. Alleen zijn is niet altijd synoniem met isolement. In deze gevallen hebben ze contact met familieleden en richten ze zich op hun vriendschappen.

Wanneer alleen wonen na 50 pijn doet

Alleen wonen is een daad waar een groot deel van onze samenleving vrijwillig voor kiest. Dat gezegd hebbende, zijn er anderen die door allerlei omstandigheden hun lege huis als een bedreiging zien. Ze lijden angst, hebben leegtes in hun leven die ze niet weten op te vullen, en lijden dagelijks onder talrijke moeilijkheden. Dit is een realiteit die men niet mag verwaarlozen of terzijde mag schuiven.

Onderzoek (Engelse link) van de Erasmus Universiteit van Rotterdam beweert dat er verschillende soorten eenzaamheid zijn en dat een ervan duidelijk schadelijk is voor het lichamelijk en geestelijk welzijn. Ze stellen dat alleen leven na je 50e niet positief is voor wie geen sociale steun heeft.

Er zijn mensen die na een ingewikkelde echtscheiding of scheiding nog steeds met veel onopgelost verdriet te maken hebben. Verder is er het feit van het economische nadeel van alleen leven, en het risico van uitsluiting dat dit voor veel mensen met zich meebrengt.

Middelbare leeftijd: een bevolkingsgroep in voortdurende verandering

Een individu kan er voor kiezen om na zijn 50ste alleen te wonen, maar hij zal er niet voor kiezen om van zijn sociale omgeving te worden losgekoppeld. Zoals we al eerder zeiden, vervaagt de middelbare leeftijd en geeft hij vorm aan een nieuwe fase. Een waarin het individu veel gebieden van zijn bestaan opnieuw formuleert en nieuwe professionele, emotionele en vitale doelen zoekt.

Men ziet de middelbare leeftijd niet langer gezien als de periode waarin een individu naar zijn pensioen keek terwijl hij opklom naar posities met meer verantwoordelijkheid in zijn werk.

Tegenwoordig is het gebruikelijk dat ze van baan veranderen en zelfs een huwelijk achter zich laten. Misschien moeten we meer aandacht besteden aan deze sector van onze samenleving. Zo kunnen we hen de steun  bieden die ze bij deze veranderingen nodig hebben.

Niet iedereen gaat op dezelfde manier met deze uitdagende processen om. Het is waar dat er nieuwe mogelijkheden aan de horizon kunnen opengaan, maar er zijn er ook die het alleen zijn als een bedreiging zien. Daarom moeten we gevoelig zijn en steun en strategieën geven aan allen die in deze levensfase hun leven opnieuw beginnen.