Vijf manieren om je geest te manipuleren

De menselijke geest houdt nooit op te verbazen. De wetenschap wijdt zich al vele jaren aan het bestuderen ervan, maar als het aankomt op de diepste geheimen, hebben we nog altijd geen flauw benul. Hoe meer we ons erin verdiepen, hoe meer nieuwe raadsels verschijnen.

Laten we beginnen met het idee dat je geest je toestaat te weten wat echt is. Of de illusie dat hoe rationeler je bent, hoe dichter je bij de waarheid bent. Verschillende experimenten hebben aangetoond dat deze aannames niet helemaal kloppen.

Er zijn talloze manieren om de geest te misleiden. Verschillende studies hebben aangetoond dat het mogelijk is om mensen dingen te laten geloven die niet echt zijn en hun perceptie van bestaande dingen te verdraaien.

De geest is dan ook niet alleen gericht op organisatie en rede, maar ook op het bevolken van onze wereld met fantasieën. Hieronder leggen we vijf experimenten uit die dit bewijzen.

1. De menselijke geest en de illusie van de marmeren hand

In 2014 heeft een groep neurowetenschappers van de universiteit van Bielefeld in Duitsland een interessant experiment over perceptie uitgevoerd. De onderzoekers verzamelden een stel vrijwilligers en vroegen hen om plaats te nemen en hun handen op een tafel te laten rusten.

Vervolgens raakten ze de rechterhand van de deelnemers licht met een kleine hamer. Tegelijkertijd speelden ze het geluid af van een enorme hamer die een stuk marmer stuksloeg.

Enkele minuten later gaven alle deelnemers aan dat hun handen stijf, zwaar en hard aanvoelden, alsof ze van marmer waren gemaakt.

Hun hersenen combineerden hun tactiele en auditieve waarnemingen, en naarmate de auditieve stimulus sterker was, won deze het van de tactiele en creëerde de illusie van het hebben van een marmeren hand.

2. Het prisoner’s dilemma

Het prisoner’s dilemma (in het Nederlands ook wel gevangenendilemma) is een hypothetische situatie voorgesteld in de speltheorie. Deze theorie stelt dat om de beste oplossing te bereiken voor alle mensen die betrokken zijn bij een competitief probleem, iedereen op een georganiseerde manier moet samenwerken.

Stel dat er twee gevangenen zijn die medeplichtig zijn aan een misdrijf. Omdat er niet genoeg bewijs is, worden de twee gescheiden en gevraagd te bekennen en daarmee de ander te verraden.

Ze krijgen verschillende alternatieven aangeboden:

• Als beiden elkaar verraden, zullen ze beiden twee jaar krijgen.
• Als de een de ander verraad, maar de ander blijft stil, zal de eerste worden vrijgelaten en de tweede drie jaar krijgen (en andersom).
• Blijven beiden stil, zullen ze beiden slechts een jaar krijgen voor wapenbezit.

Als beiden besluiten samen te werken, en dus stil te blijven, zullen ze er beiden het beste vanaf komen. Het dilemma is nu dat als ze beiden aan hun eigen hachje denken, ze beiden de kans hebben dat de ander dat niet doet, en er een van hen dus mogelijk vrijuit kan gaan.

Dit werd gereproduceerd als een echt experiment, behalve dat ze een heet voorwerp in de hand van de ene gevangene legden en ijs in de hand van de andere gevangene. Hetzelfde werd herhaald met verschillende gevangenen en de resultaten waren altijd hetzelfde: de gevangene die het hete voorwerp vasthield, was minder zelfzuchtig.

Het lijkt er dan ook op dat temperatuur de manier waarop de geest informatie verwerkt beïnvloedt.

3. Gevolgen van langdurige isolatie van de geest

Het is bewezen dat langdurige isolatie significante effecten op de menselijke geest heeft. Een krachtig geval is dat van Sarah Shourd, die 10.000 uur gevangen en geïsoleerd werd gehouden door Iraniërs. Ze begon voortdurend te hallucineren en bereikte een punt waarop ze niet met zekerheid kon zeggen of zij het was die schreeuwde of iemand anders.

Het is tevens bewezen dat langdurige isolatie gepaard met duisternis ernstige veranderingen in de waarneming veroorzaakt. Het belangrijkste voorbeeld is het verliezen van het besef van tijd en circadiaan ritme. De dagelijkse cyclus kan oplopen tot 48 uur in plaats van 24 (36 uur activiteit en 12 uur slaap).

4. Het McGurk-effect

De wetenschap vertelt ons dat zintuigen een gecombineerde functie vervullen. Wat we horen is niet bepaald onafhankelijk van wat we zien, aanraken of ruiken. De hersenen combineren deze waarnemingen en construeren er een globale betekenis mee.

Studies tonen bijvoorbeeld aan dat mensen meer pijn voelen wanneer ze tijdens een injectie naar de injectienaald kijken dan wanneer ze dat niet doen. Het is dan ook niet zo dwaas om weg te kijken als je op het punt staat een prik te krijgen.

Er zijn veel experimenten gedaan over dit onderwerp, met verschillende zintuigen. Tijdens een studie in Engeland kregen mensen een biefstuk geserveerd in het donker, en allemaal vonden ze het heerlijk.

Toen de lichten echter aangingen en ze zagen dat de biefstuk blauw was, moesten de meesten overgeven.

5. De illusie van het onzichtbare lichaam

Het is verbazingwekkend hoe makkelijk de menselijke geest realiteit verwart met fantasie. Het Karolinska Instituut in Zweden testte dit idee een paar jaar geleden door een groep van 125 vrijwilligers een virtual reality-bril te geven.

Toen ze de bril opdeden, zagen ze zichzelf naast een persoon zitten die penseelstreken over hen heen haalde, en met elke penseelstreek begonnen ze te verdwijnen.

Tegelijkertijd haalde een echte persoon penseelstreken over hun echte lichaam. Als gevolg hiervan kreeg elke deelnemer het gevoel alsof hij onzichtbaar werd.

Later in het onderzoek werden ze voor een publiek geplaatst en werden hun reacties gemonitord. Ze toonden allemaal lagere niveaus van stress voor het publiek net nadat ze het gevoel hadden gehad dat ze onzichtbaar waren.

Zoals je kunt zien, is het niet zo moeilijk om de geest te misleiden. Al deze experimenten laten zien dat perceptie ver van de werkelijkheid kan afdwalen.

Deze specifieke experimenten hebben fysieke ervaringen onderzocht, maar het geldt ook voor abstracte ervaringen. Geloof het of niet, je staat waarschijnlijk niet zo dicht bij de realiteit als je denkt.