Weet jij wat een psychologische debriefing is?

Een psychologische debriefing is een snelle tussenkomst die de eerste dagen na een traumatische gebeurtenis plaatsvindt. Deze gebeurtenis kan een natuurramp zijn (bijvoorbeeld een aardbeving of een overstroming), een auto-ongeluk enzovoort.

Tijdens een psychologische debriefing komen een groep collega’s of mensen samen die op een soortgelijke manier een gebeurtenis meegemaakt hebben. De bedoeling is om groepsondersteuning op gang te brengen tussen de mensen die bij dezelfde situatie en in vergelijkbare toestanden betrokken waren.

Het doel is dus om een ruimte te scheppen waar de groepsleden hun gevoelens, gedachten en reacties in een veilige omgeving tot uiting kunnen brengen. Dit helpt namelijk om toekomstige geestelijke stoornissen te voorkomen.

Bovendien komen deze mensen samen om zichzelf te bevrijden van de emotionele last die zich na een traumatische gebeurtenis opbouwt. Een psycholoog leidt deze bijeenkomsten. De groepsleden vertellen wat hen tijdens de gebeurtenis overkomen is.

Psychologen hebben debriefing ontworpen als een techniek om mensen te helpen om met eventuele traumatische gebeurtenissen om te gaan. Hulpverleners vinden dit instrument ook een geweldig hulpmiddel om te vermijden dat de psychologische symptomen sterker worden.

Ook hulpverleners lijden

Hulpverleners zijn ook mensen. Ze lijden dus ook en hebben soms hulp nodig. Zij zijn echter de vergeten personen. Deze hulpverleners lopen een groot risico op psychologische schade als gevolg van wat ze doen. Het is daarom vooral belangrijk dat ze na het ervaren van traumatische situaties onmiddellijk bijstand krijgen.

Ze krijgen vaak opdrachten toegewezen ongeacht hun leeftijd, training, vaardigheden of ervaring. Dit kan ervoor zorgen dat symptomen van acute stress optreden. Op andere momenten kan dezelfde hulpverlener zelfs niet eens beseffen dat hij of zij er tot over zijn oren in zit.

Tussenkomsten tijdens een ramp volgen geen vast of voorspelbaar plan. Spoedsituaties veranderen namelijk voortdurend. Dit betekent dat de hulpverlener in staat moet zijn om met verschillende en dringende omstandigheden om te gaan.

Hulpverleners hebben talrijke hulpbronnen nodig om hun werk te doen. In dringende situaties kunnen ze echter niet altijd volgens het boekje te werk gaan. De hulpverlener moet dus de unieke kenmerken van een situatie aanpakken en van daaruit vertrekken.

De symptomen waaraan hulpverleners lijden

Een hulpverlener kan na een ramp vele symptomen ervaren. De hulpverlener die onder druk werkt, kan onder andere op fysiologisch vlak te maken krijgen met vermoeidheid, misselijkheid, rillingen en kortademigheid.

Op het cognitieve niveau zullen ze uiteraard waakzaam zijn. Ze kunnen echter ook negatieve gedachten hebben en niet weten hoe ze die moeten laten ophouden. De mentale reactie is dan een combinatie van angst, onrust, prikkelbaarheid en zelfs van emotionele schok.

Op het motorische niveau kan een hulpverlener getroffen worden door het onvermogen om te rusten en een versnelde spraak vertonen. Hij kan ook in een normaal gesprek beginnen schreeuwen. Om te voorkomen dat deze symptomen erger worden gebruiken psychologen de psychologische debriefing. Dit is dan ook de reden waarom het een bijzonder instrument is.

Waarom is het belangrijk om je eigen stress te herkennen?

De effecten van stress bij hulpverleners kunnen echt schadelijk zijn. We zullen nu enkele van deze effecten bekijken.

Op het werk:

• Minder kwaliteit in het werk.
• Stijging van het verzuim.
• Minder engagement.
• Meer conflicten met collega’s (zowel met hun meerderen als met ondergeschikten).

Thuis:

• Conflicten met hun partner en met andere familieleden.
• Negatieve opmerkingen en verhalen vertellen waarvoor je dierbaren nog niet klaar zijn om te horen.
• Afzondering.

Hoe begin je het proces van psychologische debriefing?

De hulp die hulpverleners krijgen, mag niet eindigen met deze tussenkomst. We bedoelen hiermee dat ze ook nog hulp moeten krijgen wanneer hun opdracht voorbij is. Omgaan met negatieve ervaringen moet dus een uitdrukkelijk en georganiseerd proces zijn.

De groepsondersteuning en de bijeenkomsten voor emotionele verlichting hebben zowel voor- als tegenstanders. Vele organisaties gebruiken echter deze technieken om mensen te helpen zodat ze na het ervaren van rampen met hun emoties kunnen omgaan.

Deze bijeenkomsten hebben een reeks regels. Een deskundige leidt deze bijeenkomsten. Alle deelnemers vertellen hun kant van het verhaal en hoe de gebeurtenis hen getroffen heeft. Bovendien hebben ze het ook over de cognitieve en emotionele reacties die ze tijdens de gebeurtenis ervaren hebben.

Zodra hun opdracht voorbij is of de redding volledig afgerond is, moet een leider een ontspannen bijeenkomst aanmoedigen met alle mensen die de gebeurtenis meegemaakt hebben.

Tijdens deze bijeenkomst worden de deelnemers aangemoedigd om:

• Over hun ervaring te vertellen.
• Te praten over hun gevoelens.

De persoon die deze activiteit leidt, moet de volgende dingen doen:

• De deelnemers laten weten welke symptomen ze tijdens de komende dagen kunnen ervaren of waarvan ze last kunnen krijgen.
• Hen vertellen hoe ze met deze symptomen moeten omgaan.

De stadia van een psychologische debriefing

Het proces van een psychologische debriefing is geen geïmproviseerde samenkomst. Het is namelijk een gestructureerd proces dat de volgende stadia volgt:

• Men legt de doelstellingen uit.
• Elk lid stelt zichzelf voor en legt uit wat er gebeurd is.
• De leden beschrijven wat ze gezien en gehoord hebben en welke gedachten ze hadden.
• Elk lid beschrijft zijn reacties. De begeleider vraagt ook aan elk lid om zich te focussen op het ergste dat ze ervaren hebben.
• Elk lid geeft uitleg over de stressreacties die ze onmiddellijk na het incident ervaren hebben. Ze vertellen ook over de stress die ze momenteel ervaren.
• De begeleider laat de deelnemers dan weten dat deze reacties normaal zijn. Hij leert hen ook mechanismen om hiermee om te gaan.
• De begeleider verheldert de twijfels. Dit is de kans om alles te zeggen wat nog niet gezegd is. De begeleider biedt daarna ook aanvullende ondersteuning aan.

Na de debriefing

Na de psychologische debriefing kunnen hulpverleners nog steeds symptomen vertonen. Voorbeelden van deze symptomen zijn niet kunnen slapen, zelfkritiek over hoe ze gehandeld hebben, zich onbegrepen voelen enzovoort.

De stress die na spoedsituaties optreedt, kan heel moeilijk te beheersen zijn. Dit is de reden waarom een psychologische debriefing binnen de eerste 24 tot 72 uren na het kritieke voorval moet plaatsvinden.

Het doel van deze debriefing is het lijden in woorden omzetten, structuur te geven aan de gebeurtenis en de stress te verlichten die de deelnemers ervaren hebben. De deskundige zal dit op een gestructureerde manier vergemakkelijken.

Tot slot

We sluiten af met de volgende opmerkingen. We moeten de normale reacties die na een traumatische gebeurtenis optreden, leren begrijpen en leren hanteren. Dit kan het best gebeuren op een plek waar we ons veilig, in gezelschap en begeleid voelen. Deze begeleiding gebeurt op een therapeutische manier en geeft ons de hoop dat we ons beter zullen voelen.