Vertel mij wat je je inbeeldt, en ik vertel jou wat je mist

Vertel mij wat je je inbeeldt, en ik vertel jou wat je mist

Laatste update: 05 juni, 2017

We hebben vast wel eens een variant van dit bekende Spaanse gezegde gehoord: ‘Vertel mij wat je je inbeeldt, en ik vertel jou wat je mist’  (‘Dime de que presumes, y dire de que careces’ in het Spaans). Het verwijst naar het moment waarop iemand een bepaalde deugd aan zichzelf toeschrijft, maar hij al snel tekenen begint te vertonen die in strijd zijn met alles waarover hij predikt. In dit geval is hetgeen hij ‘reclame’ voor maakt één of ander kenmerk of eigenschap die hij zichzelf toewijst.

Deze zelfde logica gaat niet iedere keer op wanneer iemand trots spreekt over wat hij heeft bereikt of is. Er is iets dat hem verraadt. Het is het feit dat er ‘een plus’ is in zijn houding. Hij benadrukt deze eigenschap sterk en veel te vaak. Hij zwaait ermee als een vlag, en zijn overdrijving ervan is duidelijk.

“Ieder mens heeft drie varianten van zijn persoonlijkheid: degene die hij echt is, degene die hij aan de wereld laat zien, en degene die hij denkt te zijn.”

-Alphonse Karr-

Iemand die zich met dit mechanisme bezighoudt is zich daar vaak niet van bewust, integendeel. De persoon denkt echt dat hij of zij bezig is met het promoten van bepaalde ideeën of waarden, waarbij hij zichzelf als model gebruikt, en dit als een ware kruistocht ziet. Diep van binnen is zijn intentie niet om anderen te overtuigen, maar om zichzelf ervan te overtuigen dat dit waar is. De hele tijd doet hij zijn best om hetgeen hij predikt door middel van concrete acties en argumenten te bewijzen.

Je laat overmatig zien wat je wil zijn, niet wat je bent

Iemand die overkomt als iemand met een grote mond en veel praatjes, maar die dit niet uitdraagt is eigenlijk een persoon die gevangen zit in een verdedigingsmechanisme. Dit mechanisme staat bekend als een ‘reactieve formatie’. Het is het laten zien van gedrag om een onderdrukt verlangen te vermijden. Met andere woorden, de persoon verlangt naar iets waarvan hij denkt dat het verwerpelijk is. En om zichzelf te verdedigen tegen deze onbewuste impuls, dwingt hij zichzelf om precies het tegenovergestelde te doen.

Inbeelden

De voorbeelden hiervan zijn eindeloos. Degenen die willen eten tot ze barsten, maar denken dat dit een afkeurenswaardige wens is omdat ze er dik van zouden kunnen worden en hierdoor zullen worden afgewezen door de maatschappij. Dus wijden ze hun leven aan het fanatiek aanmoedigen van allerlei soorten diëten en het bekritiseren van slecht eten. Of het geval van mensen die hele intense seksuele gevoelens hebben, maar die tegelijkertijd als onzedelijk beschouwen. Waardoor ze een kruistocht beginnen om abstinentie en kuisheid te promoten.

Het komt veel vaker voor dat we mensen zien die graag de aandacht opeisen van bepaalde mensen die haten en verafschuwen. Deze personen liegen niet en doen niet alsof. Ze zijn simpelweg niet in staat om hun eigen gevoelens te herkennen, door een zelfopgelegd moraal censuur.

Reactieve formatie kan zich richten op een bepaald aspect, zoals orde en hygiëne, bijvoorbeeld. Maar het kan ook een gedragsprobleem worden dat een deel van hun persoonlijkheidsstructuur vormt. In dit geval is er sprake van een soort van ‘valse persoonlijkheid’ waarin bijna alle acties van een persoon gericht zijn op het ophouden van het maskerDit zijn het soort mensen die doen alsof ze iemand zijn die ze niet zijn.

Je beeldt jezelf iets in om jezelf te verdedigen

Wat de uitdrukking van het verlangen hindert is een extreem onbuigzaam geweten of een externe mandaat dat je niet durft te verbreken. Dat is waarom je je inbeeldt dat je iemand bent die je niet bent, zonder dat het eigenlijk je intentie is. Waaraan je kunt merken dat er een reactieve formatie is ontstaan is door te kijken naar hoe empathisch of overdreven je woorden en acties geworden zijn. Je ‘nee’ is te bot. Je ‘ja’ is vooral overdreven. Dit zijn de tekenen dat er een verborgen verlangen is dat je naar het tegenovergestelde toe leidt.

Inbeelden

Vandaag de dag zijn sociale netwerken een authentieke catalogus voor dit soort mechanismen. Soms lijkt het alsof ze zijn ontworpen zodat iedere persoon zou kunnen bewijzen dat hij iets is dat hij waarschijnlijk in het echt niet is. Ze posten foto’s waarop ze lachen, terwijl ze eigenlijk helemaal niet zo gelukkig zijn als ze eruitzien. Mensen scheppen op over hun reizen, hun nieuwe baan, hun overwinningen. Maar er moet iets onzekers aan je zijn als je zo graag wilt dat anderen deze dingen zien.

Reactieve formaties kunnen de weg vrijmaken voor obsessieve persoonlijkheden. Je doet alsof je iemand bent die je niet bent, en om dit zelfbedrog vol te houden moet je de hele tijd alert zijn. Je moet de hele tijd op jezelf letten en bewijzen dat je de achterdocht niet waard bent. Deze situatie kan vermoeiend worden, omdat de onderdrukte verlangens steeds maar weer terugkeren, totdat je je erdoor overwonnen zult voelen.

Gedurende deze obsessie om je onbewuste verlangen onder controle te houden ervaar je waarschijnlijk veel stress. Er kan veel innerlijke spanning ontstaan tussen waar je tegen vecht en de moeite die je ervoor doet om dit op afstand te houden.

Tijdens die momenten kan je kracht afnemen en kun je dwanggedrag ervaren. Je moet dus niet vergeten dat verlangens, wat ze nu zijn, alleen geen kwaad kunnen doen als je ze erkent. Dan kun je bewust een beslissing nemen of je ze wil uitvoeren of niet.


Deze tekst wordt alleen voor informatieve doeleinden aangeboden en vervangt niet het consult bij een professional. Bij twijfel, raadpleeg uw specialist.