Wat is analytisch denken?

Weet jij wat analytisch denken is? Je gebruikt het waarschijnlijk meer dan je zou denken in je dagelijkse routine. In dit artikel vertellen we je waarvoor het wordt gebruikt, hoe het wordt gebruikt en wat de onderscheidende kenmerken zijn.

Geschreven en geverifieerd door de psycholoog Laura Ruiz Mitjana.

Laatste update: 28 december, 2022

Weet je wat analytisch denken is? Als we ons door de naam zouden laten leiden, zouden we het in verband brengen met het woord analyseren. Volgens het Cambridge Dictionary betekent analyseren “iets systematisch en zorgvuldig bestuderen.” Terwijl analyseren “de handeling is van het bestuderen of onderzoeken van iets in detail, om er meer van te ontdekken of te begrijpen.”

Daarom kun je met dit type denken problemen (of taken of producten) opdelen in eenvoudiger onderdelen, om ze elk in detail te kennen, hun relaties, en ook welke functie ze hebben als geheel.

In dit artikel zullen we uitzoeken waarvoor analytisch denken wordt gebruikt op gebieden als wiskunde en wetenschap, maar ook in je dagelijks leven. Wat zijn de kenmerken ervan? Houdt het een reeks stappen of een bepaalde methodologie in? Ontdek het hier.

Analytisch denken

Analytisch denken is het type denken waarbij je redeneert en nadenkt over bepaalde situaties of problemen. Je gebruikt het om te beslissen wat te doen met betrekking tot specifieke taken of gewoon om na te denken over iets algemeens.

Het werkt door het object van studie of probleem op te delen in kleinere delen die kunnen worden geïdentificeerd, gecategoriseerd en geanalyseerd, om een adequaat antwoord of oplossing voor de vraag te verkrijgen.

Analytisch denken wordt in allerlei situaties gebruikt, niet alleen bij het oplossen van wiskundige of wetenschappelijke problemen, maar ook in het dagelijks leven of op andere kennisgebieden. Je kunt het gebruiken om beslissingen te nemen, conflicten op te lossen, na te denken over specifieke kwesties, en de aard van bepaalde problemen te begrijpen.

Denken als menselijk vermogen

Voordat we verder gaan, moeten we vermelden dat denken alle activiteit van de menselijke geest is die verkregen wordt dankzij het intellect. Met andere woorden, het is het product van het denkproces of het proces van de geest zelf. Door het denken verkrijg je abstracties en beschouwingen.

De cognitieve theorie, typisch voor de psychologie, maakt het mogelijk om de verschillende soorten denken te verdelen in kritische, deductieve, inductieve, creatieve, laterale en intuïtieve soorten. Eén daarvan is analytisch denken.

De kenmerken van analytisch denken

Net als elk ander type denken heeft analytisch denken een reeks inherente kenmerken die het definiëren. De belangrijkste houden verband met de aard en de functies ervan. Analytisch denken is het volgende.

• Gebaseerd op bewijs en niet op emoties.
• Brengt vragen met zich mee. In feite impliceert het het beantwoorden van vragen als wat of hoe?
• Is gedetailleerd. Het analyseert de details van een probleem.
• Is methodisch en analytisch.
• Ontwikkelt ons vermogen om te onderzoeken.
• Stelt je in staat je gedachten helder en nauwkeurig te ordenen.
• Houdt in dat je een probleem opdeelt in kleinere delen om de structuur en mogelijke onderlinge verbanden te begrijpen.
• Stelt je in staat de relevante en irrelevante punten van een probleem te identificeren.

De methodiek van analytisch denken

Door analytisch denken volg je een reeks stappen waarmee je tot conclusies of een reeks uitspraken, theorieën of beschouwingen kunt komen. Je hoeft deze stappen niet altijd te volgen (je kunt een eenvoudiger methodologie gebruiken), maar ze kunnen wel nuttig zijn. Ze zien er als volgt uit.

1. Formuleer een hypothese.
2. Herformuleer het probleem.
3. Er over nadenken.
4. Stel strategieën voor waarmee je tot conclusies kunt komen. Verdeel het probleem bijvoorbeeld in kleinere delen.
5. Selecteer de meest geschikte strategieën.

Analytische denkvolgorde

We hebben je enkele stappen laten zien die nuttig kunnen zijn bij het gebruik van analytisch denken. Om het beter te begrijpen moeten we ook de volgorde ervan noemen. Wanneer je analytisch denkt, stel je jezelf een reeks vragen over een probleem en gebruik je de informatie die je hebt om het op te lossen.

Deze informatie kan verkregen worden door observaties, ervaringen, gegevens, feiten en theorieën. Met behulp van wat je uit elke bron verzamelt, maak je gevolgtrekkingen en interpretaties en verkrijg je een reeks oplossingen of problemen.

Je moet ook een doel of doelstelling bedenken om je referentiekader of actie te vormen. Daarnaast moet je de eerdere veronderstellingen analyseren die je in staat stellen je doel te bereiken of beter te begrijpen.

Het doel van analytisch denken

Tot nu toe hebben we het gehad over de algemene functies van analytisch denken. Nu gaan we vier van de belangrijkste wat verder uitwerken:

Probleemoplossing

Met dit type denken kun je problemen oplossen. Je verkrijgt andere gezichtspunten dan de huidige en denkt na en leert nieuwe strategieën waarmee je je doelen of conclusies kunt bereiken.

Besluitvorming

Als je beslissingen moet nemen, kun je ook dit type denken gebruiken. Dankzij analytisch denken kun je namelijk informatie verzamelen en analyseren (op zoek naar de beste strategieën en oplossingsalternatieven) en de meest geschikte kiezen (zowel strategieën als oplossingen) volgens jouw criteria.

De zoektocht naar de waarheid

Door analytisch denken, waarmee je gevolgtrekkingen kunt maken, kom je tot de ‘waarheid’ of ‘jouw waarheid’. Met andere woorden, datgene wat je wilt ontdekken. Immers, logisch gezien is er niet één ‘waarheid’.

Ontwikkeling van nieuwe vaardigheden

Ten slotte kun je met deze vorm van denken andere vermogens ontwikkelen, zoals denkvaardigheden. Bijvoorbeeld logisch denken. Hiermee kun je redeneren, analyseren, vergelijken en synthetiseren. Hiervoor kun je verschillende hulpmiddelen gebruiken, zoals mentale kaarten, woordwolken en brainstormen.

Oefeningen om analytisch denken te verbeteren

Zoals alle soorten kan ook analytisch denken getraind worden door oefeningen. Hier volgen enkele ideeën.

• Bordspellen. Meer in het bijzonder die waarbij het gaat om strategieën, het gebruik van logica, of het ontcijferen van puzzels. In feite is het voordeel in dit geval dubbel, omdat je analytisch denken oefent terwijl je plezier hebt en deelt met anderen.
• Puzzels. Puzzels in elkaar zetten is een andere goede optie om dit type denken te ontwikkelen. Ze dragen bij aan de ontwikkeling van aandacht en de analyse van onderdelen om tot een geheel te komen.
• Zoekspelletjes. Dit zijn uitstekende alternatieven voor kinderen. Een paar voorbeelden zijn schatzoeken of het ontcijferen van aanwijzingen om een puzzel op te lossen.
• Rubiks kubus. Met dit hulpmiddel kun je vooraf bewegingen berekenen en analyseren om tot een oplossing te komen.

Analyseren om te begrijpen

Zoals je hebt gezien, stelt analytisch denken je in staat verder te gaan dan je problemen en hun oorsprong, aard, functies, oorzaken en gevolgen te begrijpen. Zoals we al eerder zeiden, houdt het in dat je iets helemaal begrijpt.

Bovendien helpt het je om feiten of informatie rigoureus te evalueren en om andere vaardigheden te ontwikkelen, zoals kritisch denken of logisch denken. Daarom is het een nuttige vorm van denken voor veel taken of problemen, zowel in de dagelijkse praktijk als op meer academisch of professioneel gebied.