Vermeer en het meisje met de parel
De naam Vermeer roept bij velen onmiddellijk het beeld op van het meisje op het schilderij Meisje met de parel. Dat komt omdat, geloof het of niet, dit een van de gemakkelijkst door het grote publiek te herkennen schilderijen is. Dit werk is heel belangrijk, zozeer zelfs dat velen het de Mona Lisa van het Noorden.
De prachtige weergave van een gewoon meisje door de 17de-eeuwse Hollandse meester werd een universeel icoon. Het schilderij toont een jonge vrouw tegen een mysterieuze donkere achtergrond, met een parel glimmend op haar oorlel.
Vermeer’s kunst werd de populairste van de Nederlandse Gouden Eeuw, want zijn werk is intiem en traditioneel. Hij wijdde zijn meesterschap aan het onderzoeken van alledaagse momenten waarbij hij binnenruimten documenteerde, het toppunt van het barokke genre.
Zijn meesterschap over pigment en licht verhief hem echter boven het rijk van de andere schilders van zijn tijd. Zijn talent gaf haar een onnavolgbare inkijk in de levensstijl van toen.
Het vroege leven van Jan Vermeer
Al honderden jaren vinden mensen inspiratie in de schilderijen van Johannes (Jan) Vermeer. Veel mensen beschouwen hem als de meest gerespecteerde Nederlandse schilder uit de geschiedenis. Zijn leven en kunst blijven echter een mysterie.
Vermeer werd geboren in 1632 in Delft, Nederland. Het is belangrijk te vermelden dat niemand echt zijn precieze geboortedatum weet. Hij werd geboren in een gezin uit de lagere middenklasse. Een leuk weetje is dat Johannes Vermeer van Delft ook bekend staat als Joannis ver Meer of Joannis van der Meer.
Bovendien was zijn vader, Reijnier Jansz Vos (alias Vermeer), een zijdewever, een handwerksman, die herbergier werd en later kunsthandelaar. Uit deze commerciële arbeid begon de jonge Vermeer een voorliefde voor schilderen te kweken.
Nu was zijn moeder, Digna Baltus, vermoedelijk een ongeletterde huisvrouw. Men neemt dit aan omdat Baltus op haar huwelijksakte een ‘X’ in plaats van haar naam tekende.
In 1652 overleed Vermeer’s vader, zodat hij toen beide bedrijven van zijn vader erfde. Vóór deze gebeurtenis was zijn leven nauwelijks gedocumenteerd, waardoor niemand veel weet over zijn eerste 20 levensjaren. Ondanks zeer uitgebreid onderzoek is er geen duidelijk antwoord gevonden.
In 1653 trouwde Vermeer met Catherina Bolnes en bekeerde zich tot het katholicisme. Het echtpaar kreeg 15 kinderen (waarvan er vier stierven).
Interessant is dat, met elf kinderen in het gezin, slechts twee van Vermeer’s schilderijen hen direct afbeelden. In plaats daarvan diende zijn vrouw Catherine als model voor veel van zijn werken.
Vroeg werk en rijpheid
In Vermeer’s vroege carrière concentreerde hij zich op het maken van schilderijen die op de geschiedenis gebaseerd waren. Ook recreëerde hij in deze tijd veel scènes uit de Bijbel en de klassieke mythologie.
Dankzij Maria, zijn schoonmoeder, kon Vermeer toegang krijgen tot de rijkste burgers van Delft, zoals Pieter van Ruijven. In tegenstelling tot de meeste van zijn tijdgenoten verliet Vermeer echter nooit zijn geboortestad en was hij voor zijn opdrachten uitsluitend afhankelijk van plaatselijk mecenaat.
Volgens onderzoek leefden Johannes en Catharina een gelukkig huwelijksleven tot Vermeer’s vroegtijdige dood in 1675. Men neemt aan dat hij stierf aan een beroerte. Het echtpaar was 22 jaar getrouwd.
Bovendien steunde Catharina het werk van haar man. Zoals de meeste kunstenaars in die tijd, vergaarde Vermeer ook een reeks schulden waar zijn familie na zijn dood mee te maken kreeg.
Vermeer’s beperkte succes had te maken met het onvermogen om opdrachten buiten Delft te vinden. Afgezien daarvan verliet hij nooit de stad om zijn werken en talent te commercialiseren, wat zijn kansen aanzienlijk verminderde.
Bovendien heeft zijn beperkte succes te maken met de beperking van de materialen waarmee hij werkte. In tegenstelling tot Rembrandt werkte Vermeer niet met prenten, die in die tijd buitengewoon populair waren.
Dat de schilder op dat historische moment weinig succes had, is ook te wijten aan toevallige omstandigheden. Bijvoorbeeld de Frans-Nederlandse oorlog. Het feit dat de troepen voortdurend de stad binnenvielen had zijn weerslag op de kunstmarkt.
Vermeer: zijn dood en verschillende mysteries
In het jaar 1675 werd meester Vermeer ziek en stierf terwijl hij aan het hardlopen was. Zijn begrafenis werd die december in Delft geofficialiseerd. Gezien zijn schuld moest zijn vrouw afstand doen van haar erfenis en als gevolg daarvan legden haar schuldeisers beslag op haar bezittingen.
Vermeer stond aan het hoofd van een groep kunstenaars die bijeenkwam om van elkaar te leren en technieken te bespreken, het Sint Lucasgilde genoemd.
Hoewel zijn metgezellen hem zeer respecteerden, stierf hij arm en bijna geheel onbekend gedurende ongeveer tweehonderd jaar. In de 19e eeuw herontdekte de kunstwereld zijn werk, en toen doken de mysteries rond zijn leven weer op.
Hoe beheerste Vermeer de kunst om helderheid in zijn schilderijen te scheppen? Dit is iets wat veel mensen zich afvragen omdat ze gemakkelijk met foto’s verward worden. Misschien was de reden waarom het maken van zijn schilderijen hem zoveel tijd kostte juist omdat hij hard werkte om zoveel licht en schaduw vast te leggen. Maar hoe kon hij dat voor elkaar krijgen?
Volgens sommigen was Vermeer’s techniek als van niemand anders. Anderen zeggen dat hij een vroeg soort camera maakte, een”camera obscure” (Engelse link) genoemd, waarmee hij de tijd kon “stilzetten” en de effecten van licht kon bestuderen. Anderzijds vinden sommigen fouten in zijn schilderijen of schrijven ze aan iemand anders toe.
Vermeer schilderde meestal portretten of scènes van mensen die hun dagelijkse werk doen. Slechts twee landschappen worden aan hem toegeschreven. Deze schilder begreep het effect van licht en weerkaatsing op een persoon of een voorwerp.
Eigenlijk schrijven kunstkenners het realisme van zijn schilderijen hieraan toe. In wezen zag Vermeer in dat het oog niet het hele voorwerp en zijn eigenlijke kleur ziet, door de effecten van licht en weerkaatsing.
Meisje met de parel
Als je goed naar Vermeer’s schilderijen kijkt, kun je zijn onmiskenbare signaturen zien, de manier waarop hij het licht gebruikte, en zijn vermogen om het echte leven vast te leggen. Meisje met de parel is een van zijn beroemdste werken.
Het schilderij toont een meisje waarvan de helling protserig het licht weerkaatst, terwijl ze haar blik op de schilder richt. Op dit schilderij zie je de schaduwen die op de wang en de neus van het meisje geprojecteerd worden, terwijl ze naar de achtergrond vervagen. Het schilderij inspireerde Tracy Chavalier’s roman en verfilming uit 1999.
Het lijdt geen twijfel dat dit een van de meest emblematische schilderijen uit de kunstgeschiedenis is – het is een symbool waarvan iedereen kan genieten, of hij nu verstand van kunst heeft of niet.
Alle siterte kilder ble grundig gjennomgått av teamet vårt for å sikre deres kvalitet, pålitelighet, aktualitet og validitet. Bibliografien i denne artikkelen ble betraktet som pålitelig og av akademisk eller vitenskapelig nøyaktighet.
- Lapoujade, M. N. (2006). La imaginación estética en la mirada de Vermeer. Herder.
- Westermann, M. (2003). Vermeer y la imaginación interior. In Vermeer y el interior holandés (pp. 59-93). Museo Nacional del Prado.
- Lamelas, G. F. (2011). Arte y clases sociales; Vermeer y Meunier. Revista de Claseshistoria, (11), 10.