Welke psychologische factoren verbeteren sportprestaties?
Topsporters beweren dat 90% van hun succes te danken is aan mentale training en mentaal vermogen. In de professionele sportwereld bestaan er geen enorme verschillen tussen atleten met betrekking tot hun potentieel, de training die ze ontvangen of hun fysieke vermogen. De beslissende elementen voor hun sportprestaties zijn daarom psychologisch van aard.
Door de jaren heen hebben we een toename in interesse voor psychologie binnen de sport wereld gezien. Deze toegenomen interesse resulteerde in de volgende vraag bij deskundigen binnen de psychologie en sportdeskundigen: “Welke psychologische variabelen bepalen sportprestaties?”
Het is duidelijk dat mentale factoren sportprestaties beïnvloeden. Dit geldt voor zowel de elite binnen de sport en de degenen die dit als hobby doen. Vandaag de dag hebben we bewijs om dit te bevestigen. Mensen die een fysieke sport beoefenen, of dat nou professionals of amateurs zijn, profiteren van bepaalde psychologische handvaten. Deze handvaten kunnen hun vermogen verhogen en hun sportprestaties verbeteren.
“Want de gevechten van het leven gaan niet altijd naar de sterkste vrouw of man. Uiteindelijk zal de persoon die wint degene zijn die denkt dat hij kan winnen.”
Welke psychologische factoren verbeteren sportprestaties?
We weten allemaal dat regelmatige beweging een direct (positief) effect heeft op onze gezondheid. Studies demonstreren ook keer op keer dat lichamelijke beweging goed is voor onze mentale gezondheid. Het draagt bij aan onze aandachtsspanne, ons zelfvertrouwen en ons vermogen samen te werken in teamverband.
De psychologische factoren die van invloed zijn op sport en beweging en de meeste invloed uitoefenen op prestaties, zijn: zelfvertrouwen, motivatie, emotionele controle en concentratievermogen.
- Motivatie. Dit is altijd van belang als je beter wilt worden in iets. Het is vooral belangrijk in de sport. Denk aan atleten die constant hoogtepunten en laagtes ervaren, overwinningen en verliezen. In hun geval is intrinsieke motivatie en liefde voor hun vak datgene wat ze vooruit brandt na een slecht geworpen bal, een slecht gereden tijd of een lagere score dan verwacht.
- Concentratievermogen. Atleten moeten ook een sterk concentratievermogen bezitten. Al hun acties, zelfs de meest simpele of intuïtieve van aard, vergen concentratie. Een slecht uitgevoerde beweging kan in verlies of zelfs in een verwonding eindigen. Het kan maanden van voorbereiden verpesten. Dat is waarom een atleet die zelfs slechts middelmatige training ontvangen heeft zelden afgeleid zal zijn.
- Emotionele controle. Mentale training die helpt je emoties en twijfels onder controle te houden kunnen het verschil maken tussen overwinning en mislukking. Wanneer slechte controle over emoties de prestaties van de atleet beïnvloeden, is dat meestal omdat zijn of haar concentratie hieronder lijdt.
- Zelfvertrouwen. Vertrouwen in je eigen vermogen om iets succesvol af te ronden is een essentieel onderdeel van het pad naar overwinning.
“Je kunt je laten motiveren door angst en je kunt jezelf laten motiveren door een beloning. Deze methoden zijn echter beide tijdelijk. De enige permanente vorm van motivatie is intrinsiek van aard.”
-Homer Rice-
Mentale technieken om sportprestaties te verbeteren
Een professionele atleet zijn, betekent dat je ook op emotioneel vlak betrokken bent bij je sport. Atleten moeten eerst op zoek gaan naar hun eigen zwakke en sterke punten en deze vervolgens analyseren. Daarna kunnen ze gepersonaliseerde technieken gebruiken om hun prestaties te verbeteren en hun zelfvertrouwen te vergroten. Als deze technieken niet per individu zijn aangepast, kunnen ze juist tegenwerken.
De technieken die atleten het vaakst gebruiken om hun sportprestaties te verbeteren, zijn:
- Controle over hun aandacht. Dit betreft zowel interne als externe aandacht. Interne aandacht betreft de aandacht die uitgaat naar wat er in je eigen lichaam gebeurt (bijvoorbeeld gedachten, interne dialoog, gevoelens en bewegingen). Externe aandacht is de aandacht die uitgaat naar dingen die buiten je eigen lichaam gebeuren (bijvoorbeeld geluiden, mensen om je heen).
- Doelen stellen. Dit helpt atleten om een compleet beeld te krijgen van het werk dat ze te wachten staat. Zo kunnen ze ook voor ogen houden wat ze moeten bereiken om hun uiteindelijke, ultieme doelen te behalen.
- Instructies aan zichzelf. Dit zijn in feite berichten of korte bevestigingen die we aan onszelf kunnen doorgeven om ons te helpen onze motivatie en concentratie te onderhouden. Het is belangrijk om rationele, positieve, logische en realistische bevestigingen in te zetten.
- Ontspanning. Een ontspanningstechniek is elke methode, procedure of activiteit waardoor lichamelijke en/of mentale spanning afneemt. Het is bedoeld om je stress- en angstniveau te verlagen en je hoofd rust te geven.
- Mentale representatie. Mentale representaties zijn symbolische manieren om de realiteit na te bootsen. Visualisatie — je iets levendig inbeelden — is een extreem krachtige techniek hiervoor, bedoel voor zowel atleten als leken.
De prijs voor goede sportprestaties
Tot slot is het belangrijk om te bedenken dat sport (vooral op een hoog niveau) veel pijn en andere vormen van afzien met zich meebrengt. Het is niet enkel de pijn die de lichamelijke inspanning oproept, maar alles wat hierna indirect volgt.
Sport is hierdoor dus een capabele leermeester van doorzettingsvermogen. Veel van de psychologische technieken die atleten gebruiken, kunnen ook ingezet worden onder andere bijzonder competitieve en veeleisende omstandigheden.
“Ik haatte elke seconde van mijn training, maar ik zei tegen mezelf: “Geef niet op. Lijd nu en leef de rest van je leven als kampioen.”
-Muhammad Ali, bokskampioen-