Zelfkritiek en sociale media: een gevaarlijke valstrik
Als er één scenario is dat uitnodigt tot voortdurende sociale vergelijking, dan zijn het wel de sociale media. Tegelijkertijd is het een zeer stimulerend gebied dat uitnodigt tot leren en een fantastisch hulpmiddel is om met elkaar in contact te komen en ons op de hoogte te houden. Maar zoals de meeste gebieden die verband houden met nieuwe technologieën, heeft het een donkere kant.
In feite zijn platformen als Instagram en TikTok dagelijkse zwarte gaten waarin veel mensen -vooral jongeren- kijken om vermaakt te worden. Maar ze vallen vaak in bepaalde valkuilen.
Het soort dat hen doet geloven dat de belangrijkste dingen in het leven op een scherm gebeuren. Daardoor gebruiken veel adolescenten deze toepassingen als spiegels waarmee ze hun eigen beelden “deconstrueren.”
Deze jongeren zien elke dag een geromantiseerde versie van een door filters geconstrueerde werkelijkheid. Het is een universum waarin elke beïnvloeder uitzonderlijk voorzichtig is met wat hij afbeeldt. Inderdaad, perfectie trekt aan en wekt fascinatie, dus moeten ze hun leven zo goed mogelijk portretteren om die likes te krijgen waar ze op gedijen.
De tirannie van perfectie, of het nu gaat om een lichaam of een levensstijl, vraagt om de meest destructieve zelfverplichting. Dit is een inzet die, in plaats van ons in staat te stellen onze beste versies te bereiken (gezonde soorten), leidt tot uitputting en het niet bereiken van onrealistische doelen (pathologisch).
Perfectionisme brengt geen geluk. Sterker nog, het is het soort bestaan waarin we vroeg of laat in een afgrond van angst en depressie vallen.
De cultuur van ongelukkig zijn: zelfkritiek en sociale media
Momenteel wordt zelfkritiek gezien als een sociaal wenselijke eigenschap. Maar hoewel het positief en raadzaam is om ons gevoel van zelfverbetering te versterken, heeft alles een grens. Er moet een evenwicht zijn om ervoor te zorgen dat het niet leidt tot lijden en zelfkritiek.
In de regel streven de meest obsessieve en zelfkritische perfectionisten onrealistische en volstrekt onmogelijke normen na. Dit leidt steeds vaker tot mislukking. Bovendien lijden ze onder gevoelens van ontoereikendheid, feilbaarheid, zelfontwaarding en de langzame vernietiging van hun gevoel van eigenwaarde.
Het trieste is dat we leven in een cultuur die ons voortdurend onder druk zet om beter te zijn. Op het gebied van marketing, reclame, film en mode lijkt alles van een constant hoog niveau te zijn. Daarom wordt de taak om onszelf te accepteren en lief te hebben ingewikkeld, omdat we geneigd zijn veel meer gebreken in ons leven te zien dan in dat van anderen.
Zelfkritiek en sociale media vormen een uiterst problematische koppeling waar we meer aandacht aan zouden moeten besteden.
Jongeren worden steeds meer perfectionisten en zijn zelfkritisch
Onderzoek (Engelse link) van de Universiteit van Bath (VK) beweert dat nieuwe generaties meer perfectionisme vertonen dan hun ouders. Met het verstrijken van de decennia is deze persoonlijkheidsfactor in opmars, en de schakel die dit lijkt te bevorderen zijn de sociale media. Om dit verband te begrijpen moeten we rekening houden met een aantal factoren.
De eerste houdt verband met de tijd die adolescenten voor een scherm doorbrengen. Gemiddeld brengen ze zo’n vijf uur per dag door, misschien meer. Daarom kunnen we zeggen dat jongeren tussen 13 en 29 jaar hun identiteit hebben opgebouwd via platforms als Instagram, YouTube, TikTok en Twitch, etc.
Deze kleine virtuele werelden worden bewoond door aantrekkelijke mensen die een perfect leven leiden en uitzonderlijke dingen hebben bereikt (zoals het hebben van miljoenen volgers).
De helden van de 21e eeuw zijn inderdaad voor het grootste deel influencers, met wie jongeren zich vergelijken. Uit hen komt hun zelfkritiek voort. Ze willen hetzelfde lichaam hebben of dezelfde doelen bereiken als die referentiefiguren die ze zo bewonderen.
Sociale media is niet de enige reden waarom veel mensen zichzelf afwijzen omdat ze niet zijn zoals de beroemdheden die ze volgen. De cultuur en zelfs onze opvoeding enten ons met het idee de beste, de meest perfecte en onfeilbare te zijn.
De ban van sociale media en zelfkritisch perfectionisme
Zelfkritiek en sociale media trekken een lijn waarin de geestelijke gezondheid afbreekt en in toom wordt gehouden. We moeten begrijpen dat achter veel eetstoornissen vaak zelfkritiek en obsessief perfectionisme schuilgaan. Dit wordt veroorzaakt door cognitieve starheid en de behoefte aan controle.
Scenario’s als Instagram hebben de neiging veel jongeren aan te trekken die al een laag zelfbeeld hebben. Door zichzelf bloot te stellen aan een wereld vol filters, waar fysiek aantrekkelijke succesvolle mensen in overvloed zijn, worden deze jongens en meisjes aangemoedigd pathologisch gedrag te ontwikkelen om die onmogelijke lichamen of doelen te bereiken.
We moeten erop wijzen dat angst, depressie of eetstoornissen eerder voorkomen bij jongeren als ze zelfkritisch perfectionisme versterken. Met andere woorden, ze tolereren niet dat ze fouten maken en ze straffen en verachten zichzelf omdat ze niet zijn zoals hun referentiefiguren. In feite omdat ze onvolmaakt zijn. Omdat ze menselijk zijn.
Ben je op zoek naar perfectie? Moet alles wat je doet foutloos zijn? Straf je jezelf als je aankomt of er niet aantrekkelijk genoeg uitziet ? Als dat zo is, ben je in de val gelopen van zelfkritiek en ongelukkigheid.
Het accepteren van imperfectie is de remedie tegen angst
Er is één principe dat de moeite waard is om te onthouden, dat ontstond in de theorie van sociale vergelijking die in 1954 werd gedefinieerd door Leon Festinger (Engelse link).
Het stelt dat we van nature de neiging hebben onszelf te vergelijken met anderen. Daarom nemen we vaak de werkelijkheid die ons omringt om naar onszelf te kijken en onszelf onder de loep om te zien welke overeenkomsten we met anderen hebben. Bovenal om te zien wat ons onderscheidt van degenen die we observeren.
We verlangen naar de triomfen van anderen en dromen ervan dezelfde soort lichamen te hebben als degenen die we bewonderen. Bovenal willen we zijn zoals onze cultuur voorschrijft – perfect en succesvol. Dat gezegd hebbende, kunnen weinig verhalen meer vervormd zijn dan die welke ons worden verkocht vanuit ruimtes als Instagram, Facebook en TikTok.
We moeten kinderen al vroeg leren dat ze zichzelf moeten accepteren, moeten streven naar wat ze willen, maar tolerant moeten zijn tegenover imperfectie. Zelfkritiek en sociale media vormen een vergelijking waartegen we hen moeten beschermen. We moeten hen uitleggen hoe ze deze toepassingen goed moeten gebruiken en een goede interne dialoog bevorderen.
Als we onze zelfkritiek quota verlagen, zouden we ook onze angst- en ongemakquota verlichten. Psychisch welzijn is immers het gezonde vermogen om onze fouten te verdragen om ervan te leren.
Mentaal evenwicht betekent dat we onszelf waarderen zoals we zijn, met onze deugden en onvolkomenheden, zonder geobsedeerd te raken door valse idealen die gebouwd zijn op basis van filters en halve waarheden.
Alle siterte kilder ble grundig gjennomgått av teamet vårt for å sikre deres kvalitet, pålitelighet, aktualitet og validitet. Bibliografien i denne artikkelen ble betraktet som pålitelig og av akademisk eller vitenskapelig nøyaktighet.
- Curran, T., & Hill, A. P. (2019). Perfectionism is increasing over time: A meta-analysis of birth cohort differences from 1989 to 2016. Psychological Bulletin, 145(4), 410–429. https://doi.org/10.1037/bul0000138
- Crusius, Jan & Corcoran, Katja & Mussweiler, Thomas. (2022). Social Comparison: A Review of Theory, Research, and Applications.