Wat zijn extrapiramidale symptomen?
Alle extrapiramidale symptomen zijn motorische problemen. Ze zijn meestal het gevolg van anti-psychotische medicatie. Eigenlijk is het een ziekte van de motorische functies die optreedt wegens beschadiging van het extrapiramidale systeem. Dat systeem bestaat in wezen uit de basale ganglia en de grijze materie van de hersenen en de paden in die hersendelen.
Het extrapiramidale systeem is verantwoordelijk voor de controle over de willekeurige bewegingen en de spieren. Het regelt eveneens de automatische, instinctieve en aangeleerde bewegingen. Dit is dan ook de reden dat je problemen kunt krijgen met bewegen, strekken en de houding telkens wanneer er sprake is van een probleem met dit systeem.
Het duidelijkste voorbeeld van extrapiramidale symptomen is de ziekte van Parkinson. Alle symptomen die bepalend zijn voor een extrapiramidaal probleem, zijn eigenlijk ook symptomen van Parkinson.
Wat veroorzaakt extrapiramidale symptomen?
Meestal treden extrapiramidale symptomen op als een negatieve reactie op anti-psychotische medicatie. Er zijn echter ook gevallen waarbij het zich kan voordoen wegens schade in bepaalde hersenzones.
De fundamentele oorzaak is echter een gebrek aan regeling van dopamine. Dopamine is de voornaamste neurotransmitter die betrokken is bij de motorische functie van mensen.
Anti-psychotische medicatie of neuroleptica blokkeren de D2-dopaminereceptoren. Ze doen dit om te voorkomen dat de dopaminewegen in de hersenen van patiënten met psychose opflakkeren. De blokkering van deze wegen kan echter ook veranderingen in de motorische functie veroorzaken. Dit noemen we dan “extrapiramidale symptomen.”
De typische anti-psychotische medicatie veroorzaakt vaak de meeste problemen met extrapiramidale symptomen. In feite is het zo dat de atypische medicatie erin slaagt om deze veelvoorkomende bijwerkingen te omzeilen. Waarschijnlijk zijn haloperidol en chlorpromazine de soorten medicatie die deze symptomen vaak veroorzaken.
De voornaamste extrapiramidale symptomen
Dit zijn enkele van de voornaamste symptomen die mensen ervaren:
- Hypokinesie: een daling van de snelheid en het vermogen om willekeurige bewegingen uit te voeren. Dit soort bewegingen beginnen dan veel inspanning te vereisen. Ze worden ook traag en stuntelig.
- Hypertonia: een stijging van de spierspanning. Dit is vooral slecht voor de ledematen. Sommige mensen ervaren daarnaast ook een acute dystonie in de spieren van het gezicht, de nek en de tong.
- Acathisie: dit symptoom is in wezen een gevoel van rusteloosheid en opwinding. Je kan dan niet stilzitten.
Met problemen van deze aard zijn nog veel andere motorische symptomen verbonden. Daartoe behoren bijvoorbeeld de volgende dingen:
- Hyperkinesie: onvrijwillige bewegingen zoals ticjes, spasmen en trillen.
- Onvrijwillig, ritmisch heen en weer schudden. Dit kan zowel gebeuren terwijl je ligt of terwijl je een lange tijd een specifieke houding aanneemt.
- Bewegingen typisch voor Parkinson. Dit houdt in dat je het hoofd en de nek voorwaarts buigt. Je ellebogen, knieën en polsen knikken ook.
- Amimie: het onvermogen om gezichtsuitdrukkingen te vertonen. Dit gebeurt omdat de spieren van het gezicht stijf worden.
- Een abnormale manier van lopen: meestal toont dit zich in de vorm van kleine stapjes waarbij de armen niet heen en weer bewegen. Mensen met dit probleem hebben het vaak moeilijk om hun evenwicht te bewaren.
- Problemen met schrijven en spreken.
- Een gebrek aan houdingsreflexen en het ontbreken van het vermogen om snelle, automatische bewegingen uit te voeren.
De behandeling van deze symptomen
Het kan gebeuren dat om één of andere reden de behandeling snel moet plaatsvinden. Meestal zal men dan anticholinerge en dopaminerge medicijnen gebruiken. In de meeste gevallen is de basisbehandeling voor extrapiramidale problemen dat men de patiënt van de medicatie afhaalt die deze problemen veroorzaakt heeft.
Als patiënten een behandeling met de typische antipsychotica ondergaan, dan zal een arts meestal proberen om hen met nieuwe medicatie te behandelen. Die medicijnen hebben immers minder bijwerkingen dan de typische antipsychotica.
Wat betreft de behandeling van de spierspanning in het gezicht en de veranderingen in de motorische functie kan ook fysiotherapie van grote hulp zijn. Dat is zelfs waar in gevallen van hersenschade of schade aan de extrapiramidale wegen.
Fysiotherapie kan dus een enorme hulp zijn om mensen te helpen herstellen. Het biedt met name concrete voordelen voor de kwaliteit van leven.
Alle siterte kilder ble grundig gjennomgått av teamet vårt for å sikre deres kvalitet, pålitelighet, aktualitet og validitet. Bibliografien i denne artikkelen ble betraktet som pålitelig og av akademisk eller vitenskapelig nøyaktighet.
- Hernández, O. M., Fajardo, X. R., Fernández, E. A., Rodríguez, O. L. M., & Urra, F. M. (2006). Síndrome extrapiramidal inducido por neurolépticos. Revista Médica Electrónica, 28(3), 185-193.
- Cicero, A. F., Forghieri, M., Cuzzola, D. F., Cipressi, F. E. D. E. R. I. C. A., & Arletti, R. (2002). Extrapiramidal syndrom, anticholinergic effects and orthostatic hypotension induced by antipsycotic drugs under everyday practice conditions in Italy: the PPHSS study. Rivista di psichiatria, 37(4), 184-189.
- Ortega-Soto, H. A., Jasso, A., Ceceña, G., & Ávila, C. A. H. (1991). La validez y la reproducibilidad de dos escalas para evaluar los síntomas extrapiramidales inducidos por neurolépticos. Salud Mental, 14(3), 1-5.
