Wat zijn de belangrijkste menselijke deugden?

Deugden zijn karaktereigenschappen die je dichter bij uitmuntendheid brengen en je ook helpen je menselijke potentieel te bereiken. Hier beschrijven we ze aan jou, zodat jij een betere versie van jezelf kunt bouwen.

Geschreven en geverifieerd door de psycholoog Valeria Sabater.

Laatste update: 08 oktober, 2024

Praten over menselijke deugden of ‘deugdzaam zijn’ heeft misschien bijna geen betekenis of valt op tussen de belangrijke kwesties van een huidige situatie die zo complex, veranderend en zelfs dystopisch is als de onze. De filosofie heeft ze echter eeuwenlang bijna als de hoeksteen van de moraliteit beschouwd. En voor de positieve psychologie is deugd een nucleair element in het begrip van geluk.

De waarheid is dat het nu meer dan ooit tijd is om deze kwaliteiten te waarderen en in de praktijk te brengen. Het zijn eigenschappen die je gedrag sturen, die je inspireren en de sociale harmonie bevorderen. Deze ethische en morele principes begeleiden je om rechtvaardig of vriendelijk te handelen, eerlijk te reageren en vertrouwen te hebben in moeilijke tijden. Laten we hieronder wat dieper graven.

Menselijke deugden, belangrijk voor welzijn en ontwikkeling

Deugden zijn kwaliteiten of karaktereigenschappen die fungeren als steiger voor het menselijk welzijn en sociaal samenleven. Voor Plato, Aristoteles of het stoïcisme vormden ze de weg naar een ethisch en gelukkig leven. Het zal je dan ook niet verbazen dat de psychologie geïnteresseerd raakte in deze dimensies, en zelfs zo ver ging dat ze tientallen jaren van onderzoek hieraan wijdde.

Het waren Martin Seligman en zijn collega Chris Peterson die ons een van de bekendste werken over dit onderwerp schonken. Karaktersterkten en deugden: Een handboek en classificatie uit 2004 (Engelse link) is het resultaat van meer dan 20 jaar werk.

Op hun pagina’s hebben ze zich verdiept in hoe we deze reeks kenmerken kunnen cultiveren en hoe ze ons helpen om op zinvolle manieren met het leven om te gaan.

Dit zijn de belangrijkste menselijke deugden

Martin Seligman en zijn team bestudeerden de verschillende filosofische tradities, religies en culturen van onze wereld. Daaruit probeerden ze af te leiden dat er een reeks menselijke deugden waren die de meesten van ons gemeen hadden. Er zijn zes kwaliteiten die de sterke punten, waarden en morele principes integreren die het meest bepalend zijn voor je persoonlijke vervulling en sociaal samenleven.

1. Wijsheid en kennis

Het verwijst naar je vermogen om kennis effectief te verwerven en toe te passen. Denk dat wijze mensen hun ervaring en leren gebruiken om de juiste beslissingen te nemen en te helpen. Het is daarom een zeer belangrijk gebied voor je leven en de samenleving als geheel.

2. Moed

Moed hebben is de dagelijkse oefening die bijdraagt aan het moedig omgaan met moeilijkheden, gevaren en uitdagingen. Het maakt niet uit of je aan het einde van die reizen succesvol bent of niet, in werkelijkheid is het een manier om het bestaan te begrijpen. Moed is een houding die een aanvulling vormt op doorzettingsvermogen en integriteit in je daden en gedrag.

3. De mensheid

Het is een deugd die zich richt op interpersoonlijke relaties en de zorg voor anderen. De mensheid is een van de mooiste en noodzakelijkste kwaliteiten om een meer ethische samenleving op te bouwen, omdat deze empathie, vriendelijkheid en liefde voor anderen omvat.

4. Matigheid

Matigheid matigt en controleert impulsen, verlangens en emoties, terwijl excessen worden vermeden en de balans in het leven behouden blijft. Vanuit psychologisch oogpunt moet worden opgemerkt dat het een kernkwaliteit is, omdat je daarmee gedrag reguleert, betere beslissingen neemt en voldoende zelfbeheersing bereikt.

5. Gerechtigheid

Eerlijk zijn behoort tot de belangrijkste menselijke deugden. Dankzij gerechtigheid handel je met gelijkheid, onpartijdigheid en respect voor de rechten van iedereen, om ervoor te zorgen dat iedereen krijgt wat hij of zij verdient.

Op dezelfde manier vereenvoudigt deze deugd het nemen van beslissingen op basis van ethische en juridische principes, zonder vriendjespolitiek of discriminatie, waarbij ernaar wordt gestreefd iedereen gelijk te behandelen.

6. Transcendentie

Deze dimensie verbindt mensen met iets dat groter is dan zijzelf, waardoor betekenis en doel in het leven wordt geboden. Het omvat waardering voor schoonheid, dankbaarheid, hoop en spiritualiteit.

De psychologie benadrukt ook de rol van zelftranscendentie, en hoe deze oefening mensen helpt om te gaan met tegenslagen en zelfs te gedijen.

Hoewel deze handleiding van Seligman en Peterson begin jaren 2000 werd gepubliceerd, blijft de belangstelling op dit gebied vandaag de dag enorm toenemen (Engelse link). Het onderzoek naar deugd houdt verband met prosociaal gedrag en persoonlijkheid, vandaar de relevantie om er dieper op in te gaan.

Er zijn meer fundamentele menselijke deugden die je persoonlijke en sociale ontwikkeling bevorderen en die helpen een evenwichtiger en zinvoller leven te creëren. Hieronder zullen we bespreken.

7. Eerlijkheid

Eerlijkheid is de kwaliteit van eerlijk, oprecht en direct zijn in je woorden en daden. Iedereen die deze deugd beoefent, verbergt de waarheid niet en probeert niet te misleiden, ook al kan dit negatieve gevolgen hebben. Op dezelfde manier impliceert het trouw zijn aan jezelf, uiten wat je werkelijk denkt en voelt, en ook handelen volgens die principes.

8. Integriteit

Als je integer bent, houdt je je aan een morele of ethische code die altijd in overeenstemming is met je waarden, zelfs in situaties waarin het gemakkelijker of handiger is om het tegenovergestelde te doen. Je zegt de juiste dingen en toont een sterke consistentie tussen je woorden en je daden.

9. Verantwoordelijkheid

Een verantwoordelijk persoon is zich bewust van de gevolgen van wat hij doet en aarzelt niet om ijverig te werk te gaan bij het vervullen van zijn taken. Verantwoordelijkheid houdt ook de bereidheid in om fouten te accepteren en ervan te leren, zonder anderen de schuld te geven van eigen mislukkingen.

10. Respect

Respect is een essentiële deugd voor het samenleven in onze samenleving. Hieruit komt erkenning en aandacht voor de waardigheid en rechten van anderen voort. Het komt tot uiting in de manier waarop je mensen behandelt, aandachtig naar hen luistert, hun mening waardeert en je beleefd en hoffelijk gedraagt.

11. Enthousiasme

Een deugd die inspireert en aanstekelijk is, is enthousiasme. Het is de manifestatie van een positieve en gepassioneerde houding waarmee je altijd veel energie en motivatie kunt tonen om doelen te bereiken en jezelf te verbeteren. Dankzij deze kwaliteit weet je te innoveren, succes te behalen en ben je beter in staat uitdagingen aan te gaan.

12. Gevoel voor doel

Het gevoel van doelgerichtheid is de deugd die je met een groter doel verbindt, zodat het richting en betekenis geeft aan al je acties. Het is de innerlijke kracht die je ertoe aanzet doelen na te streven die het persoonlijke overstijgen, dromen op één lijn brengen met diepe waarden en ook bijdragen aan het welzijn van anderen.

Denk dat het cultiveren van deze kwaliteit je motivatie en veerkracht geeft. Bovendien telt elke inspanning en wordt elke uitdaging gezien als een kans om te groeien en een positieve stempel op de wereld te drukken.

13. Dankbaarheid

Het bestaat uit een houding van waardering en erkenning ten opzichte van mensen, hun daden en ten opzichte van het leven zelf. Dankzij dit kun je je concentreren op het positieve en een meer optimistische mentaliteit cultiveren. Dankbaarheid verbindt je met anderen, omdat het gaat om het herkennen van de positieve impact die zij op je leven hebben en het oprecht uiten ervan.

14. Vrijgevigheid

Bereid zijn om onbaatzuchtig iets te geven, zonder iets terug te verwachten, dat is vrijgevigheid. Dit doe je bijvoorbeeld door middelen, tijd, kennis of emotionele steun te delen. Een genereus persoon wordt gemotiveerd door de wens om bij te dragen aan het welzijn van anderen, wat de sociale banden versterkt en een meer ondersteunende en verenigde gemeenschap bevordert.

15. Nederigheid

Nederigheid is een van de meest nobele en belangrijke menselijke deugden. Het is de kwaliteit van bescheidenheid en bewustzijn van de eigen beperkingen, zonder in zelfgenoegzaamheid of arrogantie te vervallen. Door nederigheid erken je je prestaties, maar je accepteert ook dat er altijd iets nieuws te leren valt en dat anderen vaardigheden en kennis kunnen hebben die superieur zijn aan die van jou.

16. Doorzettingsvermogen

Doorzettingsvermogen is het vermogen om ondanks obstakels de inzet en vastberadenheid in de loop van de tijd vol te houden. Dankzij deze deugd kun je vooruitgang boeken bij het nastreven van je doelen, zelfs als de resultaten niet onmiddellijk zichtbaar zijn of de omstandigheden plotseling ongunstig worden.

17. Gevoel van eenheid

Het verwijst naar die instelling bij mensen die samenwerking, empathie en collectieve betrokkenheid waardeert. Hierdoor wordt het gemeenschappelijk welzijn altijd nagestreefd boven persoonlijke belangen.

18. Zelfbeheersing

Een persoon met zelfbeheersing laat zich niet meeslepen door impulsieve reacties, maar handelt eerder bedachtzaam en bewust, in lijn met zijn daden, waarden en langetermijndoelen. Het is een vaardigheid die je in de loop van de tijd leert en die je beetje bij beetje kan bepalen en je een groot psychologisch welzijn kan bezorgen.

19. Voorzichtigheid

Voorzichtigheid is het vermogen om opties zorgvuldig te evalueren alvorens een beslissing te nemen. Dit doe je nadat je de mogelijke gevolgen en bijbehorende risico’s heeft overwogen. Voorzichtige mensen gaan altijd voorzichtig en verstandig te werk, vermijden haast en zoeken een evenwicht tussen wat ze willen en wat werkelijk mogelijk of handig is.

20. Vitaliteit

Enthousiasme en energie zorgen voor vitaliteit, leven met passie en vreugde, elke dag met kracht en een positieve instelling tegemoet treden. Het is op zijn beurt die innerlijke kracht die je motiveert om dromen na te streven, uitdagingen te overwinnen en ten volle te genieten.

21. Loyaliteit

Loyaliteit is trouw en betrokkenheid bij de mensen, doelen of waarden waarmee je verbonden bent. Loyaal zijn houdt in dat je iemand voortdurend steunt en verdedigt, zelfs als de tijden moeilijk zijn of als het gemakkelijker of passender is om op te geven.

22. Geduld

Er wordt vaak gezegd dat geduld de moeder van alle menselijke deugden is, en dat is geen wonder. Je wordt geconfronteerd met het vermogen om moeilijkheden, vertragingen of ergernissen te verdragen zonder je kalmte of geest te verliezen. Een geduldig individu kan wachten zonder gefrustreerd te raken, in het besef dat sommige dingen tijd vergen en dat de resultaten niet altijd onmiddellijk zichtbaar zijn.

23. Vriendelijkheid

Anderen met beleefdheid, vrijgevigheid en genegenheid behandelen is een van de mooiste menselijke deugden die mannen en vrouwen kunnen beoefenen. Bedenk ook dat als je aardig bent, je een positieve en ondersteunende omgeving creëert, die relaties versterkt en een gevoel van gemeenschap en solidariteit bevordert.

24. Tolerantie

Tolerantie is die kwaliteit die we allemaal vanaf jonge leeftijd moeten uitoefenen. Het gaat om het accepteren en respecteren van verschillen, of het nu gaat om meningen, cultuur, religie of levensstijl.

Verdraagzaam zijn betekent begrijpen dat diversiteit een essentieel onderdeel van de mensheid is en dat ieder individu het recht heeft zijn eigen overtuigingen en gedragingen te behouden, zolang ze anderen geen schade berokkenen.

25. Vergeving

Vergeving is een van de belangrijkste, meest stralende en inspirerende menselijke deugden. Het omvat het loslaten van wrok, woede of het verlangen naar wraak jegens iemand die ons onrecht heeft aangedaan. Zet in plaats daarvan in op begrip en innerlijke vrede. Vergeving betekent echter niet dat je de overtreding vergeet of rechtvaardigt, maar dat je niet toestaat dat pijn je emoties en daden beheerst.

26. Optimisme

Het zien van de positieve kant van situaties en het verwachten van gunstige resultaten is de houding die optimisme nastreeft. Een optimist is niet naïef, maar streeft ernaar erop te vertrouwen dat de zaken zullen verbeteren en dat uitdagingen met inspanning en vastberadenheid kunnen worden overwonnen. Dit is een van de menselijke deugden die de positieve psychologie het meest benadrukt.

27. Solidariteit

Solidariteit is de toewijding om anderen te steunen en te helpen, vooral wanneer er sprake is van nood of moeilijkheden. Het is gebaseerd op de erkenning van de menselijke onderlinge afhankelijkheid en de wens om bij te dragen aan het gemeenschappelijk welzijn.

28. Diligence

IJverig zijn is om verschillende redenen een zeer wenselijke deugd. De eerste omdat je hierdoor met toewijding, zorg en volharding kunt werken om aan je verplichtingen te voldoen en doelstellingen effectief te bereiken. Ten tweede omdat het je helpt een nauwgezette en constante focus te behouden, waarin je niet hoeft op te geven.

29. Creativiteit

Creativiteit is een deugd en een kwaliteit die het voor je gemakkelijker maakt om innovatieve oplossingen voor problemen te vinden. Een creatief persoon denkt flexibel en onconventioneel en onderzoekt verschillende perspectieven en verbanden tussen ogenschijnlijk uiteenlopende concepten.

30. Flexibiliteit

Om je psychisch welzijn te verbeteren, kun je om vele redenen een beroep doen op flexibiliteit. Het helpt je om je op een positieve en effectieve manier aan te passen aan veranderingen en nieuwe situaties. Met deze deugd bent je in staat je plannen, houding en gedrag aan te passen als de omstandigheden dit vereisen, zonder je hoofddoelstellingen uit het oog te verliezen.

Aan de andere kant is flexibiliteit ook gekoppeld aan veerkracht, omdat je hierdoor uitdagingen het hoofd kunt bieden met een open geest en de bereidheid om nieuwe oplossingen te vinden.

31. Hoffelijkheid

Hoffelijkheid is de uitdrukking van respect en aandacht voor anderen, door middel van vriendelijk en beleefd gedrag. Het zijn mensen die ernaar streven attent te zijn, goede manieren te gebruiken en respect te tonen in al hun interacties.

32. Eerlijkheid

Een uitzonderlijke deugd is eerlijkheid, omdat je hierdoor met rechtschapenheid, rechtvaardigheid en respect voor morele waarden en wetten met jezelf om kunt gaan. Dankzij dit ben je betrouwbaar, trouw aan de waarheid en vermijd je elke vorm van bedrog of corruptie.

Houd in gedachten dat eerlijkheid van fundamenteel belang is in elke samenleving. Dit omdat het de basis is van vertrouwen en veiligheid in menselijke relaties en in instellingen.

33. Discipline

Door gedisciplineerd te zijn, kun je consequent een reeks regels of normen volgen en de focus op je doelen behouden, ondanks afleidingen of verleidingen.

Iemand die gedisciplineerd is, heeft, ook al lijkt het misschien overbodig, de zelfdiscipline die nodig is om zijn gedrag te reguleren, zijn tijd efficiënt te beheren en zijn verantwoordelijkheden te vervullen zonder de noodzaak van voortdurend toezicht.

34. Vastberadenheid

Vastberadenheid is een vastberaden doel en het vermogen om de focus op doelen te houden, ondanks obstakels en uitdagingen. Een vastberaden individu laat zich niet gemakkelijk ontmoedigen, maar gaat met vasthoudendheid en vastberadenheid door totdat hij zijn doelen bereikt.

35. Barmhartigheid

Het tonen van compassie en vergeving jegens degenen die fouten hebben gemaakt of zich in lijdende situaties bevinden, is wat wij kennen als barmhartigheid. Deze deugd gaat verder dan rechtvaardigheid, omdat er sprake is van diepe empathie en een verlangen om de pijn van anderen te verlichten, zelfs als de persoon dit vanuit strikt juridisch of moreel oogpunt niet verdient.

36. Eigen vermogen

Gelijkheid mag niet ontbreken als een van de belangrijkste menselijke deugden. Het betekent weten hoe we iedereen onpartijdig en rechtvaardig moeten behandelen, en hun rechten en behoeften moeten erkennen en respecteren.

In tegenstelling tot gelijkheid, waarbij iedereen hetzelfde wordt behandeld, betekent rechtvaardig zijn het erkennen van individuele verschillen en elke persoon geven wat hij of zij nodig heeft om hetzelfde niveau van succes of welzijn te bereiken.

37. Vasthoudendheid

Beschouw jij jezelf als een vasthoudend persoon ? Dankzij deze karaktereigenschap blijf je standvastig en volhardend in het bereiken van een doel, zelfs als de omstandigheden ontmoedigend zijn. Daarom geef je niet op, maar ga je met vastberadenheid en moed verder en overwin je tegenslagen met creativiteit en inspanning.

38. Vriendelijkheid

Het is onmogelijk om vriendelijkheid te vergeten in deze lijst met menselijke deugden. Het is de kwaliteit van respectvol, genereus en attent zijn, welwillend handelen en het welzijn van anderen nastreven. Het betekent op dezelfde manier zorg dragen voor de gevoelens en behoeften van de mensen om je heen en bereid zijn te helpen en empathie te tonen in je dagelijkse interacties.

39. Authenticiteit

Authenticiteit stelt je in staat een vollediger en bevredigender leven te leiden. Dit omdat je niet gevangen zit in de behoefte om aan externe verwachtingen te voldoen of een vals beeld te projecteren. Authentiek zijn bevordert ook het respect en de bewondering van anderen, aangezien oprechtheid een kwaliteit is die in elke interactie wordt gewaardeerd.

40. Trouw

Betrokkenheid en loyaliteit aan een persoon, zaak of idee is het doel van trouw. Hierdoor blijf je constant en standvastig in je steun, ongeacht hoeveel problemen of verleidingen er ook zijn.

Houd in gedachten dat een trouw persoon niet alleen betrouwbaar en constant is, maar zich ook houdt aan zijn of haar beloften en verplichtingen, zowel in persoonlijke als zakelijke relaties of in zijn of haar waarden en principes.

41. Vermogen om vragen te stellen

Het vermogen om vragen te stellen is een zeer noodzakelijke menselijke deugd in deze wereld die wordt gedomineerd door media en hyperinformatie. Hierdoor reflecteer je kritisch op nieuws, ideeën, overtuigingen en gevestigde normen. Je probeert ze diepgaand te begrijpen en vanuit verschillende perspectieven te beoordelen.

Op dezelfde manier accepteer je met deze aanpak de dingen niet zomaar zoals ze zijn, maar onderzoek je, stel je vragen en daag je aannames uit, om tot een duidelijker en nauwkeuriger begrip te komen.

42. Saldo

Een evenwichtig persoon zijn is een deugd die je een groot welzijn zal brengen. Het stelt je in staat stabiliteit en harmonie te behouden in verschillende aspecten van het leven, zoals werk, persoonlijke relaties, emotioneel welzijn, enz. Je weet je tijd en energie zo te verdelen dat elk gebied van je bestaan de nodige aandacht krijgt, zonder excessen of nalatigheid.

43. Overweging

Iemand die attent is, toont empathie en respect in hun interacties en vermijdt het veroorzaken van schade of ongemak. Overweging is essentieel voor het onderhouden van gezonde en harmonieuze relaties, omdat het een omgeving van wederzijds respect en begrip bevordert.

44. Frustratietolerantie

Door een hoge tolerantie voor frustratie te bereiken, laat je je niet meeslepen door woede of wanhoop. In plaats daarvan zoek je naar oplossingen en pas je je veerkrachtig aan aan een ongunstige context. Het is een fundamentele deugd in deze complexe wereld dat je niet altijd reageert of reageert zoals je zou willen.

45. Discretie

Discretie is de kwaliteit van ons altijd met respect en zorg gedragen. Probeer ook de vertrouwelijkheid te bewaren wanneer dat nodig is en vermijd gedrag dat mogelijk ongepast is.

46. Wees tactvol

Dit is de deugd van subtiel en attent communiceren en handelen, vooral in gevoelige situaties. Het impliceert op zijn beurt het vermogen om te begrijpen hoe je woorden en daden anderen kunnen beïnvloeden. Je moet dus zorgvuldig kiezen wat je zegt en doet om te voorkomen dat je mensen pijn doet of je ongemakkelijk voelt.

47. Vriendelijkheid

Vriendelijk zijn betekent dat je je op een vriendelijke, hoffelijke en attente manier toont in je interacties. Het betekent dat je weet hoe je een oprechte bereidheid tot hulp en ondersteuning kunt tonen.

48. Eigenliefde

Zelfliefde is een deugd die werkt als een krachtige spier voor je psychische gezondheid. Het stelt je in staat jezelf te respecteren en je eigen waarde te erkennen om in al je emotionele, fysieke en spirituele behoeften te voorzien zoals je verdient.

Een persoon met eigenliefde accepteert zichzelf zoals hij is, met zijn sterke en zwakke punten, met zijn menselijke deugden en gebreken, en streeft naar een gezond evenwicht tussen zijn verlangens en zijn verplichtingen.

49. Altruïsme

Altruïsme is de bereidheid om te handelen ten behoeve van anderen, soms ten koste van de eigen belangen of gemakken. Wanneer iemand altruïstisch reageert, doet hij dat uit bezorgdheid voor het welzijn van anderen en is hij, waar mogelijk, bereid offers te brengen om mensen in nood te helpen, zonder daar iets voor terug te verwachten.

50. Sereniteit

Sereniteit is de staat van kalmte en innerlijke rust die helpt de mentale en emotionele vrede te behouden. Zelfs als situaties stressvol of moeilijk zijn. Dit is een van de nuttigste menselijke deugden voor je welzijn en samenleven, omdat het zorgt voor meer helderheid in je geest, het nemen van betere beslissingen en het leiden van een evenwichtiger leven.

Wees deugdzaam om beter te leven

Menselijke deugden zijn die kwaliteiten die je verheffen en inspireren om de beste versie van jezelf te zijn. Kwaliteiten die de zielen van anderen met meer liefde, mededogen en authenticiteit te raken. Wanneer je vriendelijkheid, moed, doorzettingsvermogen en andere kwaliteiten in je dagelijks leven cultiveert, maak je verbinding met het diepste deel van je wezen en met de mensen om je heen.

Het zijn dimensies die je transformeren, je menselijker maken en je in staat stellen met meer respect in de samenleving te leven. En psychologie en filosofie verdiepen ze, omdat ze fungeren als die interne hartslag die ons de nodige kracht geeft om meer verenigd te zijn en welzijn te verwerven.