Soorten bedriegerssyndroom

Neil Gaiman is de auteur van grafische romans als The Sandman. Hij zei dat hij, toen hij jonger was, werd uitgenodigd voor een veelbelovende gebeurtenis. Zijn carrière was net begonnen en hij vond zichzelf omringd door vele persoonlijkheden uit de kunst en wetenschap. Het eerste wat hij dacht was dat hij het niet verdiende om op zo’n plek te zijn, want hij was niet goed genoeg.

Op een gegeven moment liep hij een aardige, beleefde heer tegen het lijf die hem het volgende vertelde: “Ik kijk gewoon naar al deze mensen en ik denk: wat doe ik hier in godsnaam? Ze hebben geweldige dingen gemaakt. Ik ging gewoon waar ze me naartoe stuurden.”

Geconfronteerd met deze opmerking aarzelde de jonge Gaiman niet om te antwoorden: “Ja. Maar jij was de eerste man op de maan. Ik denk dat dat wel iets uitmaakt.”

Dat klopt, de persoon die hij ontmoette was Neil Armstrong. Hij was, net als hij, in de greep van het uiterst vervelende bedriegerssyndroom. Het is de gekmakende overtuiging dat je jezelf ziet als een bedrieger, iemand die minder competent is dan anderen geloven.

Deze eigenschap hangt vaak samen met neuroticisme en ook met perfectionisme en zelfredzaamheid. Hoe dan ook, als je je waarde in twijfel trekt, belemmer je je groei en potentieel in alle opzichten. Als je de verschillende typologieën van dit verschijnsel kent, kun je daarom beter begrijpen waar het vandaan komt en hoe je ermee om kunt gaan.

Soorten bedriegerssyndroom

Meer dan 40 jaar geleden bedachten de psychologen Pauline R. Clance en Suzanne Imes deze term (Engelse link). Zij ontdekten dat het gevoel van intellectuele valsheid vooral bij vrouwen voorkwam. De auteurs schreven het toe aan opvoedingsfactoren en genderrollen. Aan het culturele geloof dat vaak de waarde van het vrouwelijke geslacht onderschatte.

Terugkijkend kunnen we nu zeggen dat het bedriegerssyndroom  beide seksen in gelijke mate treft. Het kan iedereen treffen, ongeacht sociale status of leeftijd. Verder is het belangrijk te verduidelijken dat het geen psychische stoornis is. In feite is het een eigenschap die beïnvloed wordt door meerdere zeer variabele dimensies. Bijvoorbeeld een laag zelfbeeld, angst, een laag gevoel van eigenwaarde, enz.

Een onderzoek (Engelse link) van de Universiteit van Texas (VS) beweerde dat degenen die lijden aan het bedriegerssyndroom hogere niveaus van stress, burn-out en minder werktevredenheid ervaren. Inderdaad, twijfelen aan jezelf, en leven met het idee dat op een gegeven moment je (vermeende) onbekwaamheid aan het licht zal komen, is zeker verontrustend.

Een aspect dat zal helpen bij het begrijpen van dit psychologisch verschijnsel is het kennen van de verschillende typen. Het is zeer waarschijnlijk dat je je met een van hen zult identificeren.

Hoe vreemd het ook lijkt, er zijn veel mensen die zich er niet van bewust zijn dat ze lijden aan het bedriegerssyndroom . Ze passen in dit profiel omdat ze denken dat hun succes te danken is aan geluk. Bovendien zijn ze bang om fouten te maken en hebben ze de neiging om hun prestaties te onderschatten.

1. De perfectionist

Kan er een destructievere vorm van lijden zijn dan perfect willen zijn? Deze mentale focus onderwerpt het individu, dag in dag uit, aan een afgrond van angst, obsessie met onbelangrijke nuances, en voortdurende ontevredenheid. Inderdaad, als je nooit tevreden bent met je werk, met wat je doet, of met wie je bent, ben je veroordeeld tot eeuwig lijden aan het bedriegersyndroom.

2. De expert

Het is één ding om te genieten van het vergaren van kennis en een ander om te denken dat je nooit genoeg weet om echt competent te zijn, zelfs als je al een expert bent. Daarom is het altijd raadzaam om intellectuele nederigheid te beoefenen.

Sommige mensen voelen zich echter bedriegers, ondanks dat ze hun intelligentie en deskundigheid op een bepaald gebied al hebben aangetoond. Als je een expert-bedrieger bent, voel je de behoefte om eindeloos te trainen. Bovendien aarzel je om toe te passen wat je weet voor het geval je het mis hebt.

3. De superheld of superheldin

Dit is het meest voorkomende type bedriegerssyndroom. Het definieert die mensen die meer moeten doen dan de rest om zichzelf te bewijzen dat ze competent zijn. Een voorbeeld hiervan is de werknemer die meer uren werkt dan nodig is. Ook degenen die het gevoel hebben dat ze alle taken van hun hele familie en kennissen op zich moeten nemen als ze zich nuttig en goed over zichzelf willen voelen.

4. Het gefrustreerde genie

Sommige mannen en vrouwen zouden willen dat ze het klassieke Renaissance-individu waren. Een echte Leonardo da Vinci die alle kunsten beheerst. Het merkwaardige aan deze mensen is dat ze al uitzonderlijke figuren zijn op hun respectieve kennisgebieden. Maar het idee dat ze niet competent zijn in de dimensies buiten hun eigen vakgebied geeft hen het gevoel dat ze nergens echt goed in zijn.

Een voorbeeld hiervan zou de wiskundige kunnen zijn die gefrustreerd is dat hij niet goed is in het vertalen van Grieks. Of de econoom die het jammer vindt dat hij niets weet van astronomie. Van de soorten bedriegers is dit ongetwijfeld een van de meest opvallende.

Sommige van de meest succesvolle mensen uit de geschiedenis en vandaag de dag vertonen het bedriegerssyndroom, zoals Jodie Foster en Michelle Obama.

5. De eenling

Sommigen weigeren hulp te vragen of vragen te stellen omdat hun trots hen belast. Anderen dragen de last van het bedriegerssyndroom. Er zijn inderdaad genoeg mannen en vrouwen die liever niemand iets vragen. Ze vermijden teamwerk en presteren het best in relatieve afzondering.

Dit komt echter niet door trots. In feite zijn ze bang dat iemand op een gegeven moment zal ontdekken dat ze niet zo slim zijn als de meesten veronderstellen. Daarom gebruiken ze afstand als beschermingsmechanisme om zich niet bloot te geven. Zodat ze niet ontdekt worden als de bedriegers die ze denken dat ze zijn.

Concluderend zijn er veel manieren om onszelf te devalueren en te onderwaarderen. Het meest opvallende is dat deze eigenschap aanwezig is bij de knapste mensen. Zij die, als ze het volume van hun innerlijke stem iets zachter zouden zetten, zoveel meer van zichzelf zouden kunnen geven.

Werken aan zelfwaardering en irrationele overtuigingen, en aan de obsessie om perfect te zijn, helpt om deze uitputtende werkelijkheid te verzachten.