Verdriet bij kinderen: hoe kunnen we hen helpen ermee om te gaan?

Niemand ontsnapt aan verdriet, ook kinderen niet. Iemand verliezen, een onverwachte situatie, een gemiste kans… Verdriet bij kinderen komt vaker voor dan we denken. Daarom moeten we er zijn voor hen wanneer ze ons nodig hebben.

Het is ook belangrijk dat we hen opvoeden op vlak van de vorming van het geweten en het sturen van emoties. Op die manier zullen ze later in staat zijn hun gevoelens op een juiste manier uit te drukken.

De film “Inside Out” (“Intensa-Mente in Latijns-Amerikaans Spaans en “Del Revés” in Europees Spaans) kan kinderen helpen om beter te begrijpen hoe belangrijk de fundamentele gevoelens in ons leven zijn. Het laat hen ook zien hoe we deze gevoelens kunnen herkennen en uitdrukken.

Net als bij angst, geluk of woede moeten we kinderen vanaf een jonge leeftijd leren hoe ze verdriet op een juiste manier een uitweg kunnen geven.

Help kinderen begrijpen wat verdriet eigenlijk is

Wanneer we iemand ontmoeten die er verdrietig uitziet, lopen we meestal een andere kant op. Het is net alsof we bang zijn dat we het zelf zullen krijgen. We geven er dus altijd de voorkeur aan om bij blije mensen te zijn. Verdriet bij kinderen is net als bij volwassenen een noodzakelijke en essentiële emotie. Zonder verdriet zouden we niet weten hoe vreugde precies voelt.

Het gebeurt absoluut veel vaker dat we dit gevoel op een volwassen leeftijd ervaren. Dat heeft te maken met alles wat we tot dan al kunnen meegemaakt hebben.

Verdriet bij kinderen kan wat schokkend lijken. Hoe vreemd zou het zijn om te zien hoe een kleintje van vijf jaar oud in zijn eentje in zijn zitje naar de horizon zit te turen of verzonken is in zijn innerlijke leven?

We nemen vaak aan dat hun onschuld, hun delicate intellectuele rijpheid en hun oppervlakkige zorgen hen verzekeren van een stevige vreugde… Dat is echter niet het geval.

Dit betekent dus niet dat kinderen zich niet verdrietig kunnen voelen. Dat doen ze wel. Het komt eigenlijk vaker voor dan we denken. Soms is het iets handig. Op andere momenten is het onvermijdelijk. Kinderen kunnen zich bijvoorbeeld melancholisch voelen als gevolg van het verlies van een familielid of huisdier, veranderen van school, een nieuwe omgeving…

Manieren waarop verdriet bij kinderen tot uiting komt

Net als volwassenen kunnen ook kinderen hun emotionele toestand op verschillende manieren uiten. Wanneer ze gelukkig zijn en plezier maken, dan is het normaal dat ze lachen, spelen en blij zijn.

Zijn ze bang, dan bewegen ze meestal niet en zijn ze stil tot de schok voorbij is. Wanneer ze verdrietig zijn, is de manier waarop ze deze emotie uitdrukken, niet zo duidelijk.

Soms zullen ze op één dag tegenovergestelde gedragingen vertonen. Dit gedrag verbergt hoe ze zich echt voelen. Laten we enkele voorbeelden bekijken van hoe verdriet bij kinderen tot uiting komt:

• Hypoactiviteit: ze lijken uitgeput, slaperig, apathisch, onverschillig, weinig spraakzaam. Ze hebben ook weinig eetlust. Bovendien huilen ze veel, ook wanneer er geen duidelijke oorzaak is.
• Hyperactiviteit: ze eten te veel. Ze lijken ook angstig. Bovendien willen ze niet slapen en babbelen ze te veel.

Als ouders en voogden willen ontdekken of kinderen door verdriet overmand zijn, moeten ze bedacht zijn op plotselinge veranderingen in het gedrag en in de emotionele sfeer.

Hoe kunnen we kinderen helpen om met verdriet om te gaan?

Als je bij je kind ongewoon of buitensporig gedrag vaststelt, vraag dan hoe hij of zij zich voelt. Ze zullen zich waarschijnlijk in zichzelf opsluiten of niet weten hoe ze moeten antwoorden. We weten echter al dat kinderen in de vroege stadia van hun ontwikkeling net sponzen zijn.

Kinderen leren van de emotionele uitdrukkingen van hun ouders. De ouders zijn dus eigenlijk op dit vlak de referentie voor de kinderen. Ouders moeten aan hun kinderen uitleggen dat het oké is om je verdrietig te voelen. Iedereen ervaart het op een bepaald moment.

Ze moeten hen echter ook uitleggen dat ze beter met deze emotie kunnen omgaan als ze het herkennen, confronteren en aanvaarden.

Aan de hand van beelden, tekeningen of door gewoon met hen over verdriet te praten, kan je hun vermogen versterken om verdriet te herkennen. Zodra ze weten hoe ze het kunnen herkennen, moet je hen leren hoe ze ermee kunnen omgaan. Je kan dit doen met voorbeelden van hoe jij zelf verdriet toont.

Wat helpt kinderen niet?

Helaas is het meer een “trend” om verdriet te maskeren dan ermee om te gaan. Vanaf een jonge leeftijd leren we om een glimlach te toveren in plaats van te huilen. We leren om ons verdriet teonderdrukken. Onze emoties op de juiste manier hanteren maakt de kans echter kleiner dat we later een emotionele uitbarsting zullen hebben.

• Bespotten: de zin “je bent een zeurkous” is verschrikkelijk negatief wanneer een kind huilt. Het enige wat deze reactie doet, is een eind maken aan hun emotionele expressiviteit. Het zorgt ervoor dat ze zich terugtrekken. Ze worden ook gedwongen om hun verdriet te verbergen. Het is een ongelooflijk negatieve manier om hun gevoelens belachelijk te maken.
• Hen onder druk zetten: het komt heel vaak voor dat we een antwoord eisen wanneer onze kinderen niet onmiddellijk op onze vraag antwoorden. Het is belangrijk dat we weten dat ze alleen zullen spreken wanneer ze voelen dat we hen steunen. Dan maakt het ook niet uit hoelang het duurt. Het is fundamenteel dat je hen het gevoel geeft dat ze op elk moment gehoord worden en steun krijgen.
• Het belang minimaliseren: “Dat is niets, het is gewoon raar. Doe dat nou niet.” Zinnen als deze helpen helemaal niet. Dat komt omdat de gebeurtenis die het verdriet veroorzaakt, eigenlijk voor hen heel belangrijk is. Wat je dus moet doen, is de mogelijke pijn of verdriet die door de gebeurtenis veroorzaakt is, verminderen in plaats van de impact de minimaliseren.
• Hen berispen of bestraffen: “Je hebt huisarrest omdat je niet stopt met huilen!” Na zoiets zullen ze slechts één ding doen: stoppen met huilen en hun verdriet onderdrukken. We verwijzen hier opnieuw naar regel één. Een knuffel zal hen daarentegen een enorm goed gevoel geven. Ze zullen zich dan vol kracht en energie voelen.

Tot slot

Zoals je ziet, ligt de sleutel bij de rol van de mensen in de omgeving van de kinderen. Zij zijn het die hen helpen begrijpen dat ze niet bang hoeven te zijn om verdrietig te zijn. We mogen verdriet bij kinderen niet uit het oog verliezen.